Hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag bij kinderen?
Nooit werd er meer over grensoverschrijdend gedrag gesproken dan nu. Hoe voorkom je dat je kind slachtoffer wordt of – even belangrijk – zelf grenzen overschrijdt? Kinderpsychiater Lieve Swinnen geeft tips.
“Leer je kind dat kussen leuk is, maar alleen als je het allebei wilt”
Hoe doe je dat: je kind leren wat kan en wat niet kan?
Lieve Swinnen: “Door te praten, véél te praten, over de dagdagelijkse dingen. Over het leven, over hoe relaties in elkaar zitten. Dat bijvoorbeeld kussen leuk is, maar alleen als je het allebei wilt. Daarin moet je natuurlijk ook het goede voorbeeld geven.
Geeft je zoon of dochter de oma geen kus op een familiefeest? Word dan niet boos of dwing hem of haar zeker niet om het toch te doen. Als je zijn ‘nee’ niet aanvaardt, dan is de kans groot dat hij het zelf ook niet altijd zal aanvaarden van anderen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je alles zomaar moet respecteren. Als een kind z’n groenten niet wil opeten, kun je zeggen dat je hem of haar hebt gehoord en dat je respect hebt voor zijn mening, maar dat je gezond eten ook belangrijk vindt. Zo kun je op zoek gaan naar een compromis waar jullie je beiden in kunnen vinden.”
Op welke leeftijd ga je het best het gesprek over grensoverschrijdend gedrag aan?
“Al in de kleuterklas is het belangrijk om bepaalde grenzen te stellen, en je kind te leren wat kan en wat niet. Uiteraard ga je op die leeftijd nog niet praten over seks. Maar loopt je zoon of dochter soms graag zonder kleren rond in huis? Dan kun je wel zeggen dat het thuis oké is, maar niet op school, bijvoorbeeld. Zo stel je duidelijke grenzen. Hoe ouder kinderen worden, hoe meer grenzen je ze mee kunt helpen afbakenen.”
Hoe leer je je kind ‘nee’ zeggen tegen iemand met slechte bedoelingen?
“Dat is eigenlijk vrij simpel: door z’n ‘nee’ te aanvaarden. Zit je kind in bad terwijl jij de badkamer komt binnenstormen, en geeft hij duidelijk aan dat hij dat écht niet apprecieert? Hou daar dan in de toekomst rekening mee en wacht tot de badkamer weer vrij is voor je haastig op zoek gaat naar je haarspeld. Zo toon je dat je zijn mening hebt gehoord én respecteert, en zo leert je kind dat zijn mening iets waard is. Zelf een goed voorbeeld geven, is belangrijk.”
Hoe zorg je ervoor dat je kind niets opkropt?
“Als je een vermoeden hebt dat je kind met iets zit, dan ga je het best het gesprek aan op een rustig moment in een vertrouwelijke omgeving. Vraag niet meteen of er iets mis is, maar spreek je bezorgdheid uit. Laat hem of haar weten dat een aantal dingen je zijn opgevallen. Is hij of zij stiller de laatste tijd? Of meer op zichzelf? Zeg dan dat je dat
gemerkt hebt en dat je je zorgen maakt. Je kind zal misschien de eerste keer ontkennen dat er iets speelt, maar geef de moed niet op. Laat vooral merken dat je bezorgd bent en dat je wilt luisteren. Als je zoon of dochter merkt dat je klaarstaat, zal hij of zij zich vanzelf meer openstellen.”
De grens tussen flirten en intimiderend gedrag is soms flinterdun. Hoe leg je aan je kind uit dat iets leuks ook snel minder leuk kan zijn?
“Dat doe je door je kind van kleins af aan te laten kennismaken met verschillende reacties en meningen. Je zult het ongetwijfeld al meegemaakt hebben dat je kind iets heel leuk vindt, maar jij niet. Eindeloos lang hetzelfde spelletje spelen, bijvoorbeeld. Zeg dan ook meteen dat jij het niet meer plezant vindt. Op die manier leert je kind bepaalde reacties en gezichtsuitdrukkingen kennen, en kan hij die makkelijker koppelen aan emoties, in dit geval: ‘ik vind dit niet meer tof, ik wil hiermee stoppen’. Zo ontdekt je kind zelf hoe anderen reageren als zij iets niet leuk vinden, en leert het door je gedrag te kopiëren hoe het zelf grenzen moet aangeven.”
Hoe voorkom je als ouder dat je kind zélf over de schreef gaat?
“Door duidelijke grenzen te stellen, al van kleins af aan. Laat niets toe wat indruist tegen je eigen waarden en normen. Gaat hij of zij toch over de schreef? Sta dan samen even stil bij de gevolgen van zijn of haar daden. Een voorbeeld: wil je dochter sommige kinderen van de klas niet uitnodigen voor haar verjaardagsfeest omdat ze ze niet leuk vindt? Vraag haar dan even na te denken over hoe die kinderen zich zouden voelen. Zo vergroot je het empathisch vermogen van je kind en wordt het risico kleiner dat het ooit zélf over de schreef gaat.”
LIEVE SWINNEN • getrouwd met Ignace en mama van drie volwassen zonen • houdt van zwemmen, wandelen, lezen en Candy Crush • grote fan van Justine Henin (nog steeds)
• karakter: druk en impulsief • heeft haar eigen praktijk, De Hoeksteen.
(Libelle magazine n°47)