5% van de jongeren uit het secundair onderwijs maakt of stuurt geregeld seksueel getinte berichtjes, foto’s of filmpjes van zichzelf. Sexting hoort er gewoon bij, en in de meeste gevallen is er helemaal niets mis mee. “Het wordt wél een probleem als het over grensoverschrijdende sexting gaat”, zegt Wannes Magits van Sensoa.
Sexting bij jongeren geen taboe meer
Wannes, ik las onlangs dat sexting bij jongeren geen taboe meer is. Volgens het Apenstaartjaren-onderzoek gaat het om 5% van de jongeren die aan sexting doen. Hoe moeten we die cijfers interpreteren?
Wannes: “Het is een beetje afhankelijk van hoe de vraag geformuleerd is. In de vorige editie van het onderzoek van Apenstaartjaren ging het over hun gedrag tijdens de laatste twee maanden. Dus ja, uit dat onderzoek blijkt dat 5% van de jongeren de afgelopen twee maanden een seksueel getint beeld van zichzelf heeft gemaakt. Stel je de vraag ‘Heb je dit al ooit gedaan?’, dan krijg je natuurlijk heel andere cijfers.
Bovendien is er nog een verschil tussen de foto maken en deze ook effectief versturen. Het gaat ongeveer over de helft die ‘m ook verstuurt, de andere helft dus niet. Die beelden maken hoort voor een stuk ook bij de ontwikkeling van de jongeren en hun zoektocht naar een eigen identiteit. En daar is zeker niets mis mee. Als jongeren ze versturen, is het vaak naar hun lief of naar iemand op wie ze verliefd zijn, om verbondenheid te creëren of voor seksuele opwinding.”
Doorgaans is er niets mis mee dus, maar wanneer is het dan wel een probleem?
“Het gaat gelukkig in slechts een kleine minderheid van de gevallen over grensoverschrijdende sexting, maar het zijn wel die gevallen waarover je in de media leest. Het grote verschil is dat er hier op een bepaalde manier geen vrijwillige toestemming is. Het kan gaan om iemand die zonder jouw toestemming een foto doorstuurt naar mensen voor wie hij niet bedoeld is, maar ook bijvoorbeeld over iemand die je onder druk zet om een foto te sturen. In dat laatste geval stem je toe, want je stuurt een foto, maar dat gebeurde niet vrijwillig. Ook als je ongevraagd en zonder je toestemming seksueel expliciete beelden doorgestuurd krijgt, gaat het over grensoverschrijdende sexting.
Het doorsturen van deze beelden, zonder toestemming, is vandaag de dag het grootste probleem in de scholen. Wat het nog erger maakt, is dat je de foto tegenwoordig niet eens zelf moet maken, je kunt hem genereren met AI of artificiële intelligentie. Het gaat dan wel niet om een échte foto van die persoon, maar de effecten van zulke gemaakte beelden zijn helaas even erg.”
Een echt risicovrije manier om aan sexting te doen, is er helaas niet en de impact kan groot zijn als iemand misbruik maakt van je vertrouwen.
Hoe gaan jongeren hiermee om?
“De meeste jongeren beseffen vrij goed wat de gevaren van sexting zijn. Misschien kennen ze wel iemand bij wie het is misgelopen? Natuurlijk moeten ze op het moment zelf de afweging maken: ga ik in op een vraag om een seksueel getinte foto te sturen, vertrouw ik die persoon voldoende? We mogen ook de emotionele noden niet onderschatten. Jongeren willen graag gezien en aantrekkelijk gevonden worden, dat speelt heel erg mee op die leeftijd.
Er zijn natuurlijk ook gradaties in beelden. Sexting is eigenlijk een samentrekking van ‘sex’ en ‘texting’, seksueel getinte berichten dus. De meeste jongeren zien het echter als een beeld waarin je je letterlijk blootgeeft, zij gebruiken dan ook vaak de term ‘nudes’. Uit het onderzoek blijkt dat 6 op de 10 jongeren onherkenbaar op de foto staat, 7 op de 10 verkiezen een beeld waarop ze ondergoed of zwemkledij dragen. De meeste jongeren sturen de beelden ook enkel naar hun lief, waardoor ze het risico op misbruik klein achten. Maar een echt risicovrije manier om aan sexting te doen, is er helaas niet en de impact kan groot zijn als iemand misbruik maakt van je vertrouwen.”
Als sexting fout afloopt…
Stel, het loopt fout, waar kun je terecht?
“Ben je minderjarig, dan kun je hiervoor 24/7 terecht bij Child Focus. Ook de mensen uit jouw omgeving kunnen contact opnemen. Je kunt ook chatten met Awel of het CLB, of praten met een leerkracht die je vertrouwt. Eigenlijk is het niet zo belangrijk bij wie jongeren hulp zoeken, maar wel dát ze hulp zoeken.
Het zijn geen makkelijke situaties, niet voor het slachtoffer, niet voor de omgeving en ook niet voor de school als het in die context gebeurt. Emoties lopen hoog op op zo’n moment, maar het is wel jouw taak als leerkracht om er iets mee te doen. Wij raden trouwens alle scholen aan om hierover na te denken vóór het daadwerkelijk gebeurt. Wat ga je doen, wie ga je inschakelen, wat ga je communiceren, wat zeg je tegen het slachtoffer, wat zeg je tegen diegene die het doorgestuurd heeft?”
