Verhuizen naar het rusthuis: de financiële en emotionele zorgen
De gemiddelde dagprijs in een woonzorgcentrum in Vlaanderen bedroeg vorig jaar 57,59 euro: een stijging van 2,29% tegenover 2017. Dat maakte De Standaard gisteren bekend, op basis van een jaarlijks rapport van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Wij verzamelden een aantal herkenbare issues die aan de orde zijn als je ouders naar het rusthuis moeten én legden ze voor aan verschillende experts.
De rusthuiskosten
De dagprijs van een woonzorgcentrum omvat de woongelegenheid, de maaltijden en de verpleging, maar daarbovenop kunnen nog extra kosten komen, zoals voor internet of de kapper.
Er zijn wel degelijk prijsverschillen tussen ‘commercieel uitgebate’ en openbare of sociale rusthuizen én ook naargelang van de regio kunnen de tarieven schommelen. Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat Sint-Martens-Latem, Lennik en Sint-Genesius-Rode de duurste gemeenten zijn; in Tessenderlo, Torhout en Wielsbeke zit je aan de laagste tarieven op het vlak van woonzorgcentra. Op de website van de krant De Standaard kun je trouwens checken welk rusthuistarief er in jouw eigen gemeente wordt gehanteerd.
Wat als je ouders niet genoeg geld hebben?
De zorg voor onze ouderen heeft duidelijk zijn prijs, en als je als rusthuisbewoner de rekening zelf niet kunt betalen, komen de soms hoogoplopende kosten bij de kinderen terecht. Ook lezeressen Mieke en Inge kunnen ervan meespreken:
Mieke (61): “Mijn vaders pensioen was niet genoeg om alle kosten te betalen. Mijn man en ik hadden er geen probleem mee om bij te springen, maar lang konden we dat niet volhouden. We zochten volop naar een ander tehuis waar er plaats was, maar alles zat vol, en de wachtlijsten waren enorm.”
Inge (41): “Toen de eerste factuur van het rusthuis waar mijn papa verbleef, binnenkwam, schrok ik me rot. Ik had totaal geen idee dat het zoveel zou zijn! Mijn tip is dan ook: neem je voorzorgen en doe zeker aan pensioensparen, want met een standaardpensioen wordt het onbetaalbaar.”
Dit zegt advocaat Elfri De Neve: “De zorgkost wordt voor een groot stuk gedragen door het RIZIV, maar de hotelkost – berekend aan de hand van een dagprijs – is voor rekening van de rusthuisbewoner zelf. Medische kosten, telefoonkosten, persoonlijke verzorgingsproducten komen daar nog eens extra bovenop.
“Is het pensioen van je ouders niet voldoende om al die kosten te dragen, dan zal het OCMW bijspringen. Wettelijk gezien heb je als kind onderhoudsplicht ten aanzien van je ouders. Het OCMW zou het geld dus kunnen terugvragen aan de kinderen, maar de voorbije jaren hebben steeds meer gemeentes beslist om dat niet meer te doen. Ook wanneer je zelf een bescheiden inkomen hebt, of al jarenlang een slecht contact hebt met je ouders, kan de rechter beslissen om het geld niet terug te eisen.”
Goed om te weten: Indien je als kind je ouders in het rusthuis financieel ondersteunt, is die tussenkomst financieel aftrekbaar.
En hoe zit het met de emotionele kant?
“Ik voel me schuldig dat ik de zorg voor mijn moeder moet uitbesteden”. Vast een herkenbaar gevoel als je ouders uiteindelijk naar een woonzorgcentrum moeten.
Ils Mattheussen, psychologe bij De Levensbrug (www.levensbrug.be), kadert dit: “De meeste kinderen willen hun ouders zo lang mogelijk thuis houden, maar soms is dat niet langer houdbaar. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn: de fysieke verzorging is te zwaar geworden, je woont te ver van je ouders om geregeld langs te gaan, je hebt een drukke job of een gezin dat veel tijd vraagt…
“Op een bepaald moment kun je soms niet anders dan kiezen voor een rusthuisopname. Dat is niets om je schuldig over te voelen. Het is belangrijk om je eigen grenzen te stellen: als je voelt dat je de zorg niet meer aankan, om welke reden dan ook, is het een goede beslissing om ze uit handen te geven. Doe je dat niet, dan loop je het risico om jezelf te overbelasten, wat tot een burn-out of zelfs tot een depressie kan leiden. Praten met lotgenoten of met het rusthuispersoneel kan helpen: als zij kunnen bevestigen dat de zorg voor je vader of moeder wel degelijk te zwaar werd, kan dat het schuldgevoel voor een stukje wegnemen.”
Hoe bereid je je op die stap voor?
Zowel voor jou als voor je ouder kan de beslissing om naar een rusthuis te gaan zwaar vallen. Vaak wordt het ervaren als ‘de laatste stap’ voor het definitieve afscheid, en dat is heel confronterend. Maar een kleine minderheid van de senioren bereidt die stap goed voor en neemt zélf de beslissing om zich in te schrijven voor een woonzorgcentrum. Maar meestal wachten ze te lang, en dan is het aan de kinderen of professionele zorgverleners om een opname te adviseren, of soms zelfs lichte druk uit te oefenen. En dat is niet makkelijk.
