Helpen met de afwas, het gras afrijden of de was plooien: we zijn het erover eens dat kinderen gerust mogen helpen in het huishouden. Maar je kind betalen voor deze klusjes, is dat een goed idee? We vroegen het aan gezinswetenschapper Philippe Noens.
Wie is Philippe Noens
- Docent opleiding Gezinswetenschappen
- Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
- Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?’
- Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen en Humo
Kind laten helpen in het huishouden
Vanaf welke leeftijd kun je kinderen klusjes in huis laten uitvoeren?
Philippe: “Daar staat volgens mij geen leeftijd op. Vanaf het moment dat ze kunnen lopen en dingen vastpakken, kunnen ze in principe helpen. Een goede tip voor ouders: profiteer ervan, want kleine kinderen zijn intrinsiek nieuwsgierig naar hoe het gezinsleven eruitziet en hoe het huishouden wordt gerund. Laat hen dus zien dat er gestofzuigd wordt en dat ramen gelapt worden. Jonge kinderen doen graag na, ze kunnen mama en papa gerust helpen, zij het op een aangepast niveau. De tafel dekken bijvoorbeeld, met plastieken bekertjes in plaats van glazen als ze nog te klein zijn. Onthoud het gezegde: jong geleerd is oud gedaan.
Autonomie is ook belangrijk. Geef je je tiener de ruimte om zelf te bepalen wat ze wanneer doen, dan verhoog je de kans op slagen.
Het is natuurlijk wel zo dat ze, naarmate ze ouder worden, meer verantwoordelijkheid kunnen dragen. Zeg je tegen je tienerzoon of -dochter ‘ruim je kamer op’, dan zal die begrijpen wat je daarmee bedoelt. Vraag je hetzelfde aan een kind van vijf, dan zal die zijn boek aan de kant leggen en in het beste geval zijn dekbed opschudden. Je moet kunnen inschatten wat ze begrijpen en kunnen. Voor sommige tieners is de opdracht ‘ruim je kamer op’ nóg te abstract. Wat verwacht je precies en wanneer is het goed genoeg? Op dat moment is het een kwestie van afbakenen of korte instructies geven.
Of je bespreekt samen wat mogelijk is. Wanneer vindt je tiener dat het opgeruimd is? Misschien stoort het stof hen en jou minder, maar is het vooral de chaos die een probleem vormt? Spreek dan af dat dit het criterium is. Zo geef je je tiener niet enkel instructies, maar ook zeggenschap.
Om nog wat verder te gaan in de autonomie, kun je een lijstje maken met dingen die je tegen het einde van de week graag afgewerkt ziet. Wat ze meestal vervelend vinden, is dat ze het nú moeten doen. Geef je hen de ruimte om zelf te bepalen wat ze wanneer doen, dan vergroot doorgaans de kans op slagen.”
Klusjes voor kleintjes: download hier onze kluskaartjes
Misschien is geld niet de meest correcte manier om te belonen, maar je leert je kind op dat moment wel ook met centjes omgaan.
Is het een goed idee om je kind te belonen met geld?
“Het pedagogisch verantwoorde antwoord zou zijn dat kinderen moeten leren dat bepaalde dingen ook belangeloos kunnen. Als je deel uitmaakt van het gezin, zorg je er mee voor dat het huishouden draait. Maar eigenlijk maakt het feit dat je je als ouder afvraagt of je je kind mag belonen, je al een goede ouder. Goede gewoontes hebben tijd nodig om zich te zetten, en als het werkt om jouw kinderen af en toe een beloning te geven, dan moeten we ons pedagogisch niet zo streng opstellen. Geld is misschien niet het meest correcte middel om te belonen, maar langs de andere kant leer je je kind op die manier ook met centjes omgaan.“
Kun je een onderscheid maken tussen betaalde en niet-betaalde taakjes?
“Dat is zeker een goed idee. Ik zou een onderscheid maken tussen taakjes die elke dag moeten gebeuren zoals de afwasmachine uitladen en bijvoorbeeld het gras afrijden. Koppel daar dan die financiële geletterdheid als doel aan en praat met je kinderen over geld. Wat vinden zij een billijk bedrag om het gras af te rijden bijvoorbeeld? Komen ze met een waanzinnig bedrag, dan kun je hier dieper op ingaan. Wat denkt je zoon of dochter dat jij als ouder verdient op een dag? Is dat dan netto of bruto, en kennen ze het verschil? Hoe lang zijn ze bezig aan een taakje, kunnen ze het zelfstandig aan of moet je de hele tijd achter hun veren zitten?“
Laat je kind ook zelf taakjes plannen en organiseren. Uiteindelijk leren we hen zo hoe ze zelfredzaam kunnen zijn.
Het gaat niet enkel over het afwerken van het taakje zelf. Je kunt hen gerust ook vragen om het zelf in te plannen en eraan te denken. Bijvoorbeeld, elke twee weken het gras afrijden. Heb je het uit jezelf gedaan, helemaal zelfstandig, de hele zomervakantie lang, dan krijg je 50 euro. Hier valt op pedagogisch vlak heel wat te rapen. We willen onze kinderen leren dat ze zelfredzaam kunnen zijn, en daar hoort dingen inplannen en op het juiste moment uitvoeren ook bij.”
Als je een kind betaalt om een klusje uit te voeren, mag je dan ook kritisch zijn over het resultaat?
“Zeker. Jij wordt ook gecontroleerd door je baas. Als je vraagt om de kamer te stofzuigen en je ziet de stofvlokken nog in het rond vliegen, dan is het niet goed gedaan en mag je gerust vragen om het opnieuw te doen. Dat hoeft daarom niet meteen, maar misschien morgen. Je kind weet op dat moment ook wel dat het niet goed gestofzuigd is, maar probeert zich er gewoon vanaf te maken. Dat is zijn goed recht, maar het is dan weer ons goed recht om te zeggen dat we niet tevreden zijn. Je mag niet vergeten dat we nu al de man en vrouw aan het vormen zijn die ze later gaan worden. Die man en vrouw moeten zowel de auto kunnen wassen als kunnen strijken. Ik weet niet in hoeveel huishoudens het normaal is dat de tienerzoon de strijkplank neemt of de was sorteert. Nochtans zijn dat vaardigheden die je nodig hebt in je verdere leven.”
Meer tips voor ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!