Pesten blijft ook anno 2023 een actueel onderwerp dat de nodige aandacht verdient. Voorkomen is nog steeds beter dan genezen, daarom vroegen we ons af of bepaalde gezelschapsspellen een rol kunnen spelen in de groepsdynamiek en zo de kans op pestgedrag te verminderen. Kindertherapeute Eve Dewaele geeft deskundig advies.
Eve Dewaele is niet enkel kindertherapeut in Talentenzolder, ze is ook speltherapeute en geeft weerbaarheidstraining. In haar praktijk zet ze ook regelmatig verschillende spelvormen in tijdens de therapie. “Via een spel kun je namelijk heel veel te weten komen over de kinderen zelf, maar ook over de problemen waarmee ze te maken hebben.”
Coöperatieve spellen als preventie tegen pesten
Eve is enthousiast over het gebruik van coöperatieve spellen als het gaat om een preventieve maatregel tegen pesten. “Het is een ideale manier om te leren samenwerken en de dynamiek in de groep te verbeteren”, zegt ze.
Je kunt een coöperatief spel vergelijken met een escape room. Ook hier moet je samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken.
“Je kunt zo’n coöperatief spel het best vergelijken met de populaire escape rooms. Ook daar moet je proberen om zo goed mogelijk samen te werken om te kunnen ontsnappen uit de kamer. Elke deelnemer binnen de groep heeft zijn eigen specifieke kwaliteiten en eigenschappen die op een bepaalde manier kunnen helpen. Het spel leert je in de eerste plaats samenwerken, maar zeker ook hoe je met verschillende soorten mensen moet omgaan.”
Ideaal voor in de klas
Volgens Eve zijn coöperatieve spellen ideaal om in de klas of een andere groep te gebruiken. “Merk je dat er wat spanningen zijn in de klas, dan is zo’n spel een originele manier om aan die groepsdynamiek te werken. Heb je een moeilijke groep? Voorzie dan best begeleiding tijdens het spel, zodat je steeds op een gepaste manier kunt reageren of ingrijpen.
Zie je bijvoorbeeld als begeleider of leerkracht dat er voortrekkers of alfamannetjes in de groep zitten, dan is het een goed idee om tussen te komen en de rollen eens om te draaien. Geef hen een rol in het spel waarbij ze vooral moeten luisteren naar de anderen en haal de kinderen die zich meer op de achtergrond houden een belangrijkere functie. Een heel leuk spel hiervoor is De weerwolven van Wakkerdam.”
In dit spel krijgt iedereen een kaartje waarop staat welke rol ze mogen spelen. Dat kan een gewone burger zijn, een weerwolf of een speciaal karakter. Elk karakter beschikt over een specifieke eigenschap en mag een handeling doen die bij het karakter past. Het is de bedoeling dat je als groep op zoek gaat naar de weerwolf. “De kinderen leren ook communiceren met elkaar en overleggen”, zegt Eve. “Elk spelletje word je een ander karakter, wat betekent dat je je telkens anders moet gedragen en je je ook leert inleven. Het positieve is dat het niet echt is, waardoor de kinderen die vaardigheden op een leuke, maar ook veilige manier kunnen oefenen.”
Groepsdynamiek verbeteren
Coöperatieve spelletjes zijn fijn om in te zetten om de sfeer en groepsdynamiek te verbeteren of bepaalde dingen bespreekbaar te maken. “Als je een kind hebt dat gepest wordt, kan zo’n spel ervoor zorgen dat het zich terug deel voelt van de groep”, weet Eve. “Hij ondervindt op dat moment dat de groep hem nodig heeft en dat hij iets kan betekenen.
Dat is mooi, maar dat werkt maar tot op een bepaald niveau. Als je het echt hebt over de diepere gevolgen van pestgedrag, dan kunnen spelletjes hier helaas geen soelaas bieden. In dat geval heb je echt een specifieke begeleiding nodig die aan de slag gaat met de emoties die ermee gepaard gaan en die aandacht heeft voor het weerbaar maken.”
Spelletjes zijn ideaal om de groepsdynamiek te verbeteren, maar helaas niet om de diepere gevolgen van pesten aan te pakken
Ook de pester zal meestal niet tot inzicht komen met een spelletje. “Als je naar de andere kant kijkt, kun je stellen dat de pester meestal geen idee heeft van wat de gevolgen van zijn daden zijn”, zegt Eve. Op zo’n moment heb je iets nodig dat hen écht raakt.”
De gevolgen van pesten: een goede oefening
Probeer deze oefening eens. Vraag aan iedereen in de groep om een tekening te maken van zichzelf. Ze mogen deze mooi inkleuren en hun goede eigenschappen en dingen waar ze trots op zijn erbij vermelden. Daarna moeten ze hun tekening aan iemand anders geven. Als begeleider kun je ervoor zorgen dat de pester de tekening krijgt van het kind dat gepest wordt.
