Is opvoeden vandaag moelijker dan ooit? Het is in elk geval een vraag die heel wat gemengde reacties oplevert. Gezinswetenschapper Philippe Noens laat er graag zijn licht op schijnen.
Wie is Philippe Noens?
- Docent opleiding Gezinswetenschappen
- Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
- Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?‘
- Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen, Humo
Is opvoeden moeilijker dan ooit?
‘Mijn ouders hadden het makkelijker. Mijn kinderen zijn mondiger geworden. Ze worden ook zo snel groot door alle informatie op het internet.’ ‘Tegenwoordig geven ouders te snel toe. Ze willen liever vrienden dan opvoeders van hun kinderen worden.’ ‘Ik geloof ook dat opvoeden moeilijker is dan vroeger, maar ik vraag me wel af of we het ons als ouders ook niet gewoon moeilijker máken?’
Bovenstaande zijn maar enkele reacties, geplukt uit discussies op sociale media over het hedendaagse opvoeden en wat daar allemaal bij komt kijken. Zowel kranten De Standaard als De Morgen besteedden onlangs aandacht aan de vraag of opvoeden daadwerkelijk moeilijker is geworden dan vroeger. Is dat zo, of zit die gedachte toch vooral in de hoofden van (jonge) ouders?
Opvoedstress
Onlangs lanceerde Kind en Gezin een campagne rond ‘opvoedstress’. Natuurlijk wordt het elke ouder wel eens te veel, en daarom is het goed dat hier aandacht naar uitgaat. Alleen is het dan wel vreemd dat die campagne zich beperkt tot ouders van jonge kinderen. Terwijl we net weten dat de zorgen van ouders met oudere kinderen ook niet min zijn. Want het zijn net tien- tot twintigjarigen die eropuit trekken, en daarbij liever niet willen dat ouders een oogje in het zeil houden.
Het woord ‘stress’ komt uit een context van hulpverleners en patiënten. Het duidde oorspronkelijk op een stevige psychische aandoening na langdurige psychische en fysische inspanning. Maar de zorgen die we ons maken over onze kinderen, en over onszelf als ouders, zijn geen mentale aandoening. Die zorgen maken nu eenmaal deel uit van het leven als ouder. Daarnaast zijn het vaak de omstandigheden waarin we opvoeden, en niet zozeer dat opvoeden zelf, die kopzorgen veroorzaken – te weinig tijd hebben, bijvoorbeeld, of nog te veel andere activiteiten op het programma hebben staan.
De alwetende ouder
Die omstandigheden zijn wel degelijk veranderd ten opzichte van vroeger. Om alvast twee cruciale evoluties te benoemen: de openbare weg is drukker dan ooit, terwijl de Vlaamse fietspaden er slecht, en dus onveilig, bij liggen. Daarnaast is dit de eerste generatie kinderen en jongeren die vanaf de geboorte volledig verbonden met internet opgroeit, en we weten niet wat het langetermijneffect daarvan zal zijn. Internet is een fantastische uitvinding, maar alle bedrijven zoals Instagram en TikTok die de aandacht van onze kinderen voortdurend opeisen, zijn dat niet.
Vandaag de dag is een ‘goede’ ouder ook en vooral iemand die toezicht houdt op zijn of haar kind(eren)
Daarnaast zijn we ook anders over het opvoeden van kinderen beginnen nadenken. Heel lang dachten we over opvoeden na als het verzorgen en het grootbrengen van kinderen. Ouders moesten als opvoeders, als mensen, het goede voorbeeld geven. Het waren de eerste en belangrijkste gidsen die kinderen wegwijs maakten in het leven.
Zo denken we weliswaar nog steeds na over opvoeden, maar er is daarnaast iets cruciaals bijgekomen. Vandaag de dag is een ‘goede’ ouder ook en vooral iemand die toezicht houdt op zijn of haar kind(eren).
Een kind alleen buiten laten spelen in de buurt wordt bijna beschouwd als het eerste teken van verwaarlozing. Van het schoolwerk tot de activiteiten tijdens het jeugdkamp tot het ontluikende seksleven van zoon- of dochterlief: een goede ouder is van alles perfect op de hoogte.
De betalende ouder
We leven daarbij in een tijd en op een plaats in de wereld waar er massaal veel krantenartikelen en boeken en Instagramaccounts en blogs verschijnen over opvoeden. Maar heel vaak gaan die dingen niet ‘over’ opvoeden, maar wordt er uitgelegd ‘hoe’ op te voeden. Influencers en experten getuigen hoe het (bij hen) werkt. Met bijpassende tips. En mooie foto’s.
Opvoeden is big business. Er speelt voor velen een commercieel kantje mee
Zo krijgen ouders het idee dat er voor alles een hapklare oplossing bestaat. Mijn kind kan niet slapen? Ik scrol even door enkele opvoedingswebsites. Hoe zorg ik voor een hechte band met mijn baby? Ik luister even naar een interview met Binu Singh.
Veel van die adviezen en tips gaan uit van het gemiddelde kind, terwijl geen enkel kind ‘gemiddeld’ is. Elk kind heeft wel iets speciaals, en zit op een bepaalde manier in elkaar. Daarnaast spreken allerlei opvoedexperts elkaar ook tegen, met tegengestelde adviezen tot gevolg.
En ook niet onbelangrijk: opvoeden is big business. Er speelt voor velen een commercieel kantje mee. De webinars en online cursussen van bekende psychologen en opvoedkundigen zijn niet gratis. En om lid te worden van online platformen als #teamzelfzorg betaal je ook een stevige duit.
De gehoorzame ouder
Maar we mogen het kind niet weggooien met het badwater. Er bestaat wel degelijk veel goede wetenschappelijke kennis over opvoeden. Wat mij betreft is het dus prima dat ouders dingen opzoeken, en luisteren naar wat onderzoekers te vertellen hebben.
Je kunt als ouder heel wat hebben aan wetenschap, maar je hoeft die wetenschap daarom nog niet blindelings te volgen. Luisteren is mooi, gehoorzamen onnodig.
En wat met ‘mijn’ opvoedingscolumns hier bij Libelle? Ben ikzelf ook niet gewoon één of andere ‘opvoedingsexpert’ die even komt uitleggen hoe het moet? Ik maak mezelf graag wijs dat ik vooral stukjes schrijf waarin ik opvoeding en ouderschap beter probeer te begrijpen. Voor mezelf, en voor u als lezer.
Maar als dat niet het geval is, en ik u met mijn columns meer opvoedstress bezorg: mijn oprechte verontschuldigingen.
Meer over opvoeden:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!