SOS relatie: “Ik heb mezelf weggecijferd en krijg daarvoor zo weinig in de plaats”

Elien (44) en Koert (44) zijn zestien jaar getrouwd en hebben drie dochters. Het koppel ging een paar jaar geleden al eens door een crisis, en dat herhaalt zich nu.

Wat zegt Elien?

Elien: “Ik leerde Koert kennen aan de universiteit, we studeerden allebei Geneeskunde. Toen al was duidelijk hoe hij brandde van ambitie en volop voor graden ging om te kunnen doctoreren. Ik was toen vooral bezig met onze toekomstige combinatie werk-gezin. We trouwden toen Koert nog studeerde. Ik ging werken in een groepspraktijk, onze kinderen kwamen er snel. Ik koos ervoor om hem te ondersteunen in zijn carrière; dat voelde ook fijn en zinvol, zo samen bouwen aan ‘ons’ project.

Tijdens mijn derde zwangerschap ging het fout. Ik ontdekte dat Koert een relatie had gehad met een collega. We gingen toen ook even naar een therapeut. Ik besloot om hem te vergeven, schoon schip te maken en niet te blijven hangen in zijn misstap. Mijn ouders scheidden toen ik veertien was en dat wilde ik mijn kinderen en mezelf niet aandoen.

Er werd bij ons thuis nooit over emoties gepraat. Mijn mama was een boerendochter en ‘zorgen voor’ betekende voor haar ‘eten geven’. Mijn papa was onderwijzer en schrijver. Hij zonderde zich af en we moesten stil zijn als hij aan het schrijven was. Er hing altijd een enorme zwaarte in huis, een spanningsveld waarin ik me erg eenzaam voelde.

Als ik het nu zo vertel, kom ik tot de vaststelling dat mijn situatie nu niet zo erg veel verschilt van mijn jeugd. Ik voel me heel eenzaam in ons huwelijk, zeker de laatste tijd. Koert is er – net als mijn vader destijds – maar zelden als partner en papa. Ik dacht bij de vorige crisis dat verhuizen naar het buitenland een goed idee was, dat we effectief opnieuw zouden kunnen beginnen.

Koert had dat ook met zoveel woorden gezegd: zand erover, we starten een nieuw leven. We trokken naar Denemarken. In het begin leek alles goed te gaan. We hadden het natuurlijk erg druk, hij met zijn nieuwe job, de taal die we moesten leren, ik met het begeleiden van de kinderen, het praktisch regelen van ons leven.

Maar nu alles in zijn plooi is gevallen en er opnieuw een soort van gezonde routine en voorspelbaarheid is, heb ik het gevoel dat we terug bij af zijn. Dat is extra pijnlijk omdat ik al zoveel gegeven heb, zoveel inspanningen heb geleverd om dit avontuur te doen slagen. Ik heb mezelf weggecijferd en krijg daarvoor zo weinig in de plaats.

Koert doet opnieuw gewoon zijn ding en de kinderen en ik dienen enkel om de gaatjes te vullen in zijn agenda. We maken geen ruzie, maar er is ook niet echt iets tussen ons. Ook dat herken ik van thuis. Als we zo verder doen, vrees ik dat er vroeg of laat weer een vrouw opduikt en ik denk niet dat ik dat nog eens aankan. Ik heb nu vooral het gevoel te hebben gefaald. Ik had zo graag een fijn gezin gehad.”

Wat zegt Koert?

Koert: “Ik herinner me eigenlijk niet zo goed meer hoe en wanneer ik Elien heb leren kennen. Naar mijn gevoel was ze er altijd, al van toen we allebei begonnen met studeren. Haar zorgzame aanwezigheid heb ik altijd heel fijn gevonden. Al sinds mijn kindertijd was ik ervan overtuigd dat ik arts zou worden. Ik koesterde een enorme ambitie, iets waarin Elien altijd is meegegaan, wat ze mee ondersteund heeft. Tot op vandaag ben ik gelukkig met mijn carrière, met wat ik bereikt heb. Ik heb me altijd gesmeten, alles op alles gezet en dat heeft ook geloond.

Bij de rest van mijn leven heb ik weinig stilgestaan. Elien heeft dat altijd ingevuld. Ik stond er zeker achter dat we kinderen kregen, maar ik heb wel van in het begin duidelijk aangegeven dat het toch vooral haar verantwoordelijkheid zou worden, de opvoeding en zorg. Ik kon dat onmogelijk combineren met het werk. Dat klinkt nogal egoïstisch, maar zo gaat het in de academische wereld. Je gaat er voor of niet, en ik ben er altijd voor gegaan. Elien wist ook dat dit de deal was.

Ik vind het nogal makkelijk om mij nu bepaalde dingen te verwijten. Ik snap dat niet goed: ze vond het altijd fijn om er voor de kinderen te kunnen zijn. Ze was zelf minder ambitieus en wilde mij ondersteunen, maar als puntje bij paaltje komt, draagt ze er niet de consequenties van. Carrières vergen opofferingen, zo gaat dat nu eenmaal.

