Het ouderschap is voor de meesten behoorlijk pittig, maar voor een hoogsensitieve ouder is het doorgaans nog een stuk intensiever. Weten wat hoogsensitiviteit inhoudt en wat mogelijke valkuilen zijn voor jou als ouder, kan het leven met een (vaak ook hoogsensitief) kind heel wat eenvoudiger maken.

Bieke Geenen is hoogsensitief expert, therapeut, auteur en zelf ook hoogsensitief. Als hoogsensitieve mama wil ze ook andere ouders helpen om hun leven weer in balans te krijgen.

Ouder van een hoogsensitief kind

Wordt het voor veel volwassenen pas duidelijk dat ze zelf hoogsensitief zijn op het moment dat ze naar hun kind kijken?

Bieke Geenen: “We merken inderdaad dat het vaak een parallel proces is. De kans is groot dat als je zelf hoogsensitief bent, je een hoogsensitief kopietje hebt als kind. Dat kind heeft dan, net zoals jij, een fijn afgesteld zenuwstelsel en een brein dat diepgaand verwerkt. De kans is – helaas – reëel dat je kind op een bepaald moment vastloopt in een maatschappij die allesbehalve sensitiefvriendelijk is.

Vroeger was er weinig aandacht voor, maar tegenwoordig is er meer geweten over hoogsensitiviteit, waardoor je sneller duidelijkheid krijgt. Blijkt hun kind hoogsensitief, dan gebeurt het vaak dat ouders dan pas beseffen dat ze het ook zijn. Op dat moment weten ze er doorgaans niet veel over, en zien ze enkel de problemen en lasten die hun kind ondervindt.

Ze voelen zich schuldig dat ze die hoogsensitiviteit hebben doorgegeven. Het is een heel pittige fase om tot deze ontdekking te komen, zeker omdat je als jonge ouder sowieso erg onzeker bent. Het is een immens verschil met mensen die wéten dat ze hoogsensitief zijn voor ze aan kinderen beginnen. Die nemen al hun kennis mee in dat ouderschap.

Het ouderschap is gewoon super pittig, en voor een hoogsensitief persoon is het next level. Maar tegelijkertijd durf ik gerust stellen dat er geen betere ouders zijn dan hoogsensitieve ouders. Ze hebben heel veel liefde te geven, het kind dat bij hen terechtkomt mag zijn pollekes kussen. Wat empathie betreft, zorgen voor, problemen oplossen en nog zoveel meer, daarin kun je je hoogsensitiviteit extreem goed inzetten als ouder. Het kan dus heftig zijn, maar het geeft je ook veel rijkdom.”

Wat zijn de typische ouder-gerelateerde uitdagingen die extra moeilijk zijn voor iemand die hoogsensitief is?

“Er zijn inderdaad wel wat uitdagingen. Om te beginnen moet je weten dat je een heel prikkelgevoelig zenuwstelsel hebt. Je gaat dus meer stress aanmaken dan iemand anders en je breekt die niet makkelijk af.

Zelfzorg is dus heel belangrijk, en daarmee bedoel ik niet een half uurtje in bad liggen, want daarmee haal je het niet. Je moet écht bekijken wat – binnen een huishouden met een kind – de dingen zijn die je helemaal leegzuigen. Stel je de vraag: moet ik alles zelf doen, wat kan ik uit handen geven, wat kost me energie, waar word ik gefrustreerd van?

Veel hoogsensitieve ouders stellen hoge eisen aan zichzelf. Doen ze iets zelf, dan voldoet het aan hun kwaliteitsnormen. Toch geef ik de raad om verder te kijken, in de eerste plaats naar je partner. Bekijk je huishouden even als een bedrijf dat moet gerund worden: waar ben jij goed in, waar ben ik goed in, wat vinden we allebei niet leuk, … Hoe kun je de taken verdelen? Een hoogsensitief persoon vindt het moeilijk om uit te spreken wat hij of zij wil, uit angst dat die andere het niet oké gaat vinden.

