Rilatine, het wonderpilletje?

De cijfers liegen er niet om: in sommige Vlaamse klassen neemt 1 op 5 kinderen Rilatine. Het veelbesproken medicijn tegen aandachtsstoornissen wordt steeds vaker voorgeschreven. Terecht of niet? We vragen het aan de experts.

Victor zit in het zesde leerjaar en slikt al sinds het tweede Rilatine, alleen op schooldagen.

Mama Hilde: “Victor heeft erge concentratieproblemen, zonder Rilatine zou hij niet in het gewone onderwijs kunnen blijven. De beslissing om hem Rilatine te geven, was niet makkelijk. Als je de keuze hebt, geef je je kind liever geen pillen, toch? Maar de problemen werden te groot, we konden er niet omheen. We zouden het drie maanden op proef proberen, maar dat is dus nu al bijna vier jaar geworden. Het verschil is enorm, thuis en op school.

Voor Victor was de druk van de ketel: omdat hij op school beter kon volgen, ging zijn huiswerk ook vlotter. In plaats van altijd achter z’n veren te moeten zitten, konden we hem complimentjes geven. Daardoor kreeg hij meer zelfvertrouwen, hij leerde zich beter organiseren en de sfeer in huis klaarde helemaal op. Ik weet, er zijn voor- én tegenstanders van Rilatine, maar voor mijn zoon werkt het. Meer nog: ik heb het gevoel dat we hem tekortdoen als we het hem niet geven. Nu kan hij leren zijn eigen leven te leiden, zelfstandig te worden, en dat is toch de bedoeling?

Zonder lukt het hem niet: dan is hij altijd te laat, krijgt hij niks voor mekaar, maakt hij ruzie met zijn vriendjes … Toen hij ging skiën met school, was hij één voormiddag zijn pilletje vergeten. Hij brak zijn beide polsen, omdat hij de risico’s niet meer kon inschatten en veel te onvoorzichtig werd. Dat zegt genoeg …”

Victor is niet de enige die Rilatine slikt, het wordt steeds vaker voorgeschreven.

Wat doet Rilatine eigenlijk, en vooral: wie is geholpen met dit medicijn?

Dokter Lieven Lagae, professor en diensthoofd kinderneurologie aan UZ Gasthuisberg: 

“Rilatine bestaat al meer dan 20 jaar en is een van de meest gebruikte medicaties bij kinderen. We hebben er dus veel ervaring mee én kunnen ook zeggen dat het erg veilig is.  Het is het beste product om kinderen met een aanwijsbare aandachtsstoornis te helpen.

Hoe het werkt? Bij personen die effectief een aandachtsstoornis hebben, is er een tekort aan dopamine in de frontale kwabben in de voorhersenen. We weten dat Rilatine die dopamine weer op een normaal niveau brengt.”

Aandacht weg? Luchtje happen!

Eén ding is zeker: het resultaat is merkbaar. Lopen we dan niet het risico dat bijvoorbeeld leerkrachten in de verleiding komen om nogal snel Rilatine te adviseren, als ze merken dat sommige leerlingen er moeilijk de aandacht kunnen bijhouden?

Juf Veerle staat al 17 jaar voor de klas en kan vergelijken: 

” In die jaren dat ik lesgeef, is er inderdaad wat veranderd. Er is meer aandacht voor kinderen die zich niet kunnen concentreren. Die moeite hebben met stilzitten en dat vind ik alleen maar positief. Maar toch mag je niet te snel denken dat het een probleem is dat alleen met medicatie opgelost kan worden.

Het is minstens even belangrijk om kinderen te leren omgaan met hun concentratieprobleem. Hoe? Dat verschilt van kind tot kind en daar is een goede samenwerking nodig tussen ouders, de school en ook specialisten. Maar het begint allemaal in de klas. Als je van deze kinderen verwacht dat ze een hele dag op hun schoolbank blijven zitten om alleen maar te zwijgen en te luisteren, dan ben je verkeerd bezig.

Wikken en wegen

Er is veel dat je als juf kunt doen: maak je lessen leuker, zorg voor meer actie, probeer kinderen er actiever bij te betrekken. Merk je dat de concentratie voor sommige kinderen op is na vier, zes of acht oefeningen, differentieer dan. Ik las in mijn lessen geregeld een wandelingetje ‘lucht happen’ in. Af en toe een extra pauze, een ‘joker’ die de kinderen mogen inzitten als het echt even niet meer gaat …

Die dingen kunnen een groot verschil maken. Pas als je dat allemaal geprobeerd hebt, kun je aan medicatie beginnen te denken. En ja, ik had ook al kinderen in mijn klas die terecht Rilatine namen. Maar ik heb evengoed al gesprekken gehad met ouders die het nodig vonden en ik niet. Ik geef toe, in de praktijk is het niet gemakkelijk. Maar toch vind ik dat je niet te vlug mag concluderen dat een kind ADHD of ADD heeft en dus aan de pilletjes moet. Het mag geen gemakkelijkheidsoplossing worden.”

En soms is het echt nodig

Daar wringt het schoentje: wanneer is Rilatine echt nódig en wanneer niet?

Dokter Lieven Lagae: “Om de diagnose van ‘aandachtsstoornis’ te stellen, is er geen objectieve parameter, je kunt het niet meten zoals te veel cholesterol in het bloed. Er zijn een aantal gespecialiseerde centra waar gewerkt wordt met gedragsschalen door kinderartsen, kinderneurologen en psychologen, maar het blijft voor een stuk subjectief.

