Narcisme: zo ga je om met een narcistische relatie
Je partner heeft narcistische trekken, je beseft dat een van je ouders je altijd slecht heeft behandeld, je baas lijkt narcistisch te zijn of een goede vriendin… Wat doe je als je gevangen zit in een narcistische relatie? En hoe ga je ermee om? Wij vroegen het aan psychologe Peggy Broos.
Wat is narcisme?
“Het is belangrijk om te weten dat we twee soorten narcisme onderscheiden in een relatie’, vertelt Peggy Broos, klinisch psychologe en relatietherapeute. “Enerzijds heb je het openlijke narcisme waarbij iemand gaat opscheppen en zich duidelijk beter voelt dan de andere. Daarnaast staat het verborgen narcisme. Een beetje de wolf in schaapsvacht, een zeer heimelijke variant. Het is vaak iemand die introvert en niet zo aanwezig is, maar op slinkse manieren de ander zal manipuleren. Vaak via passief-agressief gedrag.”
Van ideale partner naar narcist
“Beide narcisten kun je als het ware vergelijken met een parasiet. Ze puren uit hun naasten om zichzelf zo alleen maar beter te voelen. Dat gaat dan vaak over kritiek geven, de schuld bij de ander leggen, leugens verzinnen en daarnaast heel gemakkelijk zelf in de slachtofferrol kruipen.
Het probleem zit ‘m vooral in het feit dat een narcist de ander niet graag ziet, maar zichzelf eigenlijk ook niet. Een narcist kent geen liefde en kan dus ook niet liefhebben. Vaak zien we in narcistische relaties een gespeelde charme, maar nooit met een bepaald soort betrokkenheid. Het gaat altijd vanuit iets doen voor zichzelf, zichzelf plezieren. Nooit uit liefde voor de ander.
Ik zie vaak patiënten waarbij de narcist eerst als de ideale partner wordt omschreven. Om een partner eerst voor zich te winnen gaan ze erg hun best doen, zo halen ze hun prooi binnen. Ze geven veel complimenten, komen heel charismatisch over en lijken te overladen met liefde. Op een bepaald moment slaat dat om en ontstaat er een deuk in de relatie. Plots wordt er bijvoorbeeld uit het niets gesnauwd door de narcist, waardoor de ander vaak niet kan volgen en zich afvraagt wat die nu effectief verkeerd heeft gedaan.”
De klauw van de narcistische partner
“En daar wringt vaak het schoentje. Die partner doet niks fout, maar de narcist geeft wel dat gevoel. En dan slaat die roze wolk om. Een narcist zal zijn partner dan ook vaak isoleren en voorkomen dat die nog (veel) contact heeft met vrienden of familie, want vaak zijn die niet goed genoeg of ze hebben kritiek op de relatie. Een narcist is vaak ook heel jaloers.
Maar soms gebeurt ook het omgekeerde. Vrienden of familie vinden de narcist dan geen aangenaam persoon en trekken er liever niet mee op, waardoor de partner geïsoleerd geraakt en alle contacten verbreekt. En dan zit je helemaal in de klauw van de narcistische partner. Daar komt dan liegen en bedriegen bij kijken, je krijgt als partner weinig waardering, weinig diepgang op seksueel vlak…”
Buigen of breken
“Het is heel erg moeilijk om uit zo’n narcistische relatie te geraken. Een narcist ziet zelf het probleem niet, dus is het een kwestie van te buigen of te breken. Als je niet ten onder wil gaan, is breken eigenlijk de beste raad. Sommige mensen denken dat een narcist nog zal veranderen en nemen hem/haar zoals die is, maar een narcist zal niet veranderen. Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis.
Als je niet wilt of kunt breken, is het een kwestie van er zo goed mogelijk mee om te gaan. Enerzijds door de narcist zo weinig mogelijk te krenken of kwaad te maken. Proberen om geen confrontaties aan te gaan, niet in het openbaar kritiek geven, op tijd naar de mond praten, prijzen of loven, de narcist gelijk geven en een beetje paaien… Maar dan ben je natuurlijk helemaal in de kaart van de narcist aan het spelen.
Anderzijds zou ik ook adviseren om in je achterhoofd te houden dat je hem/haar niet kunt veranderen, dus probeer het ook niet. Aanvaard dat een narcist nooit zal veranderen en wees op je hoede. Onthoud hoe hij of zij in elkaar zit en ga niet in discussie over gelijk of ongelijk. Een narcist wil toch gelijk hebben, dus het heeft geen zin om een discussie aan te gaan. Maar dat wil niet zeggen dat je je grenzen niet kunt bewaken. Geef duidelijk aan tot waar je gaat en durf op je strepen te staan. Zelfverzekerd.
Ga ook eens in gesprek met andere mensen. Vraag eens wat zij denken. Dan hoor je al snel dat een probleem niet bij jou ligt en dat jij niks verkeerd hebt gedaan. Maar dat het de narcist is die alle schuld op jou als partner schuift.”
Kwetsuur
“Voor een narcist is dat natuurlijk ook geen mooi verhaal. Een narcist is iemand die zelf ooit een trauma heeft opgelopen en nooit de goede handvaten heeft gekregen om daarmee om te gaan. En natuurlijk speelt erfelijkheid ook een grote rol.
Het probleem is alleen dat je dat moeilijk kunt rechttrekken omdat een narcist niet tot bij die kwetsuur wil komen, en dat ook niet ziet. Een eerste stap is de noodzaak zien dat er iets moet gebeuren. En dat is bij narcisten helaas niet het geval. Dan stopt het.”
Meer voor slachtoffers van narcisme:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!