Voor veel kinderen is het wisselmoment van de ene ouder naar de andere een stressvol iets. Maaike Goyens is bemiddelaar en jurist, maar vooral ook trotse mama van drie en ervaringsdeskundige wat scheiden betreft. Zij vertelt ons vanuit de praktijk hoe je die wissel zo eenvoudig mogelijk kunt laten verlopen.
De wissel: waar, wanneer en hoe
De meeste gescheiden ouders kiezen voor co-ouderschap, een wissel is dan onvermijdelijk. Wat kan die wissel makkelijker maken?
Maaike: “Ik heb één belangrijk advies voor alle ouders: zorg ervoor dat de wissel zoveel mogelijk spanningsvrij kan verlopen. Het is normaal dat er persoonlijke gevoelens spelen, maar op het moment van de wissel zouden deze achterwege moeten blijven. Dit draait om de kinderen. Lukt het niet zonder spanning of conflict, dan zeg je beter zo weinig mogelijk tegen elkaar. Blijf vriendelijk, respectvol en beleefd, maar onthoud dat de wissel niet het moment is om persoonlijke kwesties te bespreken.
Gebruik het liever om te laten zien dat jullie – ondanks de scheiding – nog steeds samen ouders kunnen zijn. Geef een update over de afgelopen week, of laat weten welke belangrijke dingen er op het programma staan in de dagen die komen. Om de écht belangrijke kwesties te bespreken, plan je best een ander moment.”
De meeste kinderen vinden het fijner om gebracht te worden dan gehaald. Wij ouders staan daar te weinig bij stil.
Hoe en waar vindt die wissel best plaats?
Maaike: “Ik ben heel voorzichtig met het geven van algemene tips. Ouders willen echt het best mogelijke moment kiezen, maar in de praktijk moet je vaak tevreden zijn met een compromis. Niet alleen situaties en omstandigheden verschillen, ook elk kind is anders. Je hebt kinderen die ook voor de scheiding al een hectisch leven gewoon waren, terwijl anderen net heel veel structuur en houvast nodig hadden.
Ik kan je wel zeggen dat de meeste kinderen het fijner vinden om gebracht te worden dan gehaald. Ouders denken daar vaak niet over na, maar eigenlijk is het erg logisch. Het tempo kan bepaald worden door de ouder die brengt en het kind moet niet zitten wachten. De rit naar de andere ouder is ook al een eerste stap naar afscheid. Is er dus een fysieke wissel tussen beide ouders, dan gaat mijn voorkeur uit naar brengen in plaats van halen.”
Een kind met een koffer naar school sturen is, echt geen goed idee. Het is niet enkel onpraktisch, maar ook heel erg confronterend.
De spullen verhuizen
Hoe kun je praktische beslommeringen tot een minimum beperken? Je koffer mee naar school nemen, is niet erg handig.
Maaike: “Dat is inderdaad een reëel probleem. Ik ben van mening dat ouders, hoe de wissel ook verloopt, de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen om de spullen heen en weer te laten gaan. Zelfs al verloopt de wissel via de school bijvoorbeeld, dan geloof ik er steevast in dat ouders een oplossing kunnen bedenken. De koffer in de carport zetten, of ergens op een veilige plek, zoals ze dat tegenwoordig doen als er pakjes geleverd worden. Een kind met een koffer naar school sturen vind ik écht geen goed idee. Het is niet alleen verschrikkelijk onpraktisch, het is ook erg confronterend.
Het is mijn taak als bemiddelaar om ouders een spiegel voor te houden. Wij geven hen inzichten die zij op dat moment even kwijt zijn.
Als het gaat over spullen heen en weer laten gaan heb ik het trouwens niet alleen over het praktische aspect van de koffer. Er zijn ook ouders die moeilijk doen over bepaalde items. De tablet die de dochter van oma kreeg, mag niet mee naar papa bijvoorbeeld. Vraag je dan eens af: is die tablet van jou of van je dochter? Want als het een cadeau voor je kind was, dan mogen we er toch van uitgaan dat het kind mag beslissen om ’m mee te nemen? Ik vraag steeds aan ouders: gaat het om jullie of om het kind? En ben je in staat om jouw eigen belang aan de kant te schuiven in het belang van je kind?
Het is mijn taak als bemiddelaar om ouders een spiegel voor te houden. Je kunt dat heel concreet maken. Stel dat ik jou een mooie vaas cadeau doe, maar ik zeg er wel meteen bij dat ze enkel op deze tafel mag staan. Hoe voelt dat voor jou? Meestal is het een kwestie van ouders even met hun voetjes op de grond te zetten, zodat ze zien dat wat ze aan het doen zijn niet erg netjes is. Wij geven hen inzichten die zij op dat moment even kwijt zijn.”
Kiezen de meeste ouders voor een week-weekregeling?