Vraag hen dan om die tekening volledig te verfrommelen. Je zult zien dat ze verbouwereerd en verbaasd kijken. Is het echt de bedoeling dat ik die tekening waar de andere persoon zoveel tijd en moeite in stak, ga verfrommelen, vragen ze zich af.
Het voelen en laten voelen wat pesten met iemand doet heeft de grootste impact
Als ze het hebben gedaan, vraag je hen wat ze erbij voelden. In de meeste gevallen vinden de kinderen het niet leuk. Maar dat is exact wat je doet als je een kind pest. Dan vraag je hen om te proberen om het blad weer mooi glad te krijgen, om de kreukels en plooien weg te werken. Als ze merken dat het niet lukt, dan geef je aan dat dit hetgene is wat pesten met een kind doet. Hoe klein of onschuldig de woorden of daden ook lijken, ze kunnen een grote impact hebben die je niet zomaar uitwist. Het voelen en laten voelen wat pesten met iemand doet heeft de grootste impact.”
Wie zijn die pesters?
Wie is die pester dan, en vanwaar komt dit gedrag? “Meestal wil de pester goed liggen in de groep en de aandacht naar zich toetrekken”, zegt Eve. “Het komt heel regelmatig voor dat de pester vroeger zelf gepest werd en ze hun eigen frustratie willen kwijtraken door de andere te kwetsen. Ze denken dat ze zelf gelukkiger gaan zijn als iemand anders ongelukkig is. Het komt dus vaak vanuit hun eigen kwetsures en onzekerheid.”
Bepaalde pesters werden vroeger zelf gepest en willen hun frustratie kwijtraken
“Het zijn dus zeker niet altijd de stoere jongens of meisjes die ze lijken. Soms worden ze thuis op een bepaalde manier benaderd, zonder dat de ouders dit negatief bedoelen. De kinderen vinden geen manier om dit te uiten en gaan andere kinderen ook op die manier benaderen. Ik geef een voorbeeld: stel dat één van je ouders je dommerik noemt omdat je iets hebt gedaan wat misschien niet erg slim was – dat gebeurt vaker dan we denken, en in de meeste gevallen niet met slechte bedoelingen – dan ga je als kind die terminologie kopiëren.
Het kind zal een klasgenootje ook dommerik noemen, om zichzelf op dat moment beter te doen voelen. De pester wilt dat gevoel zelf kwijtraken en het als het ware doorgeven aan die andere persoon. In bepaalde gevallen weten pesters niet wat de gevolgen van hun pestgedrag zijn, maar soms weten ze net wél hoe het voelt en willen ze dat gevoel kwijt.”
(Coöperatieve) spellen: enkele tips
Coöperatieve spellen zullen het pestgedrag helaas niet oplossen, maar kunnen de dynamiek binnen een groep wel verbeteren. Ook sociaal-emotionele spelletjes kunnen kinderen helpen hun eigen kwaliteiten en talenten te ontdekken. Tot slot bestaan er ook enkele specifieke antipestspellen, die het onderwerp bespreekbaar maken in een groep.
€ 13,99 – Standaard Boekhandel
Shop het hier.
€ 13,49 – Bol.com
Het spel leert je de belangrijke eigenschappen bij jezelf ontdekken.
Shop het hier.
€ 35,00 – Gezinnig
Met het spel Schatgravers gaan kinderen op zoek naar hun kwaliteiten, zodat ze zich bewust worden van hun unieke ‘schatten’.
Shop het hier.
€ 67,50 – Lotana spelmagazijn
Het Originele Babbelspel is een spel voor kinderen van 7 tot 15 jaar. Het spel nodigt op een speelse manier uit om een aantal sociale vaardigheden te oefenen aan de hand van korte opdrachten.
Shop het hier.
€ 36,79 – De aanstokerij
Leren omgaan met verschillen, verschillen aanvaarden en diversiteit als positieve factor zien.
Shop het hier.
€ 55,39 – Senso-Care
Het antipestspel is gemaakt dóór kinderen vóór kinderen, om pesten en het omgaan met elkaar bespreekbaar te maken.
Shop het hier.
€ 9,80 – Lotana spelmagazijn
Black stories zijn ingenieuze raadselverhalen. De spelers proberen in groep te achterhalen wat er precies is gebeurd.
Shop het hier.
€ 34,24 – Asmodee – Bol.com
Pandemic is een coöperatief bordspel, waarbij je niet tegen elkaar, maar met elkaar speelt met één gezamenlijk doel: de mensheid redden.
Shop het hier.
Ook interessant voor jou:
- Gezelschapsspel = hard tegen hard? Laat je kids maar eens ruziemaken!
- Goede vraag: moet ik mijn kind laten winnen bij een spel?
- De voordelen van coöperatieve gezelschapsspelletjes
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!