Ik weet dat ik een aantal jaren geleden een fout heb gemaakt. Ik ben te ver gegaan met Carlotta, maar dat is een afgeronde zaak. We hebben toen besloten om opnieuw te beginnen, hier in Denemarken. En net nu ons leven wat in zijn plooi valt, gaan de poppen opnieuw aan het dansen en twijfelt ze aan haar keuze. Ik weet dat ik behoorlijk direct kan zijn, rationeel ook. Dat is ook de manier waarop ik iets heb bereikt: je doel voor ogen houden en ervoor gaan. Dat klinkt hard en ik kan inderdaad ook hard zijn voor Elien en de kinderen, maar ik ben dat bovenal voor mezelf.

We hebben vandaag een boeiend leven in een prachtig land, we komen materieel niets tekort. Als Elien iets wil of als er iets nodig is voor de kinderen, dan sta ik daar altijd voor open en komt het er meestal wel. Dat is altijd zo geweest en dat is ook altijd wat zij wilde. Waarom wordt dit nu allemaal meer en meer in vraag gesteld? Ik leg Elien niets in de weg, bemoei me niet met het huishouden of het dagelijks leven, het huis. Maar ik wil wel zelf de ruimte krijgen zoals afgesproken en niet de hele tijd in dit soort van vermoeiende interactie moeten gaan. Vaak is het me gewoon niet duidelijk wat ze wil. Ze voelt zich niet gelukkig, ze voelt zich alleen, maar wat ze dan wel wil, kan ze niet verwoorden.”

Hoe moet het nu verder?

Rika Ponnet: “Omdat Elien en Koert in Denemarken wonen, verlopen de therapiesessies volledig online. Van bij het begin is duidelijk dat Koert de gesprekken ziet als een noodzakelijk kwaad. Zijn lichaamstaal straalt zichtbaar ongeduld uit. Legt hij iets uit, dan is dat uitvoerig. Elien maakt zich duidelijk klein en blijft meer op de achtergrond. Als ik dat opmerk, hoe beeldvullend zijn aanwezigheid is, vertelt hij dat het samenhangt met zijn carrière. ‘Laat je je onvoldoende zien, dan kom je nergens.’

Als ik aan Elien vraag hoe zij dit ervaart, zegt ze dat ze dit gewend is. ‘Ook aan tafel voert hij meestal het woord. Ik vind dat logisch, hij maakt zoveel interessante dingen mee.’ Als ik peil naar haar gevoel bij deze uitspraak, schrikt ze even. ‘Ik weet het niet. Ik heb me altijd ondergeschikt opgesteld. Als Koert praat, luister ik. Ook als we uit eten gaan, is hij altijd aan het woord. Als ik eens wat zeg, is het tijd om naar huis te gaan.’ Ik heb het er met hen over dat het bij communicatie binnen een intieme relatie niet zozeer gaat over wat je vertelt, maar wel over wat je deelt over jezelf. Als een partner zichzelf uit de relatie houdt, als het alleen gaat over ‘wat, hoe, waar’, maakt dat de relatie letterlijk leger.

Ik geef hen voor de daaropvolgende week de oefening mee om twee keer gedurende een halfuur een gesprek over hun beleving en gevoel te voeren en dit volgens een strikte beurtrol. Elien die een kwartier vertelt, Koert die luistert en navertelt, waarna de rollen zich omkeren.

Daar komt wat onverwacht uit dat het voor Koert niet zozeer moeilijk is om naar Elien te luisteren, maar wel voor Elien om een kwartier te praten over wat haar bezighoudt, om het over zichzelf te hebben. ‘Ik voel nu dat ik al die jaren almaar meer ruimte gaf, daardoor minder ruimte kreeg, minder ruimte invulde, waardoor hij nog meer ruimte innam… Maar ook: ik bleef ver weg van mezelf, van wat mij gevoelsmatig raakt.’

Dat hun gesprekken eenzijdig ingevuld worden met verhalen over het werk, wordt nu helderder. ‘Ja, hij heeft het altijd over het werk, maar wat is er anders? Ik heb het ook enkel over het huishouden.’ Ook de buitenechtelijke relatie met Carlotta komt aan bod. Zo vertelt Koert wat hem zo aantrok. ‘We deelden een vorm van begeestering. We spraken over onszelf en onze gevoelens. Elien vóél ik niet, ze is er niet. En daardoor blijf ik vaak hangen in de werkverhalen. Dat is ook makkelijk.’

Elien heeft het over zich klein en onzichtbaar voelen. We hebben het uitgebreider over dit gevoel en dat raakt Koert zichtbaar. Elien ervaart daardoor dat wat zij voelt, haar innerlijke wereld, wél van belang is voor hem. Het delen van de innerlijke wereld is iets wat in de verdere gesprekken uitgebreid aan bod komt. Het zorgt ervoor dat Koert en Elien allebei een grotere verbondenheid ervaren, maar vooral het gevoel hebben een sleutel te hebben om die connectie nu en in de toekomst te versterken. Na elf sessies sluiten we de therapie succesvol af.”

Uit: Libelle 24/2021

LEES OOK:

• SOS relatie: “Hoe meer ik thuis ben, hoe meer ik voel wat er thuis níét is. En hoezeer Veerle en ik naast elkaar leven”
• SOS relatie: “Ik voel dat ik vaak bevestiging nodig heb en die dan op een niet zo positieve manier probeer te verkrijgen”
• SOS relatie: “Het voelt alsof ik tussen hem en mijn dochters moet kiezen, dat kan toch niet de bedoeling zijn?”

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!