Elk jaar zijn er 18.000 leerlingen die van studierichting veranderen, en dat is meestal niet goed voor het zelfvertrouwen. Dat cijfer moet dus naar beneden, en daarom richtte Voka talentcenters op die jongeren moeten helpen om een studiekeuze te maken die het beste bij hen aansluit. “Hierbij kijken we niet enkel naar hun competenties, maar ook naar de interesses en motivatie”, zegt Julie Beysens, senior adviseur onderwijs bij Voka.

Van studierichting veranderen

Wat is het doel van die talentcenters?

Julie Beysens, senior adviseur onderwijs bij Voka: “We stellen inderdaad vast dat er in Vlaanderen meer dan 18.000 leerlingen tijdens het schooljaar van richting veranderen. Meestal gaan ze van een doorstroomrichting naar een richting die meer arbeidsmarktgericht is, bekend als het zogenaamde watervalsysteem, wat doorgaans niet goed is voor het zelfvertrouwen. En dat is jammer, want het zijn net die arbeidsgerichte en technische opleidingen waar onze arbeidsmarkt een ontzettende nood aan heeft. Met onze talentcenters willen we leerlingen helpen om meteen een juiste studiekeuze te maken, en een richting te kiezen die bij hun interesses en competenties aansluit. Op die manier kunnen ze hun studiecarrière – en later ook hun arbeidscarrière – op een positieve manier aanvatten.

Omdat de echte studiekeuze gemaakt wordt in het derde middelbaar, nodigen we klassen uit het zesde leerjaar tot en met het tweede middelbaar uit om op een halve dag een heleboel testen en proeven af te leggen. Aan het einde ervan krijgen ze een talentenrapport, waarin een analyse gemaakt wordt van hoe ze gescoord hebben en waarin hun talenten en interesses gekoppeld worden aan bepaalde studierichtingen.

We willen een gepersonaliseerde menukaart aan de leerling en zijn of haar ouders voorschotelen, zodat zij daarmee verder aan de slag kunnen en kijken of de richtingen die uit het rapport naar voren komen iets voor hen zijn.”

Is dat rapport bindend?

“Neen, en het is ook niet zo dat er maar één advies naar voor geschoven wordt. We koppelen steeds een vijftal studierichtingen aan de resultaten, waarbij we niet zeggen dat de ene beter zou zijn dan de andere. We wilden de keuzemogelijkheden bewust breed houden, want het is niet noodzakelijk zo dat je graag wiskunde doet enkel en alleen omdat je er goed in bent. Het is ook slechts een advies. Heb je een grote interesse in een bepaalde richting, maar blijkt uit het rapport dat het moeilijk haalbaar is voor jou, dan ben je uiteraard vrij om het toch te proberen.

Het gaat trouwens niet enkel over kennis. De testbatterij die we gebruiken is samengesteld door de UGent en is dus wetenschappelijk onderbouwd. Er zijn natuurlijk de echte cognitieve proeven, maar we hebben ook een proef met een VR-bril waarin het ruimtelijk inzicht wordt getest en in een andere test worden de motorische vaardigheden ingeschat. We peilen ook naar de interesses en de motivatie van de leerlingen, want die zijn net zo belangrijk. We willen raad geven en ervoor zorgen dat leerlingen een weloverwogen studiekeuze maken. Liefst samen met leerkrachten en de ouders natuurlijk.”

Studierichting die bij je talent past

Hebben de ouders zicht op wat de mogelijkheden zijn?

“Er zijn natuurlijk een aantal hervormingen geweest in het onderwijslandschap de laatste jaren. We verwijzen in het talentenrapport ook door naar de Onderwijskiezer van het CLB. Hier staat mooi beschreven waar je welke studierichting kunt volgen en waar het naartoe leidt. In de eerste plaats in de derde graad, maar ook naar eventuele hogere studies of beroepen.

Het is belangrijk dat ook de ouders mee zijn in dit verhaal, omdat je anders als volwassene gaat kiezen vanuit je eigen ervaringen. Het aanbod van nu is natuurlijk niet meer hetzelfde als pakweg 25 jaar geleden. Sommige ouders schatten het technisch of beroepsonderwijs ook niet naar waarde en zien hun kind toch het liefst in het algemeen secundair onderwijs starten, terwijl dat niet altijd overeenkomt met de competenties of interesses van hun zoon of dochter.

Ik ben ervan overtuigd dat elke ouder wil dat zijn kind zich goed voelt. We willen vermijden dat jongeren in een negatieve spiraal terechtkomen en de indruk krijgen dat ze gefaald hebben omwille van een verkeerde studiekeuze. Als de leerlingen dat rapport in handen krijgen, kunnen ze samen met hun ouders en de leerkracht op zoek gaan naar wat het beste bij hen past.

We mogen ook niet vergeten dat er ouders zijn die zelf niet gestudeerd hebben en denken dat hun kinderen deze kans ook niet zullen krijgen. Het is echt de bedoeling om de blik te verruimen en iedereen maximaal kansen te geven. Elk talent telt en iedereen moet een zo positief mogelijk traject kunnen volgen.”

Welke studierichtingen zijn populair? En hoe zit het met het verschil tussen jongens en meisjes?

“Momenteel loopt er ook een onderzoeksproject dat data verzamelt waarmee we aan de slag kunnen om ons instrument mee te verfijnen. Het zal fijn zijn om te weten waar de jongeren die de testen hebben afgelegd, uiteindelijk zullen terechtkomen. Hebben ze het studieadvies van de talentcenters gevolgd en zijn ze succesvol in hun carrière?

We hebben zelf al wel een aantal analyses uitgevoerd op de talentenrapporten van de leerlingen. Het is natuurlijk nog vroeg, maar toch valt het op dat vooral de richtingen STEM, natuurwetenschappen en sociale richtingen naar voren komen als aanbeveling. Jongens lijken ook meer interesse te tonen in praktische en analytische richtingen, terwijl meisjes meer kiezen voor kunstzinnige en sociale richtingen.

Kijken we echter puur naar het cognitief vlak, hoe ze scoren op de testen, dan liggen de competenties tussen jongens en meisjes gelijk. Wat motorische vaardigheden betreft, scoren meisjes vaak hoger dan jongens. We kunnen dus stellen dat wat competenties betreft, er weinig verschil is tussen de geslachten, maar de interesses en uiteindelijke keuzes liggen wel verder uit elkaar. Dat is belangrijk om mee te nemen als we meer meisjes in technische richtingen willen. De testen tonen aan dat ze het kunnen, maar vaak kiezen ze er niet voor om sociale redenen. Ook hier moeten we dus blikken durven verruimen.”

Talentcenters in Vlaanderen

Benieuwd waar de talenten van jouw kind liggen? Met de klas kunnen ze een bezoek plannen aan één van de zeven talentcenters in Vlaanderen. Hier lees je alles over de werking ervan en waar je in jouw buurt terecht kunt.

Met dank aan Julie Beysens, senior adviseur onderwijs bij Voka.

Meer lezen over studiekeuzes:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!