Hoe herstel je van een relatie met een narcist?
Het klinkt goed: eindelijk uit een relatie stappen die je niet meer gelukkig maakt. Maar het einde van een relatie betekent helaas niet altijd het einde van de problemen. Nienke had een relatie met een narcist. “Ik voelde me leeg, had geen zelfvertrouwen meer en kon me niet focussen op mijn werk”, vertelt ze. Hoe vind je jezelf terug? We vroegen het aan Vanessa Muyldermans, relatietherapeut en auteur van ‘Ziek van liefde’, een boek over toxische relaties.
Nienke* (29): “Toen ik Bob leerde kennen, zat ik op een roze wolk. Hij was charismatisch en leek tot over zijn oren verliefd op mij. Ik dacht dat ik eindelijk de prins op het witte paard had gevonden. Maar al na enkele maanden vertoonde onze relatie de eerste barstjes. Achteraf kan ik mijzelf voor het hoofd slaan, hoe kon mij zoiets overkomen? Maar het gebeurde allemaal zo geleidelijk. Hij werd boos als ik te veel tijd met mijn vriendinnen of ouders besteedde, en als we ruzie hadden verdraaide hij het altijd zo dat het leek alsof het mijn schuld was.
Mijn beste vriendin had meteen door dat Bob niet goed voor me was, en dat voelde hij aan. Ik herinner me nog hoe hij zei dat ze jaloers was op onze relatie en dat het hem kwetste dat ik zoveel bij haar was. Ik begon steeds meer aan mezelf te twijfelen, zocht minder contact met anderen en deed letterlijk alles om hem gelukkig te houden. Ook als dat betekende dat ik er zelf ongelukkig van werd.
Verschillende keren probeerde ik de relatie te verbreken, maar dan kwam hij weer met lieve woordjes of cadeautjes en de belofte dat hij beter zijn best zou doen. Toch wist hij de situatie achteraf altijd naar zijn hand te zetten: dat hij zo boos werd, was volgens hem omdat ik te weinig aandacht had voor hem of omdat ik arrogant wilde doen. Ik stelde mezelf steeds vaker in vraag en had het gevoel dat ik voor niets deugde: mijn lief was vaak boos op mij en de eens zo hechte band met mijn moeder leek te verwateren. Ook vriendinnen vroegen me steeds meer minder mee omdat ik zo weinig beschikbaar was. Iedereen die mijn relatie in vraag stelde werd door hem subtiel aan de kant gezet.
Toen ik voor het eerst over narcisme las, vielen alle puzzelstukjes in elkaar. Bob kon het niet verdragen als ik een compliment kreeg van een ander, dan deed hij alles om me naar beneden te halen. En ik betrapte hem regelmatig op leugentjes. Hij beloofde iets en zei achteraf dat hij dat nooit gezegd had, en gemene zaken die mijn moeder zou verteld hebben, bleken helemaal verdraaid en uit de context getrokken. Ik besefte dat hij me geïsoleerd had en mij klein probeerde te houden om zichzelf beter te voelen.
Na vier jaar op een emotionele rollercoaster heb ik de relatie eindelijk beëindigd, er is een last van mijn schouders gevallen, maar ik heb geen idee hoe het nu verder moet. Ik ben een schim van wie ik was: die enthousiaste jonge vrouw die vrolijk door het leven ging. Ik kan me niet focussen op het werk, voel me eenzaam en ben mezelf volledig kwijtgeraakt. Collega’s vinden dat ik er maar kribbig bij loop. Bovendien voel ik me zo’n mislukkeling: ik had vroeger nooit gedacht dat ik in een relatie met een narcist terecht zou komen.”
Er is een last van mijn schouders, maar ik voel me eenzaam en verloren. Hoe kon mij dit overkomen, hoe kon ik zo dom zijn?
Herstellen na een narcistische relatie: hoe pak je dat aan?
Vanessa Muyldermans: “Het is normaal dat Nienke zich slecht voelt. Het is eerst en vooral belangrijk dat ze beseft dat ze helemaal geen sukkel is. Ze heeft pech gehad en heeft nu tijd nodig om te herstellen. Ik hoop dat ze die neemt. Herstellen van een toxische relatie gebeurt in verschillende stappen. Want hoe graag we soms ook willen dat we ons 1,2,3 weer beter voelen, zoiets heeft nu eenmaal tijd nodig.