Klinisch ouderenpsycholoog Luc Van de Ven geeft raad:
- Praat erover
“Ga het gesprek aan met je ouders, maar ook met je broers en zussen. Probeer tot een gezamenlijke visie te komen. In een familie die zich met elkaar verbonden voelt, zal dit gemakkelijker gaan dan in een gezin waarin nog een strijd voelbaar is tussen ouder en volwassen kind.”
- Zoek mee
“De kwaliteit én de prijs in woonzorgcentra kan heel erg verschillen. Reden te meer om op tijd te beginnen zoeken naar een centrum waar zowel jij als je ouders zich goed bij voelen. Het beleid draagt hier uiteraard ook een grote verantwoordelijkheid: alleen door structurele aanpassingen kan het niveau en de kwaliteit van de zorg opgekrikt worden en de prijs voor elke oudere betaalbaar blijven.”
- Wees betrokken
“Het is niet omdat je je ouders thuis niet meer kunt verzorgen dat je niets meer voor hen kunt doen. Heeft je vader geen plaats op zijn kamer voor de spullen waar hij zo van houdt, ga dan met de directie praten. Het is belangrijk om als kind een oogje in het zeil te houden, en het op te nemen voor je ouders. Probeer een vertaler te zijn van de verlangens van je vader of moeder naar het personeel en de directie toe.”
Mantelzorg: een mogelijk alternatief?
Wanneer ben je een mantelzorger?
Wanneer je geregeld zorgt voor zieke mensen of een zorgbehoevende partner, (schoon)ouder, ander familielid… ben je een mantelzorger. In Vlaanderen zijn er enkele honderdduizenden mantelzorgers. Veel mensen zien de zorg voor hun ouders als zo vanzelfsprekend, dat ze zichzelf niet als mantelzorger beschouwen, terwijl ze het wél zijn. Mantelzorg is geen keuze die je op een dag bewust maakt. Het is iets dat je stilletjes je leven in sluipt en dat zich langzaam uitbreidt. Daarin schuilt ook het gevaar: voor je het weet, ben je jezelf voorbijgelopen.
Hoe hou je mantelzorg vol?
- Doe het niet alleen. Schakel professionele zorg in, vraag andere familieleden om mee te helpen, zoek vrijwilligers… Benut alle mogelijkheden die er zijn.
- Luister naar je lichaam. Emotionele ups en downs, prikkelbaarheid, een slechte nachtrust… Het zijn allemaal signalen dat je te ver aan het gaan bent.
- Wordt de last te zwaar? Vragen je ouders steeds meer van je? Wees assertief en durf nee te zeggen. De persoonlijke band maakt het vaak moeilijk om dat te doen, maar alleen door jezelf te beschermen, kun je het volhouden.
- Maak tijd om dingen te doen die je tot rust brengen of waar je energie van krijgt. Door goed voor jezelf te zorgen, zul je ook beter voor de ander kunnen blijven zorgen.
Waar kun je terecht?
- De Mantelzorglijn verzamelt alle informatie over thuis- en mantelzorg. Je vindt er een rubriek met meest gestelde vragen, nuttige adressen… Meer info op www.mantelzorglijn.be.
- Bij de Mantelzorgtelefoon kun je terecht om je verhaal te doen. De lijn is bereikbaar op alle werkdagen tussen 10 en 12 uur en van 13 tot 16 uur op 078-15 50 20 (max. 0,05 cent per minuut).
- Bij de Dienst Maatschappelijk Werk van je mutualiteit kun je terecht met vragen of problemen rond ouderdom, voorzieningen, (thuis)zorgsituaties… Ze helpen je bij de inschakeling van thuiszorgdiensten en bieden ondersteuning bij de organisatie van thuiszorg. .Je kunt gratis beroep doen op deze dienst.
- In Vlaanderen en Brussel zijn er 6 verenigingen die mantelzorgers en hun gebruikers ondersteunen. Je kunt er terecht voor informatie, vragen, gratis infosessies, een luisterend oor… Lidmaatschap is gratis.
- Steunpunt Mantelzorg (De Voorzorg), www.steunpuntmantelzorg.be
- Liever Thuis (Liberale Mutualiteit), www.lieverthuislm.be
- Ziekenzorg (Christelijke Mutualiteiten), www.cm.be
- Ons Zorgnetwerk, www.onszorgnetwerk.be
- OKRA Zorgrecht, www.okra.be
- S-Plus Mantelzorg, www.s-plusvzw.be/mantelzorg
Goed om te weten!
Als mantelzorger heb je in bijna alle Vlaamse steden en gemeenten recht op een mantelzorgpremie. De voorwaarden en het bedrag kunnen van plaats tot plaats verschillen. De premie is een waarderingsvergoeding voor jou als mantelzorger, die je vrij mag besteden.
Hebben je ouders veel zorg nodig, dan hebben ze recht op de Vlaamse zorgverzekering. Dit is een maandelijks bedrag van 130 euro bedoeld voor niet-medische kosten. Zowel thuiswonende ouderen als rusthuisbewoners kunnen hier een aanvraag voor indienen. Wil je meer weten over deze en andere financiële ondersteuningsmogelijkheden, neem dan contact op met de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds, het sociaal huis of het OCMW in je gemeente. Meer info vind je ook op www.vlaamsezorgverzekering.be
Tekst: Lien Lammar. Beeld: Getty Images
Ook interessant:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!