Tegenpolen in relaties: zo heeft je relatie de grootste kans op slagen
Ben je zelf een ochtendmens en is je partner net productief in de avond, dan kan dat praktisch zijn voor de zorg van de kinderen. Maar dat jij als extravert viel op een huismus, vind je met momenten misschien vervelend. Worden we echt verliefd op onze tegenpool en heeft die relatie op lange termijn kans op slagen of zorgt het net voor ergernissen?
Het is belangrijk flexibel genoeg te zijn en elkaar de ruimte te geven om verschillende rollen op te nemen
Waarom worden we verliefd op tegenpolen?
Lies (39) en Ben (41) zijn al jaren gelukkig getrouwd. Terwijl Lies eerder verlegen is, neemt Ben nooit een blad voor de mond. Hij houdt van feestjes en heeft graag het hoogste woord. “Ik vond dat in het begin erg aantrekkelijk”, zegt Lies. “Hij was soms mijn spreekbuis, en nam me mee naar festivals en feestjes met vrienden waar hij me aan iedereen voorstelde. Terwijl ik soms schrik heb om gezien te worden, heeft hij daar totaal geen last van. Tegelijkertijd ben ik thuis meer het zorgzame type, ik denk na over beslissingen en zorg dat de praktische dingen in orde zijn. Ben kan bij mij terecht voor een troostende schouder als hij moe is na dat feesten (lacht).”
“Een heel klassiek verhaal”, vertelt relatiedeskundige Rika Ponnet. “Je kan de uitdrukking ‘tegenpolen trekken elkaar aan’ vanuit twee verschillende invalshoeken bekijken. Enerzijds heb je hier het psychologische standpunt. En daarin is het heel duidelijk: je valt altijd op een tegenpool. De verklaring daarvoor is heel logisch. Tijdens een eerste contact of date, laten we altijd datgene zien waarin we uitblinken of sterk zijn, we tonen de eigenschappen waarvoor we in het verleden al bevestiging kregen. De eigenschappen waarin we zelf niet uitblinken, projecteren we op de ander. Lies is zorgzaam en huiselijk heel praktisch, terwijl Ben net datgene heeft wat Lies minder heeft: hij is avontuurlijk, neemt risico’s en zelfzeker.”
Voor een groot stuk heeft dat volgens Rika te maken met persoonlijkheid en opvoeding. “Als je thuis heel beschermd bent opgevoed, steeds gewezen wordt op potentieel gevaar en daardoor geen risico’s durft te nemen, is een avontuurlijke tegenpool die impulsief is, heel aantrekkelijk. Omgekeerd zal die potentiële partner het interessant vinden dat jij goed nadenkt over dingen en hem of haar kunt tegenhouden als het te roekeloos wordt.”
“Toch is niet allemaal rozengeur en maneschijn”, zegt Lies. “Als Ben heel het weekend volplant en verwacht dat ik overal mee naar toe ga, kan dat net heel zwaar zijn. En hoewel ik graag thuis ben, wil ik soms ook gewoon met vriendinnen afspreken zonder rekening te houden met ons dochtertje. Ben vindt het vaak vanzelfsprekend dat ik graag thuis ben. Op zo’n momenten dat hij er geen rekening mee houdt, twijfel ik weleens aan onze relatie.”
Ook dat klinkt Rika bekend in de oren. “In het begin zijn die verschillen net heel aantrekkelijk, maar op lange termijn kan dat voor irritaties of conflicten zorgen. Het is belangrijk dat je allebei flexibel genoeg bent om verschillende rollen in te vullen. De zorgzame, sterke persoon die altijd de schouder is, wil misschien ook eens uithuilen op de schouder van de ander. En de huismus wilt ook wel eens buiten kunnen, natuurlijk.”
