Pleegouder worden? 9 vragen over pleegzorg beantwoord

Pleegzorg Vlaanderen zoekt massaal nieuwe pleegouders, want zo’n duizend kinderen wachten nog op pleegzorg. Heb jij weleens gedacht aan pleegzorg, maar weet je niet hoe eraan te beginnen? Jana Bens van Pleegzorg Limburg geeft het antwoord.

1. Wat is pleegzorg?

Pleeggezinnen bieden een veilige en stabiele omgeving aan pleegkinderen of -gasten die voor korte of langere tijd niet bij hun ouders kunnen wonen. Pleegzorg is dus de opvang voor kinderen en jongeren (pleegkinderen) of volwassenen met een handicap of psychische kwetsbaarheid (pleeggasten) binnen een gezin.

Verschillen tussen pleegzorg en adoptie

Contact met de ouders

Bij adoptie is er vaak geen contact meer met de ouders, terwijl dat bij pleegzorg net heel belangrijk is. Het pleeggezin deelt het ouderschap met de ouders en betrekt hen onder andere bij het nemen van belangrijke beslissingen.

Ouderlijk gezag

Het pleeggezin heeft een specifiek juridisch statuut tegenover het pleegkind of de pleeggast. Zo hebben pleegouders geen ouderlijk gezag. Bij adoptie is dat wel het geval en wordt het kind juridisch als eigen kind gezien.

Duurtijd

Pleegzorg is niet voor altijd, adoptie wel. Pleeggasten blijven meestal langer in een pleeggezin dan kinderen en jongeren. Afhankelijk van de situatie van het pleegkind kan het maar enkele weken tot zelfs een hele jeugd lang bij een pleeggezin blijven.

Begeleiding

Een pleegzorgbegeleider helpt gezinnen met ondersteuning en het zoeken naar oplossingen als er problemen zijn. Een adoptiegezin doet dat zonder begeleiding.

2. Hoe begin je eraan?

Voor je pleeggezin kunt worden, moet je eerst een procedure ondergaan. Vijf stappen voor toekomstige pleegouders:

1. Vraag een infopakket aan

Wie dit wenst, kan gratis een infopakket aanvragen via deze link.

2. Ga naar een infosessie

Jana: “Het is verplicht voor kandidaat-pleegouders om naar de infoavond te komen. Daar komt onder andere een ervaren pleegouder getuigen. Meer informatie daarover vind je op onze website. Als mensen interesse hebben, kunnen ze ons daarna een vragenlijst sturen. Dan nemen wij contact op.”

3. Volg het voorbereidingstraject

Het voorbereidingstraject duurt vier tot zes maanden, maar kan ook korter of iets langer duren. Jana: “Binnen die periode houden we onder andere een huisbezoek en verschillende gesprekken waarin we naar de voorgeschiedenis van de kandidaat-pleegouders kijken. Ook zijn er vier vormingsavonden rond verschillende thema’s als hechting, loyaliteit of omgaan met ouders.”

4. Neem een beslissing

Na de voorbereiding krijg je als gezin de tijd om te beslissen of je klaar bent om pleeggezin te worden. Jana: “Op basis van het voorbereidingstraject maken we een profiel op om te kijken welke vorm van pleegzorg het best past bij die mensen en welke leeftijd van kind ze graag opvangen. Zo kunnen we hen in een later stadium matchen met een pleegkind.”

5. Wacht op de komst van je pleegkind of pleeggast

Wanneer er een pleegkind of -gast in aanmerking komt voor jouw gezin, volgen er enkele kennismakingsmomenten met het kind of de volwassene en de ouders. Wanneer je effectief kunt starten als pleeggezin, hangt af van de noden en verwachtingen van het pleegkind of de pleeggast.

3. Wie mag pleegouder worden?

Om pleegouder te kunnen worden moet je aan een aantal voorwaarden voldoen:

• je moet minstens 18 jaar zijn
• je eigen kinderen mogen niet onder toezicht staan van de jeugdrechter
• je moet in Vlaanderen wonen
• je moet voldoende woonruimte hebben
• je moet een pleegkind of -gast een stabiel leefklimaat, structuur en veiligheid kunnen bieden
• je moet een blanco attest van goed gedrag en zeden kunnen voorleggen

Jana: “Naast die praktische voorwaarden, gaan we ook bij mensen onderzoeken of ze in staat zijn om voor een pleegkind te zorgen. Dan kijken we naar een aantal elementen als: opvoedingsvaardigheden, willen samenwerken met de pleegzorgdienst en de ouders en zelf kunnen inschatten wat het met je gezin gaat doen.”

4. Welke soorten pleegzorg bestaan er?

Ondersteunende pleegzorg

Deze vorm van pleegzorg is meestal weekend- en vakantieopvang, om de ouders meer rust te geven en zo te ondersteunen. Ook pleegzorg voor slechts een paar dagen, weken of maanden valt onder ondersteunende pleegzorg.

Kortdurende (perspectiefzoekende) pleegzorg

Kortdurende pleegzorg wordt ook wel perspectiefzoekende pleegzorg genoemd omdat er nog wordt gezocht naar perspectief voor het kind. Jana: “Het is een traject van maximaal anderhalf jaar waarin we uitzoeken wat er na dit traject met het kind zal gebeuren. We stellen ons daarbij vragen als: kan het terug naar de ouders? Moet het naar een langdurig pleeggezin? Is er een andere vorm van hulpverlening nodig zoals een leefgroep?”

