Kidskwesties: “Mijn dochter van 8 trekt zich vaak in haar eentje terug bij een huilbui. Wat doe ik dan best?”
Kinderpsychiater Lieve Swinnen beantwoordt voor Libelle vragen die elke moeder zich vroeg of laat weleens stelt. Deze week…
“Mijn dochter van 8 trekt zich vaak in haar eentje terug bij een huilbui. Moeten we haar even rustig laten uithuilen of troosten we haar beter meteen?”
Griet (39)
Lieve Swinnen: “Ouders zien hun kinderen het liefst blij. Maar ook in een kinderleven gebeuren er minder prettige dingen, en verdriet hoort er nu eenmaal bij. Kinderverdriet volgt op pijn, ruzie, gepest worden, slechte schoolresultaten, een echtscheiding…”
“Een kind uit z’n verdriet op verschillende manieren. Naast het gebruiken van taal – vertellen, roepen, wenen – zendt het ook andere signalen uit. In z’n houding en manier van kijken, met gedrag als stampen of met spullen gooien, maar ook via spel en tekeningen. Minder duidelijke reacties zijn: stil worden, zich afzonderen, regressief gedrag als duimzuigen of weer gaan bedplassen, opstandig reageren, moeilijk eten of slapen en buikpijn.”
“Temperamenten verschillen. Het ene kind is open, vertelt gemakkelijk wat het denkt en voelt, het andere kind is gesloten en uit zich minder snel. Maar ook de oorzaak van het verdriet kan de reactie mee bepalen. Kinderen die gepest worden, komen daar minder gemakkelijk mee naar buiten – vaak uit schaamte of uit schrik voor wat mama en papa zullen gaan doen. De reacties die een kind verwacht, bepalen eveneens zijn gedrag. Krijg je regelmatig te horen ‘dat het toch niet zo erg is’, ‘dat je daar niet om moet wenen’, dan wordt het moeilijk om je verhaal te doen. En niet ieder kind heeft dezelfde vaardigheden. Ben je minder taalvaardig, dan is het op een moment van sterke emotie nog moeilijker om de woorden te vinden, eerst even kalmeren is dan een betere optie.”
“Dat betekent echter niet dat je als ouders niets kunt doen in momenten van verdriet. Ik grijp hiervoor terug naar de basisprincipes van emotionele intelligentie: openstaan voor de gevoelens van iemand anders. Het gevoel opmerken en het accepteren is de eerste stap. Kijk naar je kind, verplaats je in zijn leefwereld, voel mee. En geef erkenning. Kinderen krijgen nog vaak te horen dat ze niet zo flauw moeten zijn. Doe teleurstellingen niet af met: ‘Daar word je flink van.’ Loop niet weg van moeilijke momenten, juist in de crisis krijg je als ouder de kans veel voor je kind te betekenen. Probeer niet elk negatief gevoel te vermijden of goed te maken met iets anders: wordt je dochter niet uitgenodigd voor een feestje, ga dan niet onmiddellijk een andere fantastische activiteit plannen. Is het konijn van je zoontje dood, vervang dit dan niet zomaar. Akelige en verdrietige gebeurtenissen verwerk je beter als je er een tijdje flink van mag balen.”
“Trekt je kind zich – zoals bij jou – bij verdriet even terug, benoem dan wat je ziet gebeuren: ‘Ik merk dat iets jou heel verdrietig maakt. Ik wil bij je komen zitten, je vasthouden of met je praten. Maar als je liever even alleen bent, is dat ook goed; dan praten we er straks over.’ Kinderen – en ook pubers – hebben hun ouders op moeilijke momenten nodig. Toon dat je beschikbaar bent, herhaal dat je hun verhaal wilt horen. Soms vraagt het wat geduld vooraleer je kind in staat is z’n zorgen met jou te delen. Volg het ritme van je kind.”
“Spreken over verdriet en moeilijke gevoelens kun je stimuleren. Reik je kind woorden aan; dat kan door zelf over je gevoelens te praten (en niet te doen alsof je nóóit een probleem hebt), en door samen boeken (een schat aan gevoelstaal!) te lezen. Taal is nodig om gevoelens en gedrag dat daaruit voortkomt in goede banen te leiden. Kinderen die zichzelf kunnen troosten, hebben een stap voor. Lukt het je kind niet om zich met woorden te uiten, geef het dan andere hulpmiddelen: tekenmateriaal, een stressbal, boksbal, schreeuwplek… Of zorg voor een huisdier: je kind kan zijn verhaal soms beter kwijt aan de immer geduldige hond. Daarbij, samen de hond uitlaten is dé ideale gelegenheid voor een vertrouwelijk gesprek. Wandelen zorgt voor rust in je hoofd, je bent nabij maar er is niet voortdurend oogcontact en de hond zorgt voor het wegnemen van de grootste spanning.”
“Kortom: leer je kind dat verdrietig zijn mag en nooit stom is. Het is niet prettig, maar troost – dat is alles waardoor je verdriet minder erg wordt – bestaat. In woorden en daden!”
LIEVE SWINNEN • getrouwd met Ignace en mama van drie volwassen zonen • houdt van zwemmen, wandelen, lezen en Candy Crush • grote fan van Justine Henin (nog steeds)
• karakter: druk en impulsief • heeft haar eigen praktijk, De Hoeksteen.