Hier komt het belangrijke NIVEA-principe ten tonele: Niet Invullen Voor Een Ander. Je dénkt misschien dat je partner ’s nachts niet wil opstaan voor de baby omdat hij de volgende dag een belangrijke vergadering heeft. Maar ook jij bent moe, en misschien valt het wel mee voor je man of vrouw? Spreek het dus uit, vraag wat mogelijk is. Het is de verantwoordelijkheid van je partner om ja of neen te zeggen, maar het is jouw verantwoordelijkheid om de vraag te stellen.

Ik zie hoogsensitieve ouders vaak vastlopen omdat ze alles opkroppen, blijven gaan, denken dat ze het kunnen, tot ze op een bepaald moment helemaal crashen. In Vlaanderen heb je 15% kans op een burn-out, voor een hoogsensitief persoon is dat 57%. Dat zegt genoeg, toch? Ik wil niemand bang maken, maar wel op het hart drukken hoe belangrijk het is om stil te staan bij je stressniveau en voor jezelf te zorgen.”

Dingen die het makkelijker maken als hoogsensitieve ouder

Hoe kun je het voor jezelf makkelijker maken? Heb je enkele tips?

“Dat is exact waar het in mijn boek ‘Hoogsensitief ouderschap’ om draait. Er zijn negen triggers die je uit balans kunnen brengen: overprikkeling, conflict, afscheid of verandering, stress, kritiek, onbegrip, onrechtvaardigheid, oppervlakkigheid en dominantie. Deze triggers hebben allemaal een tegenhanger die belangrijk voor je is.

Neem nu bijvoorbeeld onbegrip, een erg groot probleem voor zowel hoogsensitieve ouders als kinderen. Ertegenover staan bevestiging en erkenning, wat je kan helpen om een bepaald evenwicht te vinden. De valkuilen keer op keer vermijden lukt niet, die horen bij het leven, maar het maakt een groot verschil dat je ze (her)kent en je ervan bewust bent. Als je de put ziet, dan ga je er niet instappen, maar een weg zoeken om erover te raken zonder te vallen. Of je zorgt ervoor dat de put minder diep is, waardoor het minder erg is om erin te vallen en je er ook weer makkelijk uitraakt.

Je weet nu dat die negen dingen je uit balans halen. Het is dus de kunst om de tegenhangers zoveel mogelijk in je leven te implementeren. Het lukt niet altijd, maar soms kun je bepaalde dingen of plekken zelfs beter vermijden.

Ben je gevoelig aan kritiek, dan is de schoolpoort bijvoorbeeld geen goede plek voor jou. Bij die andere ouders en hun kinderen lijkt het namelijk vaak vanzelf te gaan, terwijl jij je afvraagt wat jij in hemelsnaam verkeerd doet en of het nog ooit goedkomt met je kind. Je slaat hierdoor aan het wankelen en ligt ’s nachts wakker van wat je daar aan die schoolpoort allemaal hebt gehoord.

Dan is het een beter idee om je kind na school een half uurtje naar de opvang te sturen. Op die manier hoef jij niet aan die drukke poort te staan, hoef je je niet op te jagen in het verkeer – want dit bezorgt jou ook stress – en kun je je kind de volle aandacht geven op het moment dat je hem ophaalt in de opvang. Wedden dat je kind het ook prima vindt? Zo hoeft hij niet over die overvolle speelplaats op zoek naar jou tussen al die andere mama’s en papa’s.”

Gaat dit op voor alle hoogsensitieve ouders?

“Ja, voor allemaal. Die lijst van valkuilen is gebaseerd op jarenlang onderzoek en wat ik zie in de praktijk. Vaak melden ouders hun hoogsensitieve kinderen aan, maar zie je dat zij ook zélf volledig uit balans zijn. Als de mama bijvoorbeeld een hoog stressniveau heeft, dan gaat het hoogsensitieve kind meteen mee in die overprikkeling.

Ook ik was in het begin op zoek naar antwoorden, maar er bestond toen helaas geen boek waar ze instonden. Ik ben gaan kijken wat mij uit balans bracht als hoogsensitieve ouder en zag dat dit bij al mijn cliënten hetzelfde was. Het ging steeds om dezelfde triggers, of situaties die je kunt herleiden tot een van deze negen valkuilen. Ik wist dus wat ons onderuit haalde, en van daaruit ging ik op zoek naar wat kon helpen, de tegenhanger van de valkuil.

