Elke ouder doet zijn best om zijn kind zo goed mogelijk op te voeden, maar er zijn momenten dat je wilde dat er een duidelijke handleiding bestond. Veel ouders grijpen bij vragen of problemen naar een van de vele opvoedingsboeken. Of dat altijd een goed idee is, vroegen we aan Ilse De Block van De Opvoedingslijn.

Vroeger had je er slechts enkele, nu een hele bibliotheek vol. Welke soorten opvoedingsboeken bestaan er allemaal?

Ilse De Block: “De grootste groep bestaat uit informatieve boeken, die gaan over de ontwikkeling van kinderen. Vandaag de dag weten we ontzettend veel door wetenschappelijk onderzoek en die kennis wordt vervolgens in opvoedingsboeken gegoten. Je hebt natuurlijk ook boeken die wat tegengas geven of dingen relativeren, en ook die zijn belangrijk.

We merken wel dat de hoeveelheid beschikbare informatie ouders onzeker kan maken. Het is ook moeilijk om een keuze te maken. Ik vind het persoonlijk een goede zaak dat die boeken er zijn, maar ik geef altijd de raad aan ouders om in de eerste plaats te blijven voelen en te durven vertrouwen op je eigen instinct. Lees gerust de boeken die je interessant vindt, het kan je perspectief vast verruimen, maar zie het niet als de enige waarheid. De valkuil is dat je gaat denken dat als je die regel uit het boek niet toepast, je volledig de mist ingaat als ouder en dat zou heel jammer zijn.

Je mag niet vergeten dat er veel verschillende kinderen zijn, en evenveel verschillende ouders. Je moet het als ouder doen met wie jij bent en wat voor jou goed aanvoelt. Een kind heeft vooral boodschap aan een ouder die écht is, en die durft te vertrouwen op zichzelf. Opvoedingsboeken die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek of geschreven zijn door mensen die in de praktijk staan hebben zeker hun waarde, maar ze mogen de eigenheid van de mens niet ondergraven.

Stel dat je peuter of kleuter een driftbui krijgt en je probeert hem te negeren, dan vraag je je waarschijnlijk af of je je kind niet aan het schaden bent op dat moment. Dat kind moet op dat moment weten dat die driftbui er mag zijn, maar moet zichzelf ook leren reguleren. Vraag jezelf ook af: wat brengt jou als ouder rust? Voortdurend met je kind bezig zijn om het te doen kalmeren, of het heel even negeren en de kamer uitgaan? Als jij in het tweede geval rustig kan terugkomen, dan is dat de juiste keuze. Voel, en heb vertrouwen. De boeken, je moeder en je vriendin kunnen je een advies geven dat je perspectief verruimt, maar uiteindelijk weet jij wat het beste is voor jouw kind. Jij kent jezelf én je kind het best, je weet in welke omgeving je kind opgroeit. Uiteindelijk ligt de grootste deskundigheid bij jou als ouder, dat mogen we niet vergeten.”

Opvoedingsboeken voor elke doelgroep

In welke fase vallen ouders het meest terug op opvoedingsboeken?

Ilse: “Ouders lezen de meeste boeken tijdens de zwangerschap en die eerste duizend dagen waar zoveel om te doen is. Pas op, niet alle mensen lezen opvoedingsboeken, en dat is ook absoluut geen must.

Bepaalde ouders zijn het bijvoorbeeld gewoon van informatie te zoeken in boeken, toen ze studeerden bijvoorbeeld, en gaan dat verderzetten in hun verdere leven. Zij zullen doorgaans eerder naar opvoedingsboeken grijpen. Al mogen we niet gaan veralgemenen.”

Zijn het vooral moeders die hun toevlucht nemen tot opvoedingsboeken?

