Jongeren willen vandaag de dag rijk worden, en liefst zo snel mogelijk. Op social media tonen zogenaamde finfluencers hun dure spullen en laten ze aan onze zonen en dochters uitschijnen dat snel geld verdienen erg makkelijk is. Zijn die finfluencers gevaarlijk? En hoe kunnen we onze kinderen leren omgaan met geld? We vroegen het aan gezinswetenschapper Philippe Noens.

Wie is Philippe Noens?

• Docent opleiding Gezinswetenschappen
• Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
• Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?’
• Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen en Humo

Snel rijk worden…. de gevaarlijke tips van finfluencers

Philippe, wat zijn de risico’s van finfluencers?

“Ik vind een flink aantal van die finfluencers zeer gevaarlijk, crimineel zelfs. Je zou kunnen stellen dat alle influencers een bepaald product verkopen, vaak zichzelf, maar in dit geval gaat het over alternatieve, vaak risicovolle beleggingen of lesprogramma’s. Die quick fixes, dat is geldklopperij. Gelukkig hebben we de FSMA, de Belgische waakhond over de financiële markten, die de vinger aan de pols houdt, maar ik ben ervan overtuigd dat behoorlijk wat van die finfluencers door de mazen van het net glippen en jongeren kunnen overtuigen.

De filmpjes zijn ook enorm goed gemaakt. Ze zitten logisch in elkaar en zelfs als volwassene blijf je door hun lichte verteerbaarheid makkelijk kijken. Jongeren zijn daarnaast nog een stuk beïnvloedbaarder natuurlijk. Daarbovenop ziet de financiële toekomst van de jongste generatie er – laat ons eerlijk zijn – niet al te rooskleurig uit. Wij zeggen soms al lachend tegen elkaar: ‘Áls we nog pensioen krijgen’, onze generatie heeft er dus niet zo heel veel vertrouwen meer in. Maar de generatie die na ons komt, zegt: ‘Áls wérken nog maar iets gaat opbrengen’, waardoor ze sneller op zoek gaan naar alternatieven om een inkomen te genereren.

Ik denk dat die finfluencers inspelen op dat sentiment van individualiteit. Dat het geen zekerheid is dat je door te studeren een fijne job met een goed loon zult krijgen. Let op, ik krijg ook een lichte paniekreactie als ik naar die filmpjes kijk. Ik heb stiekem het gevoel dat ook ik iets aan het mislopen ben, dat ik ergens op moet inspelen. Gelukkig neemt de ratio het dan over, maar toch: de oplossing lijkt zo simpel: klikken, kijken, en zelf doen. Voor een prijsje word je dan zelf rijker. Maar dat soort piramidespel komt voor mij neer op crimineel gedrag.”

Hebben onze kinderen voldoende financiële kennis om hiermee om te gaan?

“De financiële geletterdheid bij jongeren is zeker een pijnpunt. Mijn vrouw geeft wiskunde in het zesde middelbaar. Daar leren ze in het hoofdstuk ‘financiële algebra’ hoe een spaarrekening werkt, wat rente is en opbrengst. Hoe een lening werkt ook. Het is hallucinant hoe moeilijk het is om zelfs de beginselen van het bankwezen over te brengen.

Maar dat is voor een deel ook onze fout, want wat weten wij, ouders, er eigenlijk écht van? Misschien kun je als ouder nog uitleggen hoe een langetermijnlening werkt, of een staatsbon, maar weet jij precies wat day trading betekent, weet jij wat er zich afspeelt in de cryptowereld? Dat is de magie van die finfluencers, ze strooien met begrippen en maken er een toverspreuk van. Geld verdienen lijkt zo makkelijk!

Maar ja, om het met een boutade te zeggen: de Vlaming praat liever met zijn kinderen over seks dan over geld. Welke ouder vertrouwt zijn kind graag toe hoeveel hij of zij verdient, of waarom het opslaggesprek met zijn of haar werkgever is mislukt? Het is voor een stuk dus logisch dat er hiaten zitten in de financiële wijsheid van onze jongeren. Ik raad ouders aan om eens, samen met hun kinderen, naar een aantal van die filmpjes te kijken en erover te praten. Welke woorden gebruiken die influencers, en wat betekenen ze? Wat wordt hier eigenlijk beweerd of beloofd? En vooral: wat vindt jouw kind ervan, in hoeverre is hij of zij vertrouwd met het gebruikte jargon?”

Financiële geletterdheid

Is er ook een rol weggelegd voor de school? Of voor ons, ouders?

“Dat is een moeilijke kwestie. Je kunt namelijk niet van de school verwachten dat ze een oplossing biedt voor álle maatschappelijke problemen. We vragen tegenwoordig al veel van de school. Om zich bezig te houden met duurzaamheid, bijvoorbeeld, maar ook met cultuursensitiviteit en burgerschap. De school draagt natuurlijk een sensibiliserende verantwoordelijkheid en zet echt wel in op financiële geletterdheid met vakoverschrijdende projecten en lesinhouden of stages, maar ook als ouder heb je een pedagogische verantwoordelijkheid. Zijn cijfertjes jouw ding niet, dan is er misschien wel iemand in de familie of de bredere vriendenkring die er iets meer over weet? Of ga eens praten met jouw kind met de bankbediende bijvoorbeeld, een informatief gesprek kost geen geld. Zo kun je niet enkel je kinderen op een juiste manier informeren, maar leer je zelf ook iets bij.

Ik ken veel mensen die met de beste bedoelingen een spaarrekening openen op de naam van hun kinderen. Maar als die kinderen 18 zijn, beschikken ze ineens over dat zuurverdiende spaargeld van mama en papa. En dan komen de problemen. Want dat was misschien nog niet de bedoeling. Alleen kunnen de ouders hun claim op dat geld niet langer hard maken. Met alle gevolgen van dien: in hun ogen wordt het geld te snel of te ondoordacht besteed, wat misschien wel klopt, maar die situatie was te vermijden door de spaarrekening niet onmiddellijk aan het kind te koppelen.”

Het goede nieuws is wel dat steeds meer jongeren gaan werken als jobstudent, zo leren ze ook met geld omgaan.

“Ik deel je mening, dat is een positieve evolutie. Wat de beweegredenen ook zijn, ik vind het raadzaam dat jongeren mogen proeven van geld verdienen, maar ook leren meedraaien als werknemer in een organisatie. Dat ze geconfronteerd worden met een bepaalde professionele sfeer en arbeidscultuur, een eventuele hiërarchie tussen collega’s, en normen en waarden die ze misschien niet kennen van op school of thuis, zoals integriteit, of resultaatgerichtheid.

Het geld dat ze verdienen, krijgt dan een zeker soortelijk gewicht. Ze hebben zich ervoor ingespannen. Bij de influencers die het niet zo goed voorhebben, is geld iets abstracts dat moeiteloos van punt A naar B verschuift. En op punt B gaat het al om een pak meer geld. Alleen wordt dat proces grotendeels onzichtbaar gemaakt, of geven ze een versimpelde, tot ronduit verkeerde informatie.”

Leren omgaan met geld

Gelukkig zijn er ook finfluencers die het wél goed voorhebben met onze jeugd en hen net die financiële geletterdheid willen bijbrengen, zoals money coach Charlotte Van Brabander bijvoorbeeld. Zij vertelt ons graag hoe we onze kinderen best leren omgaan met geld.

Meer tips voor ouders:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!