Het klinkt misschien wat raar, maar ik zie ook positieve dingen. Nienke krijgt nu de kans om uit te zoeken wat haar gelukkig maakt en krijgt letterlijk een nieuwe start. Ze kan opnieuw tijd steken in de relaties die ze verwaarloosd heeft of zelf op zoek gaan naar manieren om haar leven weer vorm te geven.”
Een relatie met een narcist: zo herstel je in 8 stappen
1. Vind emotionele rust
Vanessa Muyldermans: “Alles begint bij het vinden van emotionele rust. Het klinkt misschien logisch, maar mensen dreigen te vergeten dat ze tijd mogen nemen, en dat ze die nodig hebben. Wie uit een toxische relatie stapt, kijkt meestal terug op een heel lange, intense periode. Dat je zowel mentaal als fysiek uitgeput bent, is heel normaal. Rust vinden is daarom een eerste stap. Er is geen gouden tip die voor iedereen werkt. Terwijl de een letterlijk nood heeft aan platte rust en tijd alleen, heeft de ander behoefte aan sporten of afspreken met vrienden om haar gedachten te verzetten.
Gun jezelf waar je nood aan hebt, maar hou in je achterhoofd waarom je het doet. Een reis boeken kan heilzaam zijn, maar niet om te vluchten van je problemen of om je in een nieuw avontuur te storten.”
2. Geef jezelf tijd
Vanessa Muyldermans: “Natuurlijk wil je graag snel weer de oude zijn. Maar het herstel van een relatie met een narcist, vraagt nu eenmaal tijd. Ik hoor weleens dat mensen zichzelf doelen opleggen: ‘Na drie dagen wil ik dit bereikt hebben, en na een week wil ik dat…’ Dat klinkt mooi, maar is in de praktijk bijna altijd onhaalbaar. Vaak gaat het om relaties waar mensen jarenlang inzaten, je kunt niet verwachten dat je in een vingerknip weer je stralende zelve bent.
Bovendien kan ik direct duidelijk zijn: zo’n relatie vormt je en neem je mee voor de rest van je leven. Er zal altijd een litteken blijven.”
Accepteer dat er moeilijke momenten zullen zijn. Erken ze en laat ze er maar zijn. Het herstel van een toxische relatie is er altijd eentje met vallen en opstaan
3. Bewaak je eigen grenzen
Vanessa Muyldermans: “Eigen aan zo’n toxische relatie: je bent vaak over je eigen grenzen gegaan. Daarom is het belangrijk om die nu goed te bewaken. Dat kan over kleine dingen gaan. Wil je het niet opbrengen om naar je wekelijkse padelwedstrijd te gaan, geef dan simpelweg aan dat het even niet lukt. Je hoeft niet in detail te treden als je dat zelf niet wilt, en het is zeker niet nodig om je te excuseren. Maar het is wel goed om je vrienden of kennissen op de hoogte te brengen van je afwezigheid.
Ook grote projecten op het werk of belangrijke beslissingen stel je nu best even uit. Zelfs als zo’n project heel goed bij je past. Misschien kun je het aankaarten bij je baas en vragen of je het op een later moment kunt aanpakken. Ook hier weer geldt: geef enkel de details die je zelf wilt delen.”
4. Wees mild voor jezelf
Vanessa Muyldermans: “Nienke haalt zichzelf naar beneden. Na een moeilijke relatie krijgt je zelfvertrouwen een serieuze deuk. Ik hoor bij heel wat cliënten gelijkaardige woorden: ze spreken zichzelf heel streng toe. Het is belangrijk om mild te zijn voor jezelf. Je bent niet dom, dit kan iedereen overkomen. Je bent in een moeilijke situatie terechtgekomen en hebt nu tijd nodig om te herstellen. Vraag desnoods hulp aan een therapeut als je merkt dat je je zelfrespect kwijt bent.”
Neen, je bent niet dom omdat je in een toxische relatie beland bent. Je kunt je afvragen wat je eigen aandeel is, maar wees niet te streng voor jezelf
5. Geef je omgeving aan wat je nodig hebt
Vanessa Muyldermans: “Mensen in je omgeving geven misschien goedbedoeld advies of vragen je mee op allerlei activiteiten om je af te leiden. Iedereen heeft nood aan iets anders, wie weet wil je gewoon alleen zijn. Daarom is het goed om aan te geven wat je wél kunt gebruiken. Wil je er niet over praten of net wel, ben je graag gewoon even alleen of kun je net die leuke uitjes gebruiken? Geef het eerlijk aan.”
