Vriendschap bij kinderen: waarom het zo belangrijk, maar ook moeilijk is

Net als bij volwassenen is vriendschap voor kinderen erg belangrijk. Toch ervaren veel kinderen en jongeren heel wat problemen in hun vriendschappen: ze maken veel ruzie of krijgen te maken met jaloezie en uitsluiting. Hoe ze daar best mee omgaan en waarom vriendschappen zo belangrijk zijn voor kinderen? We vroegen het aan Elke Denys van kinder- en jongerentelefoon Awel.

Waarom vriendschap voor kinderen en jongeren zo belangrijk is

Zowel voor volwassenen als kinderen en jongeren is vriendschap een erg belangrijk onderdeel van het leven, en wel om deze redenen:

• Een hechte band hebben met vrienden die we vertrouwen en waarbij we ons veilig en geborgen voelen, helpt om ons stressniveau te doen dalen.
• Daarnaast speelt vriendschap ook in op de allergrootste behoefte die we als mens – en dus ook al als kind of jongere – hebben: ons diep verbonden voelen met anderen om ons heen.

Ontwikkeling identiteit en zelfbeeld

Zeker voor kinderen die op een bepaald moment een beetje zweven tussen ‘kindertijd en volwassenheid’ en ook hun identiteit en zelfbeeld nog volop aan het ontwikkelen zijn, is vriendschap zo mogelijk nóg belangrijker dan voor volwassenen.

Afstand van ouders

Elke Denys: “Op een bepaald moment in hun puberteit gaan jongeren meestal wat meer afstand van hun ouders nemen, en niet meer zo makkelijk bij hen gaan aankloppen met vragen of moeilijkheden. Omdat ze ook nog niet kunnen terugvallen op een vaste partner of een eigen gezin, wordt het belang van een goede vriendengroep plots wel erg groot.”

Thuiskomen bij hun vrienden

Elke Denys: “Door die ‘afhankelijkheid’ ontwikkelen jongeren rond hun adolescentie vaak erg intieme vriendschappen, waarbij emotionele diepgang, geborgenheid, wederzijds vertrouwen en respect enorm belangrijk worden. Jonge tieners willen bij elkaar terechtkunnen met hun diepste problemen en geheimen, en verlangen van hun vrienden dat het mensen zijn bij wie ze een stukje kunnen thuiskomen: mensen die bezorgd zijn om hoe ze zich voelen, die een grote affectie voor hen voelen en die hen helemaal aanvaarden voor ‘wie ze zijn’.

Daarnaast blijft ook samen leuke dingen kunnen doen, gedeelde interesses hebben en er dezelfde waarden in het leven op nahouden belangrijk.”

Afwijzing

Dat jongeren voor hun behoefte aan geborgenheid en verbondenheid vooral zijn aangewezen op elkaar, maakt echter ook dat ze erg gevoelig worden voor afwijzing van hun leeftijdsgenoten. En net die frictie zorgt ervoor dat vriendschappen tijdens de puberteit niet gemakkelijk zijn.

Elke Denys: “Omdat jongeren tijdens hun puberteit ook hun zelfbeeld en identiteit nog volop aan het ontwikkelen zijn, kan afwijzing door vrienden of leeftijdsgenoten zelfs vrij grote gevolgen hebben. In de adolescentie staan jongeren voor de uitdagende taak om voor zichzelf een samenhangende identiteit te ontwikkelen: een goed contact hebben met vrienden helpt hen vaak niet alleen om zichzelf als een ‘succesvol, sociaal persoon’ te gaan zien, maar vrienden helpen hen door hun feedback ook echt bepalen ‘wie ze zijn’.”

De gevolgen van afwijzing

Elke: “Kinderen en jongeren die veelvuldig te maken krijgen met uitsluiting, kunnen dan ook:

• een deuk oplopen in dat ‘positieve zelfbeeld’ en hun zelfwaardegevoel er sterk op achteruit zien gaan.
• Op langere termijn kan herhaaldelijke uitsluiting of ‘geen vrienden hebben’ zelfs leiden tot eenzaamheid en depressie.

Dat de hersenen van adolescenten op emotioneel vlak nog volop in ontwikkeling zijn, helpt de hele zaak er ook niet op vooruit: “Ze schieten uit in gedrag en emoties die bij hun vriendengroep niet altijd in goede aarde vallen en vice versa. Het gevolg is dat jongeren veel emotionele stress kunnen ervaren en sociale situaties vaak erg intens beleven.

Emoties controleren en volwassen worden

Dat laatste wijst ons meteen op een factor die vriendschap bij kinderen éxtra belangrijk maakt: “Kinderen en jongeren helpen elkaar bij de ontwikkeling van zelfregulatie. Ze kunnen een belangrijke bron van steun zijn bij het omgaan met intense emoties en stress, maar ze geven ook feedback over het ‘gepast zijn’ van het uitdrukken van emoties”, zo legt Elke uit. “Boosheid, bazigheid en agressie, maar ook overdreven positieve emoties kunnen leiden tot uitsluiting of afwijzing. Vriendschap is voor jongeren een manier om elkaar aan te zetten tot meer gepast gedrag.”

Omdat vriendschap in hun leeftijdsfase zó belangrijk is, houden veel jongeren blijkbaar ook lang vast aan vriendschappen die hen naast de ‘vreugde’ ook heel wat verdriet bezorgen, zo bleek uit een onderzoek van de kinder- en jongerentelefoon Awel. Waarom dat zo is en hoe jongeren eventueel beter kunnen omgaan met de ‘negatieve kanten van vriendschap’, lees je hier. 

Voor meer info over vriendschap bij jongeren kun je terecht op de website van Awel. Het uitgebreide onderzoeksrapport dat de kinder- en jongerentelefoon opstelde over ‘Het negatief van vriendschap’ is daar gratis en integraal te downloaden. 

Meer lezen over vriendschap bij kinderen:

• Help, mijn kind heeft geen vrienden?!
• 5x redenen om je kind op kamp te sturen 
• Dikke vrienden, jij en ik: vriendschap op jonge leeftijd

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief (onderaan de homepage) om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!