Persoonlijk denk ik dat de doelgroep voor Rilatine vooral kinderen moeten zijn die aan het begin staan van hun leerproces, die voldoende aandacht nodig hebben om de basis te leren. Voor kinderen in de lagere school met aandachtsstoornissen, dus. Vanaf de middelbare school daarentegen, is het voor een heel grote groep al niet meer nodig.”

60-uren-werkweek

Sowieso kun je je afvragen: wanneer is een kind écht te druk, waar ligt de grens tussen ‘moeilijk’ en ’té moeilijk’? Verwachten we soms gewoon niet te veel van kinderen die niet perfect in het plaatje passen van ‘actief, maar ook niet té’?

Dokter Lieven Lagae: “Het probleem is dat mensen via via horen over ‘dat pilletje dat wonderen doet’ en dat schept verwachtingen. De cijfers liegen er niet om: in Zuidwest-Vlaanderen zijn er klassen waar één of vijf kinderen Rilatine neemt. Da’s veel te veel. Je kunt je natuurlijk vragen stellen bij het voorschrijfgedrag van de artsen daar, maar zij staan ook vaak onder druk van de omgeving. De vraag is er, duidelijk.

Er zijn zeker kinderen die Rilatine nodig hebben om te kunnen functioneren, maar het zomaar aan iedereen voorschrijven tot op de volwassen leeftijd, dat is overdreven. Hoezeer weegt die aandachtsstoornis door in je dagelijkse leven, dát is de vraag.

Hoe ouder die kinderen worden, hoe minder medicatie er nodig zou moeten zijn. Het is de bedoeling dat ze zelf leren omgaan met hun ADD of ADHD, de medicatie is er alleen ter ondersteuning.

VERANDERDE MAATSCHAPPIJ

Er is iets veranderd in de maatschappij. Er zullen vandaag niet méér mensen zijn met dat biologisch profiel van ADHD, maar de eisen liggen wel veel hoger. Iemand die een tekort heeft dopamine zal daar nú meer last van hebben dan vroeger …

Ik zie kinderen en pubers die stress hebben omdat ze al hun extra activiteiten niet georganiseerd krijgen. We moeten ons misschien ook de vraag durven te stellen: hoeveel moet je aanbieden? Hoeveel mag je verwachten van kinderen?”

Dat verwachtingspatroon dat we tegenwoordig bij onze kinderen hebben, manifesteert zich trouwens op wel meer vlakken. Natuurlijk is het fijn als je kind goed studeert, en voor ouders is het vaak even slikken als blijkt dat hun zoon of dochter niet de richting uitgaat die ze in gedachten hadden.

De druk om dan met de hulp van een pilletje toch maar te proberen, is dan misschien wel groot. En dan zijn er nog al die buitenschoolse sportactiviteiten: muziek, dans, sport, jeugdbeweging, tekenles … het lijkt soms wel of kinderen een 60-uren-werkweek hebben. Maar als ouder is het natuurlijk niet evident om tegen die maatschappelijke stroom in te roeien.

Een medicijn, dus ook neveneffecten

Zoals elk geneesmiddel heeft Rilatine mogelijke bijwerkingen, en voor sommige ouders is dat een reden om hun kinderen er geen meer te Geven.

Zoals Mieke, de mama van Kobe (10):

“Kobe heeft het ruim een jaar genomen. Waarom we ermee gestopt zijn? Door de Rilatine werd Kobe stilaan een robotje, vond ik. Hij werd heel stil, zijn gevoelens werden afgevlakt, ik herkende mijn mannetje niet meer. Zonder Rilatine kregen we onze echte Kobe terug: een vrolijke jongen, die continu loopt te fluiten en te zingen. Kobe zónder pilletje vraagt veel meer van zijn omgeving, maar hij kan tenminste wel zichzelf zijn.”

Dokter Lieven Lagae: “Bij nevenwerkingen als slapeloosheid, het emotioneel afvlakken of verlies van eetlust neem je best contact op met de behandelende arts. Je kunt samen de dosis herbekijken, of evalueren of Rilatine de juiste oplossing is. Er zitten geen risico’s in het gebruik, wel in het misbruik.”

Verslavingsgevaar?

Dokter Lieven Lagae: “Je raakt niet verslaafd aan Rilatine. Na zes uur is het uitgewerkt en uit je systeem verdwenen. Daarom kunnen we het ook aan kinderen geven: met één pilletje ’s morgens hebben ze net die 6 uur om op school gefocust te blijven, daarna is het uitgewerkt. Dat is het mooie ervan, en daardoor kunnen we kinderen die het nodig hebben ook adequaat behandelen. Maar dat werkt helaas ook het misbruik in de hand.”

Meer info over Rilatine, ADHD of ADD vind je hier:

• zitstil.be: Centrum ZitStil VZW is een zelfhulpgroep voor (ouders van) kinderen, jongeren en volwassen met ADHD.
• Bij vragen over misbruik van Rilatine kun je terecht bij De Druglijn.

(Uit Libelle Mama magazine)

Lees ook:

• De tweeling van Mélanie lijdt aan de immuunstoornis PID
• Help, mijn kind heeft spreekangst! Wat nu?
• 7x tips om je kind weerbaarder te maken