Er werden vorig jaar in ons land meer abortussen uitgevoerd dan in de voorgaande jaren. De juiste oorzaken vinden is niet eenvoudig, maar één ding valt alvast op: steeds minder (jonge) vrouwen nemen de pil. Dat merkt ook gynaecologe An Poppe in haar praktijk: “De jongere generatie vrouwen is bang voor de negatieve effecten van de pil op hun algemene gezondheid”.
Is er een grotere bewustwording rond hormonale conceptie?
“Ik zie dat inderdaad, bij alle leeftijdsgroepen, maar zeker ook bij de jongere generatie vrouwen die nog geen kinderen heeft. Zij hebben veel meer vragen over anticonceptie dan vroeger, of een pil geen negatieve gevolgen heeft op hun gezondheid bijvoorbeeld. Vroeger namen ze de pil zonder erover na te denken, nu staan ze er meer bij stil.
Die bewustwording is niet negatief. We moeten er alleen op letten dat deze vrouwen de juiste informatie krijgen. De kanalen waarlangs die info vaak binnenkomt kan een grote rol spelen. We hebben natuurlijk dokter Google, maar ook via de sociale media krijgen meisjes en vrouwen veel info en die is niet noodzakelijk altijd correct. Bovendien gaat het vaak om persoonlijke meningen en die kun je niet zomaar naar eender wie vertalen.”
Minder jonge vrouwen kiezen voor de pil
Waarom kiezen steeds meer jonge vrouwen ervoor om geen hormonale anticonceptie te gebruiken?
“Ze zijn bang voor de neveneffecten, op hun algemeen of seksueel welzijn, én voor de kans op borstkanker of een trombose. Vaak hebben ze iets gehoord of gelezen, maar die info is doorgaans niet volledig of erg eenzijdig. Dan is het zaak om op een rustige manier een gesprek te voeren en hen goed te informeren over de voor- en nadelen. Pas dan kun je een doordachte beslissing nemen.
De jonge vrouwen die willen stoppen met de pil, zijn doorgaans bang voor de neveneffecten, maar die zijn niet bij iedereen hetzelfde.
Kijken we naar de traditionele pil, dan zie ik voor meisjes of jonge vrouwen heel weinig redenen om ze niet te nemen, rekening houdend met hun medisch dossier natuurlijk. Ik ben dus niet tegen de pil, ze beschermt nog steeds heel goed tegen een zwangerschap. Die neveneffecten, zoals de gevolgen voor het mentaal welzijn, die kunnen bij bepaalde vrouwen voorkomen, maar het is afhankelijk van persoon tot persoon. Wat bij jou goed werkt, kan bij je vriendin een heel ander effect hebben. Jullie zijn namelijk twee verschillende mensen, en dat mogen we niet vergeten.
De belangrijkste vraag blijft: waarom denk je aan de pil? Zijn je regels pijnlijk en heb je veel last van je cyclus, wil je zeker niet zwanger worden, of is het iets dat ooit is opgestart en heb je je er nadien geen vragen meer bij gesteld?”
Wat zijn de alternatieven?
“Wil je heel graag naar je natuurlijke cyclus zonder de traditionele hormonale anticonceptie, weet dan dat er alternatieven zijn. De hormoonspiraal bijvoorbeeld, voor mij is dat de ideale tussenweg. Je zit in je eigen cyclus, maar je hebt wel een goede bescherming en vaak ook een goede bloedingscontrole. Er zijn vrijwel geen risico’s aan verbonden, gezien de hoeveelheid hormonen lokaal in de baarmoeder zit.
Je hebt twee soorten spiraaltjes. Bij het hormoonspiraaltje komt er heel lokaal progesteron in de baarmoeder vrij. De hoeveelheid hormonen die naar het lichaam gaat is heel beperkt, wat betekent dat de gevolgen voor de neveneffecten erg klein zijn. Daarnaast heb je het koperspiraaltje, dat helemaal geen hormonen bevat, maar wel een groot nadeel heeft en dat is dat je regels vaak heviger zijn, met meer pijn en bloedverlies.
