De zomervakantie is al even bezig en de meeste kinderen hebben de tijd van hun leven. Toch heeft niet elk kind een leuk programma vol uitjes en leuke kampjes. Sommige kinderen voelen zich eenzaam. Psychologe Dorien Coeckelbergs is duidelijk: “Als ouder moeten we de signalen leren herkennen en inzetten op verbinding. Dat hoeft niet duur te zijn of veel tijd te kosten.”
Mijn kind voelt zich eenzaam
Wat doe je als je kind zich verloren voelt, zich verveelt, of de structuur van de school en zijn vriendjes mist?
Dorien: “Eigenlijk kun je stellen dat kinderen, ook tijdens de vakantie, op zoek zijn naar verbinding. Ze willen ergens bij horen, het liefst van al bij een vriendengroep. Er zijn maar weinig kinderen die er zich goed bij voelen om lange tijd alleen te zijn of alleen te moeten spelen. Daar kun jij als ouder je kind mee helpen, want niet elk kind heeft het even makkelijk om sociale contacten aan te gaan of te onderhouden.
Ik merk soms dat we te veel van onze kinderen verwachten. Ook ik ben er schuldig aan. Mijn kinderen hebben intussen de leeftijd dat ze gerust alleen met de kindjes in de straat kunnen gaan spelen, maar toch gebeurde het niet. Uiteindelijk bleek dat de jongste niet zomaar durfde te gaan aanbellen en vragen of de vriendjes zin hadden om te spelen. Toen ik besefte wat het probleem was, ging ik met hem mee tot bij zijn vriendje, we belden samen aan en stelden de vraag. Daarna waren ze vertrokken voor uren! Het kan soms simpel zijn, maar het is belangrijk dat we even polsen bij onze kinderen en begrijpen waar het eventuele probleem ligt. Soms is de oplossing eenvoudiger dan we denken, maar dat is helaas niet altijd het geval.
Kinderen zijn op zoek naar verbinding, ook in de vakantie. Zijn ze alleen thuis, dan kiezen ze vaak voor de makkelijkste oplossing: gamen of eindeloos scrollen op de smartphone.
Met het hele gezin op vakantie gaan en elke week een nieuw kampje is niet voor iedereen weggelegd, zeker als je het financieel wat moeilijker hebt. Ik zie wel dat ouders soms enorm creatief worden en samen oplossingen zoeken. Moet jij werken vandaag, maar ben je morgen vrij, dan kan jouw kind misschien vandaag bij een vriendje terecht en draaien jullie morgen de rollen om.
Op die manier is er toch nog een beetje controle en verbinding. Het alternatief is vaak dat kinderen alleen thuisblijven en kiezen voor de makkelijkste oplossing: gamen of eindeloos scrollen op de smartphone. Als psycholoog vind ik dat redelijk dramatisch. Kinderen vervelen zich en gaan op zoek naar een makkelijke invulling van hun tijd. Die schermen, dat slorpt hun aandacht op en ze hebben geen besef meer van tijd. Het vrijkomen van allerhande stofjes in de hersenen zorgt ervoor dat ze steeds meer willen. Ik begrijp heel goed dat opvang vaak duur is, en dat niet iedereen die middelen heeft, maar toch vind ik het de taak van de ouders om invulling te vinden samen met je kind.”
Wat kan die invulling dan zijn?
“Ik pleit niet voor een volledig schermverbod, maar het mag niet het enige zijn tijdens de vakantiedagen. Misschien zijn er nog taakjes die moeten gebeuren of is er hulp nodig in het huishouden? Is de vaatwasmachine leeggemaakt, dan mag je even op je tablet kijken, bijvoorbeeld. Weet wel dat kinderen hier nog veel hulp bij nodig hebben, zelfs tieners. Plannen en organiseren is een vaardigheid die nog niet helemaal ontwikkeld is en dat durven we nogal eens uit het oog verliezen. Als je niet thuis bent, of thuis aan het werk bijvoorbeeld, dan is het uiteraard niet eenvoudig om hen hierin te ondersteunen.”
De verleiding en gevaren van de smartphone
Is het oké om je te vervelen? Willen we als ouder misschien altijd de tijd van onze kinderen ‘nuttig’ invullen?
“Als mijn kinderen zeggen dat ze zich vervelen, dan antwoord ik: ‘ah, dat is goed, wacht nog even’. Ze worden er zot van! Maar er is op zich niets mis met je vervelen, daar komen namelijk de meest creatieve ideeën uit. Ineens wordt een wc-rol een raket, zien ze een schup liggen en beginnen ze een zandkasteel te bouwen of maken ze een figuurtje van een speld die op de grond ligt. Ik ben dus grote fan. Jammer genoeg wordt het creatieve vaak gefnuikt door schermen enerzijds, maar ook speelgoed dat je slechts op één manier kunt gebruiken.