Ilse: “Ik kan het niet staven met cijfers, maar ik heb wel een vermoeden. Als ik bijvoorbeeld kijk naar wie de opvoedingslijn bereikt, gaat het vooral om moeders, ja. Al komen ook steeds meer vaders in beeld die met opvoedingsvragen zitten. Je ziet tegenwoordig ook meer opvoedingsboeken opduiken die zich specifiek richten op (aanstaande) vaders.

Vergeet ook niet om als ouders of koppel bij elkaar te rade te gaan. Praat met elkaar over wat er moeilijk loopt met jullie kind. En luister! Ik weet dat moeders doorgaans het voortouw nemen, maar de mening en het perspectief van de andere ouder is net zo belangrijk.

Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat je als koppel steeds dezelfde mening of visie hebt over een bepaalde aanpak. Dat hoeft ook niet altijd over grootse dingen te gaan. Stel dat je beseft dat je 8-jarige regelmatig liegt. Wat vinden jullie daarvan? Praat erover in plaats van meteen naar een boek te grijpen. Onthoud dat de belangrijkste leidraad niet het opvoedingsboek is, maar je kind zelf. Wat zegt het gedrag van ons kind ons?

Het betekent niet dat je meteen van aanpak moet veranderen, want dat doen we misschien te snel tegenwoordig. Werkt het niet onmiddellijk, dan proberen we iets anders. Een aanpak heeft ook tijd nodig.”

Vroeger en nu

Opvoedingsadviezen veranderen ook doorheen de tijd. Zit er dan een houdbaarheidsdatum op de boeken?

Ilse: “Opvoeden is eigenlijk een voortdurend uitwisselingsproces tussen de ouders, het kind en de omgeving. Die driehoek, die bevindt zich uiteraard in een cultuur en samenleving, maar ook in een bepaalde tijdgeest. Wat twintig jaar geleden gangbaar was, is dat vandaag niet meer. Je hebt tegenwoordig bijvoorbeeld het internet, de sociale media. Die dingen hebben een andere aanpak nodig. Elke tijd heeft zijn eigen, specifieke vraagstukken die vragen om een bepaalde aanpak. Als je moeder dan een bepaald advies uit haar tijd geeft, kan dat verwarrend zijn. De enige manier om orde en structuur te krijgen is terug naar jezelf gaan. En erin berusten dat opvoeden geen exacte wetenschap is. Het is perfect normaal dat je daarin je eigen weg moet zoeken.”

Soms is een opvoedingsboek niet voldoende. Waar kunnen ouders dan terecht?

Ilse: “Er zijn tegenwoordig gelukkig veel plekken waar je terechtkunt als je het even niet meer weet als ouder. Het is heel belangrijk dat je weet dat je het niet alleen hoeft te doen. In de eerste plaats is er natuurlijk je omgeving. Je partner, vrienden of vriendinnen, mensen tegen wie je heel eerlijk kunt zijn. Soms denk je misschien ‘ik zou hem wel achter het behang kunnen plakken’, of ‘soms zou ik haar een draai rond haar oren willen geven’. Dat is heel normaal dat je dat voelt. Dit alleen al kunnen uitspreken in een vertrouwde omgeving, haalt de druk er vaak al af, zodat je die draai rond de oren écht niet gaat geven.

Voel je dat dit niet voldoende is, kun je uiteraard steeds bij De Opvoedingslijn terecht, of in de Huizen van het Kind. Hier kun je je verhaal en bezorgdheden delen, en zijn er mensen die naar je luisteren en je misschien het perspectief kunnen bieden dat je op dat moment nodig hebt.”

Heb je vragen over de opvoeding van je kind, dan kun je steeds terecht bij De Opvoedingslijn op 078 15 00 10 of via de chat of mail op opvoedingslijn.be. Ook in de Huizen van het Kind kun je terecht met alles rond opvoeden en opgroeien. De Huizen van het Kind vind je in je buurt of op huizenvanhetkind.be.

Met dank aan Ilse De Block van de Opvoedingslijn.

Meer opvoedingstips:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!