De overheid verplicht scholen niet om sexting op te nemen in de lessen en dat is erg jammer.
Zit sexting standaard in het lespakket op school, als onderdeel van seksuele voorlichting, bijvoorbeeld?
“Neen, en dat is erg jammer. De overheid verplicht scholen niet om les te geven over sexting, wat niet wil zeggen dat scholen er niet mee aan de slag kunnen. Er zijn voldoende lespakketten voorhanden en de scholen hebben de pedagogische vrijheid om op eigen initiatief meer te doen hierrond. Toch voelen we nog schroom en merken we dat leerkrachten zich daar niet altijd op hun gemak bij voelen en dat ook niet alle ouders hiervoor staan te springen. Er zijn dus heel wat drempels waar we overheen moeten.
Volgens mij was het beter geweest als het wél in de eindtermen had gestaan. Gelukkig zijn er naast de eindtermen uiteraard allerlei andere aanleidingen om er een les over te geven. Dat kan je persoonlijke motivatie zijn, maar ook iets wat in de media verschenen is, of wat op de speelplaats is gebeurd, …. We kunnen alleen een warme oproep doen, naar scholen en leerkrachten, om ermee aan de slag te gaan.”
Wil je als leerkracht sexting bespreekbaar maken in je les, neem dan zeker een kijkje op de website van Sensoa.
Je rol als ouder
Hoe kun je je tieners beschermen tegen ongewenste sexting, zonder hun privacy te schenden?
“Het begint allemaal met praten over seksualiteit, en daar begin je best al op jonge leeftijd mee. Ik besef dat veel ouders dat niet evident vinden, en misschien ook wat awkward. Probeer het toch eens, ik geef graag enkele tips:
- Praat op een normaliserende manier over seksualiteit. Het is normaal dat je verliefd wordt en op een bepaald moment seksueel actief wilt worden. Probeer tijdens het opgroeien van je kinderen af en toe een klein gesprekje hierover te voeren. Dat hoeft zeker niet officieel rond de keukentafel, kies een moment en een plek waar je je comfortabel voelt. In de auto bijvoorbeeld, of tijdens het afwassen, zo hoef je elkaar niet aan te kijken als je dat te confronterend vindt.
- Zoek een aanknopingspunt. Dat kan iets zijn dat je hebt gezien op televisie of dat je hebt gelezen in de krant. Desnoods verzin je zelf een aanleiding – ‘Ik heb van een vriendin gehoord dat er op de school van haar kinderen iets is gebeurd’. En dan vraag je naar de mening van je tiener. Het gaat dus niet over je zoon of dochter persoonlijk, maar je komt wel zijn of haar mening te weten.
- Oordeel niet. Laat je tiener vertellen hoe hij het ziet en laat je eigen oordeel nog even achterwege. Je kunt uiteraard wel je eigen normen en waarden meegeven. Zeg bijvoorbeeld ‘Ik vind het fijn dat we hierover kunnen praten, maar ben wel wat bezorgd over dit of dat’.
- Het is je rol als ouder. Ook al vindt je tiener het cringe als je over seksualiteit praat, dan is dat maar zo. Zeg het toch, ook als ze het niet willen horen. Laat het maar cringe zijn, ondertussen hebben ze het toch gehoord. Het is jouw rol om over die drempel te gaan en het initiatief te nemen om erover te praten.
- Ik ben er voor jou, wat er ook gebeurt. Verloopt de communicatie moeilijk, dan is deze boodschap de belangrijkste. Dat je kind weet dat hij of zij er altijd met jou over kan praten.”
Ook interessant: In verbinding met je puber? Zo blijf je in contact
Hoe weet je als ouder waar ze mee bezig zijn? Sexting gebeurt toch in de privésfeer, in hun kamer of op hun telefoon?
“Je wilt toch een beetje de vinger aan de pols houden, en dat kun je enkel door interesse te tonen voor hun leefwereld. In plaats van te vragen ‘Hoe was het op school?’ kun je ook eens de vraag stellen: ‘Heb je nog iets leuks gezien op social media?’. Toon oprechte interesse in waar ze mee bezig zijn. Vraag je zoon of dochter met wie ze praten, en via welke app bijvoorbeeld. Als ze praten over hun online vrienden, hebben ze die dan al eens in het echt gezien? Indien niet, mag je gerust aangeven dat je daar wat ongerust over bent. Geef aan dat je wel gelooft dat het vrienden zijn, maar geef tegelijkertijd ook de boodschap mee dat ze voorzichtig moeten zijn, met het delen van persoonlijke informatie of financiële gegevens bijvoorbeeld.”
Waar kunnen ouders terecht als ze hier meer over willen weten?
“Een goede bron van informatie waar alles gebundeld staat, is de website sexting.be, een webpagina van Mediawijs in samenwerking met onder meer Sensoa en Child Focus. Je leert er meer over wat sexting is en waarom het zo populair is bij jongeren, maar ook wat de mogelijke risico’s zijn. Eigenlijk zou elke ouder dit moeten lezen.”
Met dank aan Wannes Magits van Sensoa.
Meer tips voor ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!