Maaike: “Veel mensen die het over co-ouderschap hebben, denken inderdaad meteen aan die week-weekregeling, maar er zijn veel alternatieven mogelijk. 1-2-2-3 of 3-1-3 komt ook regelmatig voor. Er zijn namelijk kinderen die simpelweg niet een volledige week weg willen zijn bij de ene of de andere ouder. Als er meermaals per week gewisseld wordt, vraagt dat natuurlijk nog meer flexibiliteit van de ouders. Je ziet ook dat in deze situatie een aantal wissels via de school zullen gebeuren. De ene ouder brengt de kinderen ’s morgens en de andere gaat hen ophalen. Dat hoeft op zich ook geen probleem te zijn. Wees creatief en test bepaalde scenario’s uit.”
Jij kunt heel blij zijn om je kind terug te zien, maar vergeet niet dat die wissel voor hem of haar ook afscheid nemen betekent.
Wisselen is ook afscheid nemen
Is er tijd nodig om te wennen na de wissel? Jij bent waarschijnlijk enthousiast, maar hoe zit het met je kind?
Maaike: “Het komt altijd op hetzelfde neer: het draait om het kind en niet om jou. We kunnen als ouder héél blij zijn om ons kind terug te zien, we mogen niet vergeten dat je zoon of dochter ook afscheid heeft moeten nemen. Van de andere ouder, maar misschien ook van halfbroertjes of -zusjes of een huisdier. Daar staan ouders veel te weinig bij stil. Jouw blijdschap is niet noodzakelijk ook de blijdschap van je kind. Geef het wat tijd om te landen en neem het vooral niet persoonlijk als je kind eerst wat rustig op de kamer wilt zitten of wat wilt relaxen in de zetel.”
Kunnen bepaalde rituelen helpen om de wissel makkelijker te maken?
Maaike: “Dat kan inderdaad helpen, zolang je afstemt met je kind. Sommige gescheiden ouders beslissen bijvoorbeeld om op het moment van de wissel samen te eten. Ze zijn ervan overtuigd dat ze er goed aan doen, maar is dat wel wat het kind wil? Het is zeker fijn om te zien dat beide ouders moeite doen, maar het is niet zo dat elk kind geniet van zo’n gezamenlijk etentje.
Luister naar je kind. Hoe ouder ze worden, hoe belangrijker het is dat je met hen afstemt. Wij laten ons toch ook niet graag dingen opdringen? Stel je voor dat ze je zeggen dat je elke dag je tanden moet poetsen om 8.15 u. ’s morgens, zou je dat leuk vinden? Het is misschien een belachelijk voorbeeld, maar je mag niet vergeten dat kinderen even divers zijn als volwassenen, met hun eigen persoonlijkheid. Stem af en luister. Je zult niet altijd de mogelijkheid hebben om volledig tegemoet te komen aan wat je kind wil, maar leg dan uit waarom het niet kan. Je kind voelt heus wel dat je hem of haar gehoord hebt. Het is trouwens niet omdat we een gevoel erkennen, we hen beslissingsrecht over alles geven.“
Hoe je kunt luisteren naar je kind bij een scheiding? “Kies voor een ouderschapsplan”
Kan het ook anders?
Moet een wisselmoment meegroeien met de kinderen?
Maaike: “Zeker. Soms loopt een bepaalde regeling jaren goed en ineens niet meer, om welke reden dan ook. Zeker als je kinderen puber worden, is het goed om alles opnieuw te bekijken. In die fase willen kinderen vaak zoveel mogelijk op één plek wonen, daar waar hun vrienden zijn. Ze vinden ook andere dingen opeens heel erg belangrijk, zoals kledij bijvoorbeeld. Het kan een drama veroorzaken als het favoriete topje nog bij de andere ouder ligt, dat moet je begrijpen.”
De reden waarom ouders birdnesten niet lang volhouden, is omdat ze het wisselen zwaar vinden. Maar is dat niet wat onze kinderen constant moeten doen?
Er zijn ook ouders die wisselen, is dat iets dat werkt?
Maaike: “Birdnesten zie je alleszins meer en meer. Niet op lange termijn, maar vaak wel als overgangsregeling, vlak na de scheiding. Ik zeg niet dat alle ouders het zouden moeten proberen, maar ik vind het geen slecht idee. Zo ervaar je als ouder ook eens wat een wissel met zich meebrengt. De reden dat ze het doorgaans niet lang volhouden, is omdat ze de wissel heel zwaar vinden, het niet aankunnen om geen eigen plek te hebben, om zich nergens thuis te voelen. Maar is dat niet exact wat onze kinderen de hele tijd moeten doen?”
Met dank aan Maaike Goyens, bemiddelaar en jurist bij Perspectieven
Meer tips voor gescheiden ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!