6. Weet dat er moeilijke momenten zullen zijn
Vanessa Muyldermans: “Er is geen tip die kan voorkomen dat je verdrietig zult zijn, boos zult worden of je compleet radeloos zult voelen. Weet dat die moeilijke momenten er zullen zijn en laat ze toe. Dat geldt eigenlijk trouwens voor iedereen: we moeten niet te hard willen dat alles altijd perfect is en dat we altijd 100% gelukkig en vrolijk moeten zijn, want zo werkt het nu eenmaal niet.”
7. Neem je leven weer op, met vallen en opstaan
Vanessa Muyldermans: “Er komt een moment waarop die eerste fase van rouw voorbij is en waarop je het leven terug wilt oppikken. Bereid je voor dat het met vallen en opstaan zal gaan. Ik denk aan een vrouw die haar man altijd volgde voor zijn drukke job: ze zat vaak kilometers in de auto om bij hem te zijn. Ze had zichzelf en haar eigen noden weggecijferd in de hoop hem tevreden te houden. Ook na de relatie had ze het moeilijk met lange afstanden. Elke keer dat ze in een auto stapte, kreeg ze het weer moeilijk. Heel begrijpelijk: haar emotionele onderbewustzijn had negatieve associaties gemaakt met die afstanden in de auto. Ze meed een tijd lange ritten, maar dat had een invloed op haar eigen leven.
Door weer positieve associaties op te bouwen, lukte het haar beetje bij beetje om zich opnieuw beter te voelen. Ze vroeg tijdens een eerste lange autorit haar vriendin mee, zodat ze gezellig konden babbelen. Later voerde ze telefoongesprekken met vriendinnen en nog later luisterde ze naar een fijne muzieklijst. Door die kleine dingen koppelde ze weer fijne gevoelens aan het autorijden. Het heeft veel tijd gekost, en er waren momenten dat ze het gevoel had dat ze twee stappen vooruitzette om dan weer een grote stap achteruit te zetten. Maar beetje bij beetje lukte het haar steeds beter.”
Een relatiebreuk is altijd heftig. Maar het is ook een mooie kans om te resetten en een nieuwe start te maken
8. Weet dat er altijd moeilijke momenten zullen zijn
Vanessa Muyldermans: “Dat betekent echter niet dat Nienke zich daarna nooit meer slecht voelde tijdens een autorit, of dat ze niet moest terugdenken aan vroeger. En dat is normaal. Mensen hopen weleens dat ze die moeilijke relatie kunnen vergeten, maar zo werkt het helaas niet. Weten dat de pijn er soms weer terug zal zijn en jezelf dat verdriet toestaan, helpt daarbij.
Ik vergelijk het graag met de golven van de zee. Als je met je voeten in de zee gaat staan en je de golven op je af laat komen, zul je waarschijnlijk wat wankelen. Maar hoe langer je er staat, hoe beter je kunt inschatten wanneer de golven komen en hoe je ze moet trotseren. En daarna leer je zelfs dat als je valt, je ook wel weer kunt rechtkrabbelen. Met die moeilijke momenten is het net zo: accepteer dat ze deel uitmaken van je leven, maar na een tijd voel je ze beter aankomen, weet je beter wat je kunt verwachten en leer je er beetje bij beetje beter mee omgaan.”
Durf hulp in te schakelen. Een vriendin die je bijstaat tijdens een moeilijk moment of je familie. Maar ook een therapeut kan je in dit proces begeleiden
Tijd voor een nieuwe relatie?
Vanessa Muyldermans: “Als de rust is weergekeerd, is het goed om na te gaan wat je eigen aandeel was in de stukgelopen relatie. Wat maakte dat je over je eigen grenzen liet gaan? Dat stukje zelfkennis biedt een mooie kans om stil te staan bij wat je nodig hebt in een nieuwe relatie.
Het is normaal dat je bang bent. Noteer voor jezelf wat je wilt én wat je nodig hebt. En ga daarna ook na wat de achterliggende behoeften zijn. Om terug te komen op de cliënte die het zo moeilijk vond om verre ritten te maken: ze vond het belangrijk dat een potentiële partner dichtbij woonde. Maar toen ik daar op doorvroeg, kwam ze tot de conclusie dat ze het ook oké zou vinden als een nieuwe man bereid was om regelmatig naar haar toe te komen. Dat is het ding met die lijstjes: ze zouden je kunnen tegenhouden. Het zou zonde zijn om een nieuwe liefde te laten schieten omwille van een lijstje.”
Meer lezen? Ziek van liefde van Vanessa Muyldermans, uitgegeven door Borgerhoff & Lamberigts, is hier te koop
* Nienke is een schuilnaam.
Meer over relaties & seks:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!