“De uitdaging zit hem daarom in verbinding blijven met elkaar en ruimte bieden voor die rollen. Want er speelt naast het praktische ook een competitief element. Degene die altijd de nood heeft om de sterke, autonome te zijn, zal de ander onbewust zwakker, dommer of kleiner doen voelen. In extreme gevallen gaat de ander zichzelf heel afhankelijk opstellen, de verantwoordelijkheid van zijn of haar geluk bij de ander leggen en bijna op een kinderlijke manier in de relatie staan en vragen naar liefde en aandacht. De verhoudingen zijn dan helemaal verstoord. Balans is alles.”
Je bereikt al heel veel door met elkaar te praten en te vragen waarom die verschillen er zijn
Arbeidsverdeling en sociologische aspecten
Volgens Leo Bormans zijn tegenpolen dan weer wel interessant op het vlak van arbeidsverdeling, zo omschrijft hij in zijn boek ‘Van Harte. 100 sleutels voor een liefdevol leven’. “Als mensen met verschillende vaardigheden een stel vormen, is er ruimte voor specialisatie. De een kan zich dan bezighouden met A en de ander met B. Hoe groter dan de onderlinge verschillen zijn, hoe groter het gezamenlijk rendement.” Hij voegt er wel meteen aan toe dat het vooral vroeger belangrijk was. De een kan voor het gezin zorgen terwijl de ander zich op het werk kan storten. “De voordelen van elkaar aantrekkende tegenpolen zijn nu in onze samenleving grotendeels verdwenen.” Op dat vlak hoeven we dus niet meteen op zoek naar een tegenpool.
“En ook op sociologisch vlak kiezen we meestal voor een gelijke”, vertelt Rika. “Het gaat dan onder andere om het milieu, regio, opleidingsniveau, religie, leeftijd…”. Het is helemaal niet vreemd dat de grootste groep van koppels op dit gebied voor een gelijkaardig iemand kiezen. Hoewel online daten populair is, leren nog steeds heel wat koppels elkaar kennen in hun eigen sociale kringen.
Studeer je aan de universiteit, dan kom je vooral in contact met studenten en is de kans veel kleiner dat je pakweg een arbeider ontmoet. En in een buurt waar heel veel rijken wonen, zullen die elkaar aantrekken. Komen er in een arme wijk rijkere mensen wonen, trekken die op hun beurt weer soortgenoten aan die de goedkope huizen kopen en verbouwen om ze op te waarderen. Zo blijft dat evenwicht steeds in stand. Op sociologisch vlak op elkaar lijken, vergemakkelijkt een relatie. Wanneer je dezelfde brede achtergrond hebt en gelijkgestemd bent, is dat eenvoudiger. Maar dat zijn natuurlijk niet de redenen waarom we op een persoon vallen.”
Ilse (31) en Stef (33) herkennen dat sociologische aspect. Zij werken allebei als leerkracht in het secundair onderwijs en vonden elkaar nu zo’n drie jaar geleden in de leraarskamer. Ze houden beiden van lesgeven, willen graag kinderen op termijn en doen graag aan sport. “Toch wil dat niet zeggen dat we nooit ruziemaken of dat er geen verschillen zijn”, vertelt Ilse. “Stef is een enorme sloddervos. Als hij een kwartier in een ruimte zit, kan hij er een ongelofelijke puinhoop van maken. Daarover hebben we zeker soms discussies.”
“Zo’n verschillen zien we vaak in de praktijk”, zegt relatietherapeute Kris De Groof. Zij begeleidt koppels in PTC in Gent. “Het kan leiden tot discussies, maar eigenlijk hoeft er geen probleem te zijn. Het is vooral belangrijk dat je communiceert en echt luistert naar elkaar. Onlangs was er een koppel waarbij de man hield van een heel strak ordelijk huis en een vrouw die graag veel spullen had om gezelligheid te creëren. Toen ze beiden uitlegden waarom ze die voorkeur hadden, begrepen ze elkaar.