Langdurige (perspectiefbiedende) pleegzorg

Wanneer een pleegkind- of gast langer dan een jaar bij een pleeggezin verblijft, spreken we van langdurige pleegzorg. Jana: “Dat kan variëren van enkele jaren tot een hele jeugd lang. Sommige kinderen wonen tot hun 21ste, of langer, in een pleeggezin.”

Crisispleegzorg

In crisissituaties wordt er heel dringend een pleeggezin gezocht, van vandaag op morgen. Jana: “Het kan zijn dat de politie een huis binnenvalt en merkt dat er een kindje verwaarloosd wordt of druggebruik in het gezin is. We zoeken ook naar een crisisgezin wanneer het ziekenhuis tijdens een bevalling bijvoorbeeld merkt dat de mama absoluut niet in staat is om voor het kind te zorgen.”

5. Waarop moet je letten?

Waarop je als beginnend pleeggezin moet letten, hangt af van de situatie. Jana: “Die eerste periode hebben de kinderen vooral rust nodig en moeten ze in hun basisbehoeften worden voorzien. We noemen dat bed, bad, brood. Wanneer kinderen een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt, is het belangrijk dat een pleeggezin er heel sensitief mee omgaat. Ten slotte is het ook belangrijk om een plek te geven aan de ouders. Dat kan via bezoek- en belmomenten.”

6. Hoe weet je of het iets voor jou is?

Jana: “We horen weleens dat een traject te lang duurt. Maar dat doen we bewust zodat kandidaat-pleeggezinnen genoeg tijd nemen om deze belangrijke beslissing te nemen. Zo kunnen ze zelf nadenken of ze het echt willen en welke vorm van pleegzorg het best bij hen past. We zien dat veel mensen starten met ondersteunende pleegzorg. Dat is laagdrempeliger omdat ze een pleegkind dan enkel opvangen in weekends en vakanties. Sommige van die gezinnen stromen daarna door naar voltijdse pleegzorg.”

7. Welke ondersteuning krijg je als pleegouder?

Pleegzorgbegeleider

Elk pleeggezin heeft een vaste begeleider. Die is er zowel voor het pleegkind of de pleeggast als de ouders en pleegouders. Jana: “De begeleider ondersteunt het pleeggezin bij het aanpakken van bepaalde opvoedingskwesties, maar helpt ook met praktische zaken als vakanties.  Verder zorgt de begeleider ervoor dat de communicatie tussen ouders en pleegouders vlot verloopt.”

Psychologische ondersteuning

Bovenop de kortdurende of langdurende pleegzorg kan de pleegzorgdienst een extra behandeling of trainingspakket voorzien. Dit om emotionele, psychische of gedragsproblemen te behandelen bij het pleegkind of de pleeggast, het pleeggezin en/of de ouders. Zo kunnen kinderen met een trauma of hechtingsproblemen terecht bij therapeuten. Ook via jeugdhulp kunnen kinderen, jongeren en ouders terecht bij een vertrouwenspersoon.

Ondersteuning bij armoede

Via je pleegzorgbegeleider kun je ondersteuning vragen van opgeleide ervaringsdeskundigen. Dat zijn mensen met ervaring in armoede die een opleiding volgden van vier jaar. Die kennis en ervaring gebruiken ze om ouders en pleegouders in armoede te ondersteunen en te begrijpen.

Noodtelefoon

Jana: “Via onze noodtelefoon zijn we ook in het weekend en ’s avonds bereikbaar voor moesten er zich noodsituaties voordoen.”

Financieel

De financiële ondersteuning hangt af van pleeggezin tot pleeggezin. Meestal gaat het over een paar honderd euro per maand. Jana: “Op financieel vlak voorzien we maandelijks een kostenvergoeding. Hoeveel dat is hangt af van de situatie, de leeftijd van het pleegkind en of er extra zorgnoden zijn.”

8. Welke rechten heb je als pleegouder?

Als pleegouder heb je recht op:

• begeleiding, onder andere van een pleegzorgbegeleider
• informatie over (de werking van) de pleegzorgdienst en over (de voorgeschiedenis van) het kind of de pleeggast
• kennismaking met het pleegkind of de pleeggast en de ouders of familie
• een pleegzorgvergoeding die varieert tussen de 13 en 20 euro per dag
• zes dagen pleegzorgverlof per jaar
• nazorg van de begeleider en dienst, tot zes maanden nadat de pleegzorgsituatie is geëindigd
• een klachtenprocedure wanneer je suggesties, vragen of klachten hebt over de pleegzorgdienst
• participatie: in de Participatieraad kunnen pleegouders in dialoog gaan over de werking van de pleegzorgdienst

9. Waar ontmoet je andere pleegouders?

Er bestaan ontmoetingsgroepen voor zowel ouders, pleegouders als kinderen en jongeren, waar ze met elkaar kunnen spreken over hun ervaringen. Ook via de Vlaamse Vereniging Pleegzorg (VVP) kunnen pleegouders andere pleeggezinnen leren kennen. Meer informatie vind je op pleegzorg.be.

Lees ook:

• Gezinnen met een heel groot hart: zij gaven een nichtje of pleegkind een thuis
• Mijn verhaal: Liesbeth nam het baby’tje dat ze opving definitief in haar gezin op
• Een pleegmoeder vertelt: zo trots op mijn pleegdochter met een beperking!

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!