Wat je ook kiest, geef het wat tijd. In de meeste gevallen probeer ik de mensen te motiveren om het drie tot zes maanden te proberen voor ze een definitieve beslissing nemen. Je lichaam heeft namelijk die tijd nodig om zich aan te passen.”
Wat als een meisje aangeeft dat ze wil stoppen met de pil?
Wij moeten als arts niet in de plaats van de meisjes of vrouwen beslissen, maar hun keuze respecteren en hen zo goed mogelijk informeren en helpen
“Als er meisjes of vrouwen bij mij komen en aangeven dat ze de verhalen op sociale media hebben gelezen en daardoor willen stoppen met de pil, dan is dat voor mij oké, – tenslotte ben je verantwoordelijk voor je eigen lichaam – maar ik geef altijd mee op welke manier ze zich dan best kunnen beschermen. Leer vooral je cyclus goed kennen en gebruik bijkomende bescherming door middel van een condoom bij seksueel contact. Kijk ook in dit geval wat je ervan vindt na drie tot zes maanden. Die shared decision vind ik persoonlijk heel belangrijk. Wij moeten als arts niet voor hen beslissen. Het is onze taak om hen voldoende te informeren over de voor- en nadelen, maar – welke beslissing ze ook nemen – er nadien ook te zijn voor hen als ze vragen hebben.
Dé grote valkuil nu is dat vrouwen stoppen met de pil, maar eigenlijk niet goed weten wat ze kunnen verwachten of hoe ze het moeten aanpakken. Dat is een belangrijke boodschap die ik wil meegeven: wil je stoppen met hormonale anticonceptie, ga dan even langs je huisarts of laat je door een andere professional voldoende informeren. Vertrouw je enkel op wat je op Google of social media leest, dan wordt het erg gevaarlijk.”
Jonge meisjes en anticonceptie
Is de pil voorschrijven omdat een meisje last heeft van haar regels een goed idee?
“Tijdens de adolescentie is de richtlijn inderdaad nog steeds om de pil voor te schrijven als ze last hebben van hun cyclus. Ook hier is het belangrijk om voldoende te informeren en na drie tot zes maanden te evalueren. Op die jonge leeftijd staan ze niet stil bij wat de pil precies doet. Als je de pil neemt, heb je namelijk een heel kunstmatige cyclus, zonder eisprong of een natuurlijke menstruatie, maar gevaarlijk is het doorgaans niet.
Pijnklachten en een onregelmatige cyclus zijn normaal bij jonge meisjes. Soms zijn pijnstillers voldoende. Indien niet, kan een pil het comfort bieden waar ze naar op zoek zijn.
Ik denk dat het opstarten van de klassieke pil in de adolescentie net dat comfort kan geven waar die jongeren naar op zoek zijn. Zelfs bij erg jonge meisjes van bijvoorbeeld twaalf of dertien jaar hoeft de pil geen taboe te zijn. Hebben ze vooral pijn, dan kun je ook met pijnstillers al heel wat comfort bieden, maar in bepaalde gevallen is dit niet voldoende.
Heel veel van die pijnklachten en onregelmatigheden op jonge leeftijd zijn natuurlijk eigen aan de immature cyclus. In dit geval is het meestal niet nodig om onderzoeken uit te voeren, dat zou zelfs traumatisch kunnen zijn, en kunnen we meteen starten met een pil. Dat kan de klassieke pil zijn of de minipil.”
Voor wie is die minipil nuttig?
“Die minipil werkt eigenlijk even goed als de gewone pil, maar bevat slechts één hormoon, namelijk progesteron. We schrijven die vooral voor bij meisjes of vrouwen die geen oestrogenen mogen gebruiken, zoals vrouwen met migraine met aura’s, een trombose in de voorgeschiedenis of een grotere kans om bloedklonters te vormen. Bij vrouwen met endometriose wordt ook vaak de minipil voorgeschreven, omdat je dankzij deze pil de – vaak heel pijnlijke regels – kunt overslaan. Maar de minipil is voor de meeste (jonge) vrouwen een volwaardig alternatief voor de traditionele pil. Vroeger waren er minder alternatieven, maar de laatste jaren is dat veranderd.”