Zo legde hij uit dat hij veel stress ervaarde als hij thuiskwam en alles niet netjes op zijn plek lag. Hij was opgegroeid in een huis waar het vaak vuil was, hij durfde vriendjes niet uit te nodigen uit schaamte voor de rommel. Zij daarentegen was een kind van gescheiden ouders, als ze bij haar vader kwam, waar het steeds zo strak was dat het bijna als steriel aanvoelde, vond ze er geen warmte terug. Ze kreeg bijna het gevoel dat er geen plaats was voor haar en haar spullen. Door begrip te tonen voor elkaar is er natuurlijk nog steeds geen pasklare oplossing, maar het helpt in het zoeken naar een gulden middenweg waar ze beiden gelukkig mee zijn.”
Volgens Laura Sels, doctor in de Psychologie en onderzoeker aan UGent in het Family Lab, is het belangrijk om geen assumpties aan te nemen, maar te praten en vragen te stellen. Ze onderzoekt welke emotionele factoren bepalen hoe tevreden mensen zijn binnen een relatie. “Heel vaak denken we aan te kunnen nemen wat onze partner denkt of voelt, maar blijkt dat niet zo te zijn. Misschien werkt het voor jou het best om na je werk meteen je taken af te gaan om achteraf zorgeloos tot rust te kunnen komen, terwijl je partner net wilt landen na het werk om daarna zijn lijstje af te werken. Als je thuiskomt en je ziet hem in de zetel zitten terwijl hij beloofde boodschappen te doen, dan kun je denken: ‘waarom is hij niet naar de winkel geweest?, ‘Heeft hij geen respect voor mij?’, of je kunt het rustig vragen en ontdekken dat hij een half uurtje later wilde gaan.”
Een partner die altijd over alles hetzelfde denkt, is een utopie
De gulden middenweg
“Een compromis een prima paraplu, maar een slecht dak”, klinkt het in het boek van Leo Bormans. “Onderlinge verschillen kunnen productief zijn als je niet voortdurend compromissen hoeft te sluiten.” Daar sluit Rika Ponnet zich bij aan. “Het is beter om een consensus te vinden. In plaats van steeds water bij de wijn te doen, zoek je actief naar een oplossing waarmee je beiden volledig kunt leven. Het is vooral belangrijk dat je de verschillen kan bespreken, op tafel kan leggen en dat jullie het eens kunnen zijn om het oneens te zijn.
Onzekere mensen hebben vaak de neiging om de bevestiging van een partner te zoeken, maar eigenlijk moet je genoeg zelfvertrouwen hebben om je idee te laten bestaan zonder de goedkeuring van een ander. Verschillen zullen er trouwens altijd zijn, het is een utopie dat je iemand vindt die altijd over alles dezelfde mening heeft.”
Ook hier benadrukt Rika het belang van flexibiliteit. “Niets hoeft vast te staan. Een mooi voorbeeld is de verdeling rond kinderen en carrière. Een partner kan er bewust voor kiezen om een stapje terug te zetten om voor de kinderen te zorgen, maar er kan net zo goed afgesproken worden dat die partner binnen pakweg tien jaar de kans krijgt om zijn of haar carrière voorop te stellen. Zo bereik je dus een mooie consensus en zet je elkaar niet vast in één rol.”
Hoe zit het met die kinderwens?
Volgens Rika Ponnet moet er in het begin wel goed gepraat worden over levensdoelen. “Het verrast me vaak hoe weinig mensen in het beginstadium van hun relatie praten over essentiële onderwerpen als een kinderwens. In zo’n levensbepalende doelen moet je gelijkgestemd zijn om een relatie te doen slagen”, klinkt het.