Die negen valkuilen en tegenhangers vormen een leidraad voor jou als hoogsensitieve ouder. In het boek zijn alle triggers herleid naar het ouderschap. Het gaat dus niet over de kritiek die je krijgt op het werk, maar over de kritiek die je krijgt als je als mama bijvoorbeeld zegt dat je kind nog bij jou slaapt. Op zo’n moment is het belangrijk om te weten dat een hoogsensitief kind veel meer nood heeft aan verbinding, ook ’s nachts. Hierdoor voel je dat je steviger in je schoenen staat en kun je zeggen dat het om een bewuste keuze gaat en dat er absoluut niets mis mee is.”

Kun je nog een concreet voorbeeld geven?

“Neem nu bijvoorbeeld het typisch kerstfeest, want dat is wel actueel. Daar zitten heel veel van die triggers in. Denk maar aan overprikkeling, conflict (er is misschien spanning in de familie?), afscheid (mis je iemand aan de kersttafel?), stress, kritiek (die krijg je vast, je hebt namelijk een hoogsensitief kind bij), onbegrip (je wilt misschien vroeger naar huis), onrecht, oppervlakkigheid (doorgaans gaat het over niets op zo’n feest) en dominantie (mensen die het beter weten of je willen overtroeven).

Het zijn er dus heel wat! Wat kan je in zo’n situatie helpen of hoe kun je bepaalde triggers beperken?

• kies een plek aan de tafel waar je je goed voelt (door bijvoorbeeld diegene die naast je zit)
• ga liever wat in de keuken helpen als het te druk is
• spreek een codewoord af met je partner dat aangeeft dat het te veel is voor je en je graag naar huis wilt
• ga misschien met twee auto’s, zodat jij naar huis kunt wanneer je wilt
  

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van dingen die zo’n feest een stuk draaglijker kunnen maken, misschien vind je er zelf nog? De kerstfeesten of andere familiefeesten vermijden is moeilijk, want je wordt er wel verwacht.”

Zorgen voor jezelf = zorgen voor je kind

Is het typerend voor hoogsensitieve personen om zich schuldig te voelen?

“Als er één grote emotie aanwezig is bij hoogsensitieve personen die onterecht is, is het schuld. Je denkt misschien, vroeger op het feestje vertrekken is goed voor mezelf, maar wat gaat die ander ervan denken? Stel je dan eens de vraag: wat zijn de gevolgen als je tóch blijft, en wat gebeurt er als je voor jezelf kiest? Die valkuilen herkennen en hier op een juiste manier mee omgaan is de boodschap.”

Goed voor jezelf zorgen is dus het mooiste cadeau dat je aan je kind kunt geven?

“Goed voor jezelf zorgen en dat voorleven aan je kind is belangrijk. Je geeft je kind dus een groot cadeau door niet enkel met zijn of haar hoogsensitiviteit bezig te zijn, maar ook met die van jou. Benoem het gerust, en dat is niet hetzelfde als verantwoorden. Je gaat gewoon vertellen waarom je soms neen zegt. Geef aan wat er zou gebeuren als je tóch ja zou zeggen, dan zou je misschien morgen heel moe zijn en zou je niets kunnen verdragen. De kans is groot dat je kind dit herkent en zo leert hoe hij of zij ermee kan omgaan. Die lezen nog geen boeken over hoogsensitiviteit, die kijken gewoon naar jou.

Je wilt niet dat je kind later alleen gaat pleasen, je wilt dat je kind later zijn of haar grenzen stelt en neen kan zeggen. Dan moet jij dat ook doen.”

Hoogsensitief ouderschap

Bieke Geenen schreef het boek ‘Hoogsensitief ouderschap’, maar bracht onlangs ook haar nieuwe boek ‘Wat echt werkt bij kinderen die hoogsensitief zijn’ uit, beiden aanraders voor wie wil weten wat hoogsensitiviteit is en hoe je ermee om kunt gaan.
Volg Bieke zeker ook op Instagram. Hier vind je niet enkel heel wat nuttige info, maar ook de weg naar een gratis masterclass over hoogsensitieve kinderen.

Meer lezen over hoogsensitiviteit:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!