Misschien moeten we het allemaal wat meer de vrije loop laten. We zitten als ouders ook heel erg op onze kinderen tegenwoordig. Op dat vlak kunnen we nog veel leren van onze ouders en grootouders. Ik had het er onlangs nog over met mijn oma. Zij heeft – net als ik – drie kinderen gekregen op korte tijd. Maar de tijden waren anders, de kinderen vlogen ’s morgens uit en gingen spelen in het bos. Er was geen gsm, de kinderen wisten dat ze thuis moesten zijn als het eten op tafel stond. Dat is een andere mindset, die vraagt van ouders om meer los te laten en je kind meer vertrouwen te geven.”
Op sociale media ziet je kind enkel mooie dingen. Je ziet er niemand die zich verveelt of eenzaam voelt.
Toen hadden de kinderen nog geen smartphone, en zagen ze ook de mooie plaatjes niet op de socials van hun vriendjes die wél op vakantie zijn.
“Het is een vicieuze cirkel. Als je je eenzaam voelt en geen invulling of verbinding hebt in je dag, dan is scrollen op de socials een makkelijke uitweg. Helaas zie je daar dan dingen die je eenzaamheid alleen maar vergroten, en bovendien ook nefast kunnen zijn voor je zelfbeeld. Op sociale media zie je enkel de mooie beelden, kinderen die plezier hebben. Je ziet niemand die zich verveelt of alleen voelt.”
Is je kind eenzaam? Let op de tekens
Hoe weet je of je kind zich eenzaam voelt? Op welke tekens moet je letten?
“Kinderen gaan natuurlijk niet meteen zeggen: ‘Ik voel me eenzaam’. Kinderen wiens vatje vol zit en exploderen, die kun je niet missen. Het omgekeerde is vaak moeilijker te zien en dat is voor mij veel problematischer. Het gaat dan om kinderen die eerder imploderen, zich terugtrekken en zich afsluiten van de wereld en sociale contacten mijden. Kinderen kunnen eenzaam zijn omdat ze alleen zijn in de vakantie, maar net zo goed omdat ze moeite hebben met het leggen van sociale contacten. We mogen ook de kinderen niet vergeten die een moeilijke thuissituatie hebben, omwille van misbruik bijvoorbeeld, of omwille van financiële problemen. Voor hen is de school vaak een veilige haven.”
Als een invulling van de vakantie niet lukt omwille van financiële redenen, hoe leg je dat dan uit aan je kind?
“Eerlijk zijn is de enige manier. Ik begrijp heel goed dat ouders hun kinderen willen beschermen, dat is een natuurlijke reactie. Maar je mag kinderen niet onderschatten, ze voelen aan dat er iets is en hebben nood aan duidelijkheid. Als er spanningen zijn, dan maak je het draaglijker door te vertellen waar die vandaan komen. De negatieve gevoelens kun je niet wegnemen, en dat hoeft ook niet. Maar door een kader te bieden, geef je je kind de kans om het te verwerken. Je kunt de pijn niet wegnemen, maar je kunt je kind wel nabijheid en verbinding bieden in wat hij of zij voelt en dat is waar het om gaat.”
Kun je niet samen op vakantie, wees daar dan eerlijk over. Een kind vraagt niet om met het vliegtuig naar Spanje te gaan, het vraagt tijd samen.
Verbinding en herinneringen creëren, hoeft dus niet veel geld te kosten?
“Het klinkt misschien simpel, maar zo is het wel. Het kost echter wel tijd, al hoeft het niet om acht uur per dag te gaan. Moet je gaan werken, maak er dan een prioriteit van om ’s avonds iets leuk te doen samen met de kinderen. Een gezelschapsspel spelen, samen naar de speeltuin gaan, of gewoon al gezellig samen eten. Een kind vraagt in se niet om naar een vakantiepark te gaan, of met het vliegtuig naar Spanje. Het vraagt tijd samen, met het gezin, de familie of met vriendjes.”
Hoe ga je om met je eigen schuldgevoel, als ouder, als je ziet dat je kind eenzaam is?
“Ook hier werkt enkel eerlijkheid en authenticiteit. Zeg gerust hoe je je voelt. Dat het je niet lukt om veel vakantie te nemen, of om op vakantie te gaan, om welke reden dan ook. Vertel je kind dat je je daar niet goed bij voelt en dat het je spijt. Meer kun je helaas niet doen. Met je schuldgevoel zul je zelf aan de slag moeten, dit kun je niet bij je kind leggen. Misschien had je het je vroeger anders voorgesteld en ben je niet de ouder die je had willen zijn. Dat moet jij een plekje geven. Maar als jij je best doet om op zoek te gaan naar de verbinding met je kind, op jouw eigen manier, zoals elke ouder zijn best doet, dan is dat absoluut goed genoeg.”
Met dank aan Dorien Coeckelbergs, psychologe en oprichtster van Villa Vlinder.
Meer tips voor ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!