Op zoek naar wat bij jou past? Lees zeker Anticonceptie: dit zijn alle mogelijkheden (+ jullie ervaringen)
Moeten jonge meisjes meteen naar de gynaecoloog?
“Moeders stellen me vaak de vraag wanneer ze met hun dochters moeten langskomen. Ik raad altijd aan om eerst via de huisarts te gaan, omdat die vertrouwensband veel groter is. Als ze zich daar goed bij voelen, heb ik geen argument om te zeggen dat ze bij mij als gynaecologe moeten langskomen. Het is misschien ook een beetje vreemd voor een meisje van twaalf om in een wachtzaal vol zwangere vrouwen te komen zitten. Kom je er niet uit via de huisarts of heb je bijkomende vragen, dan ben je ook als jong meisje heel welkom, natuurlijk.
Ook als je tiener niet meteen naar de pil wil grijpen, maar liever haar cyclus beter wil leren kennen, is de huisarts goed geplaatst om haar hierin te begeleiden. Je moet je er wel bewust van zijn dat die cyclys tijdens die eerste jaren vaak heel erg wisselend en onregelmatig is.”
De hit op social media: de natuurlijke methode
Die natuurlijke methode, waarin je je vruchtbare dagen berekent, wint ook aan populariteit.
“Ik zie vooral jonge vrouwen van begin twintig, die ooit gestart zijn met de pil, maar er nu voor kiezen om te stoppen, vaak omwille van de info die ze vinden op social media. Die vrouwen zitten in de meest vruchtbare fase van hun leven, dus als zij op dat moment niet zwanger willen worden, moeten ze héél goed geïnformeerd worden. Er zijn wel apps die je helpen om je cyclus te leren kennen, maar we moeten hen ook heel duidelijk maken hoe gevaarlijk die ene week per maand is. Voor iemand met een heel onregelmatige cyclus is dat misschien niet de meest veilige methode.
Wil je de natuurlijke methode gebruiken, dan moet je alles héél consequent opvolgen en moet je partner je voor 100% steunen in die beslissing
Het is vooral belangrijk om een regelmatige cyclus te hebben. Dan weet je dat tussen de eisprong en de regels 10 tot 16 dagen zitten, 14 gemiddeld. Heb je een cyclus van 28 dagen, dan heb je 14 dagen ervoor je eisprong, op dag 14. Een zaadcel leeft 3 tot 5 dagen, een eicel 12 tot 24 uur, dus je bent al vijf dagen voor je eisprong vruchtbaar, tot 1 dag na je eisprong. Ongeveer 6 dagen per maand ben je vruchtbaar in een klassieke 28-dagen cyclus. Heb je een cyclus van 32 dagen, heb je je eisprong op dag 18. Als dat varieert, kun je je fertile window wat groter trekken en in die periode is het belangrijk dat je je goed bijbeschermt.”
Ook interessant: Doen: leven volgens je cyclus!
Hoe pak je het concreet aan?
“Als je de natuurlijke methode wilt toepassen, dan moet je weten dat dit heel veel engagement vraagt, zowel van jou als je partner. Concreet betekent dit dat je je menstruatiecyclus heel goed moet kennen en hiernaast verschillende vruchtbaarheidssignalen nauwkeurig moet controleren om na te gaan wanneer je het meeste kans hebt om zwanger te worden. Dagelijks je temperatuur meten en je cervixslijm controleren bijvoorbeeld, in combinatie met het nauwgezet bijhouden van je menstruatiecyclus. Vergeet ook niet dat je cyclus beïnvloed kan worden door externe factoren, zoals reizen, stress, gebruik van medicatie of ziekte. Het is dus niets waar je zo maar even mee van start gaat, laat je goed informeren en begeleiden.
Nog een erg belangrijk laatste advies: indien er toch iets misloopt, weet dan dat elke vrouw zonder voorschrift de noodpil kan verkrijgen in de apotheek.”
Met dank aan gynaecologe An Poppe
Meer over anticonceptie en de cyclus:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!