Wanneer kun je spreken over ernstig probleemgedrag bij kinderen?
Wat als je kind probleemgedrag vertoont? Zeven vragen aan de expert.
Wanneer mogen we het over probleemgedrag hebben?
Koen Albregts, teambegeleider bij het JAC Limburg (Jongeren Advies Centrum) en coördinator bij het Overkop-huis in Genk:
“Wat voor de één een probleem is, is dat voor een ander niet. De ene ouder kan op dat vlak meer aan dan de andere. Maar vaak zien we dat het bij probleemkinderen om onenigheid, miscommunicatie of leeftijdsgebonden gedrag gaat. Zoon of dochter ligt dwars, wordt opstandig of driftig en vertoont asociaal, druk of impulsief gedrag.”
Wat kan aan de basis liggen van dat gedrag?
“Er kunnen verschillende oorzaken zijn. Er kunnen onenigheden thuis zijn, na een echtscheiding. Of bij mishandeling, een verslaafde ouder of een ziek familielid. Ook verkeerde vrienden, drank en drugs of gepest worden kunnen ervoor zorgen dat jongeren steeds slechter in hun vel zitten en zich anders gedragen. Ze worden agressief, breken met regels en gaan bijvoorbeeld spijbelen. Ze keren zich in zichzelf of worden zelfs depressief. Ook een onderliggende psychiatrische problematiek kan aan de basis liggen.”
In hoeverre speelt de puberteit hierin een rol?
“De puberteit is erg subjectief. Bij sommige kinderen starten de puberjaren op hun negende, bij anderen pas als ze dertien zijn. En soms merk je van die puberteit weinig tot niets. Maar de puberteit kan bij bepaalde kinderen inderdaad een lastige periode zijn die voor gedragsproblemen kan zorgen. Tijdens de puberteit verandert er veel. Een puberbrein is niet in staat om te plannen, anticiperen en om op lange termijn de gevolgen van daden in te schatten.
Tijdens de puberteit wordt ook de eigen identiteit ontwikkeld. Vóór die tijd zijn vooral de ouders en het gezin erg belangrijk, tijdens de puberteit spiegelen ze zich aan leeftijdsgenoten in hun zoektocht naar meer autonomie. Ook verliefdheid, uiterlijk en experimenteren met vrijheden bepalen hun doen en laten.”
Komt problematisch gedrag bij jongeren nu vaker voor dan vroeger?
“Absoluut niet, nu wordt er gewoon meer aandacht besteed aan het belang van hun geestelijke gezondheid. Probleemgedrag is bespreekbaar geworden, het is oké om hulp te vragen. Het is wel zo dat de problemen mee zijn geëvolueerd met de tijd. Vooral de sociale media hebben nu een enorme impact op de leefwereld van jongeren. Denk maar aan sexting en cyberpesten. We krijgen ook meer eenzame jongeren over de vloer.”
Hoeveel invloed kun je als ouder hebben?
“Probeer als ouder om frustratie en teleurstelling te voorkomen door je verwachtingen realistisch te houden. Ook structuur bieden en een goede communicatie zijn cruciaal. Maak écht contact met je kind. Praat niet tégen, maar mét je zoon of dochter. Een niet-oordelende houding is heel erg belangrijk. Er zijn ook enkele beschermende factoren die het risico op probleemgedrag kunnen verminderen. Goed ontwikkelde sociale vaardigheden bijvoorbeeld, of het vermogen om zich aan te passen. Ook hechte relaties binnen én buiten het gezin kunnen een positief effect op het gedrag van jongeren hebben. Net zoals een gezond gevoel van eigenwaarde. Als ouder kun je ook hier een invloed op hebben.”
Wat als het echt uit de hand loopt en je als ouder niet meer weet van welk hout pijlen te maken?
“Ouders zijn heel vaak de beste therapeut van hun kind. Logisch, want niemand kent dat kind zo goed als een moeder of vader. Maar merk je dat wat jij probeert echt niet werkt, dan is het goed om professionele hulp in te schakelen. Misschien eerst via de huisarts of laagdrempelige organisaties als het JAC, de opvoedingswinkel of het CLB. Zij kunnen je dan eventueel doorverwijzen naar de juiste instantie.”
Hoe vaak komt het weer goed?
“We merken heel vaak binnen onze hulpverlening dat enkele gesprekken al voldoende kunnen zijn om het gezin weer op de rails te zetten. Alles draait om begrip krijgen voor elkaar, onderling afspraken maken en structuur brengen. Zelden komt het niet goed. Als dat dreigt te gebeuren, dan is gespecialiseerde hulp vaak een absolute must.”
Beeld: Getty Images
Ook interessant:
- Kidskwesties: “Moet ik me zorgen maken dat mijn zoon (17) maar één beste vriend heeft?”
- Kidskwesties: “Mijn zoon van negen roept nu al dat ik een zeur ben. Wat als hij puber wordt?”
- Kidskwesties: “Hoe weet je: mijn kind heeft stress op school?”