Daarnaast spelen levensfases een belangrijke rol. “Zo is het ook het meest interessant als er op het vlak van gezondheid en energie gelijkheid is. Natuurlijk is dat heel tijdsgebonden, je weet niet hoe het morgen zal zijn. Je relatie gaat net als het leven verschillende evoluties door. Het heeft geen zin om daar op voorhand te hard bij stil te staan. Ik hoor soms partijen die op hun dertigste verliefd worden op iemand die zeven jaar ouder is, maar dan aan het twijfelen slaan: ‘als ik 60 ben, is hij 67 en al op pensioen. Is dat wel een goed idee?’ Het is absurd om daar al op je dertigste mee bezig te zijn. Wie weet zijn jullie tegen dan al lang uit elkaar.
Je wilt toch niet de liefde van je leven mislopen omwille van een potentieel probleem 30 jaar later? Door krampachtig te proberen iedere vorm van lijden te vermijden, neem je ook het plezante en leuke weg uit het leven. De liefde is niet maakbaar, er bestaat niet één formule of partner.”
Mensen kunnen perfect verschillende meningen hebben die evenveel waard zijn
Wat met politieke standpunten?
In Billie vs. Benjamin zien we dat vooral politieke voorkeur en ideologie parten speelt. Bij Martine (42) en Gert (45) speelt dat verschil een rol. “Ik ben zelf veel linkser dan Gert”, zegt Martine. “Hij vindt bijvoorbeeld dat er te veel vluchtelingen zijn. Als we erover praten, kan dat tot discussies leiden. Als hij die dingen hardop uitspreekt, kan ik me daarvoor schamen. Daarom heb ik aan Gert gevraagd om het er in het openbaar niet over te hebben. Dat zorgt voor te veel spanningen”, klinkt het. “Maar ik zou er niet mijn relatie voor willen opgeven.”
“Het is belangrijk te beseffen dat er meerdere waarheden naast elkaar kunnen bestaan, en de waarheid van de ene niets zegt over de waarde van de ander”, vindt Laura Sels. “Alles hangt ook af van hoeveel waarde je aan een bepaald thema hecht. Je hoeft het heus niet over alles eens te zijn.” Volgens Rika Ponnet is het zelfs logisch dat meerdere visies naast en met elkaar kunnen bestaan. “Anders zouden er nooit coalities gevormd kunnen worden.”
Volgens haar wordt politiek pas een struikelblok als we er onze identiteit aan ophangen. “Als mensen zich identificeren met hun mening, kan een andere visie gezien worden als een afwijzing. Ik merk dat nu bijvoorbeeld bij antivaxers. Als mensen zich identificeren met de ideologie erachter en vinden dat anderen hen niet kunnen vertellen wat ze moeten doen, zien ze een andere mening vaak als een aanval op zichzelf.”
“Terwijl discussies of nieuwe inzichten vaak tot interessante gesprekken kan leiden. Door in gesprek te gaan vind je elkaar in bepaalde standpunten. Als je de basis van politiek bekijkt is links eigenlijk een samenleving die houdt van solidariteit, verbinding en rechts een individualistische maatschappij waarin iedereen voor zichzelf moet zorgen. En het werkt slechts als je een balans vindt. Combinatie is de rijkheid. Dat geldt zowel voor politiek als koppels.”
Tegenpool of niet?
Kiezen we nu best voor een tegenpool of niet als we op zoek gaan naar een nieuwe partner? “Liefde is een gevoel”, zegt Kris De Groof erover. “Je mag vooral niet denken dat een partner moet voldoen aan een bepaald beeld uit een sprookje. We hebben te vaak een te romantisch beeld. De verschillen zijn meestal niet de basis van de relatieproblemen.”
Daar sluit Rika zich bij aan. “Ik zou vooral afraden om aan checklistdaten te doen: ‘doet hij wel dezelfde sport?’, ‘Houdt hij van dezelfde muziek?’ of ‘is hij groot genoeg?’ Dat zijn allemaal zulke kleine dingen waarvoor je de partner van je dromen toch niet wil opgeven? Als je verliefd wordt, de basisdynamiek zit goed, en je kunt goed praten met elkaar, dan heb je zeker een mooie basis voor een succesvolle relatie.”
Meer over relaties:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!