Deze week is het de ‘Week van de Hoogsensitiviteit’. En aangezien uit onderzoek blijkt dat 1 op de 5 mensen wat gevoeliger in het leven staat, zou er best wat meer aandacht mogen naar uitgaan, vindt Gezinswetenschapper Philippe Noens.
Wie is Philippe Noens?
- Docent opleiding Gezinswetenschappen
- Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
- Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?‘
- Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen, Humo
Wanneer ben je hoogsensitief?
Wat hebben Abraham Lincoln, Alanis Morrisette, Kanye West, Nicole Kidman, Albert Einstein, Audrey Hepburn en Martin Luther King met elkaar gemeen? Los van hun beroemdheid dan. Geen idee? Wel, het zijn allemaal mensen die zichzelf hoogsensitief noemen, of waarvan wordt gezegd dat ze dit zijn/waren. Het laat zien hoe ‘ingeburgerd’ hoogsensitieve personen kunnen zijn. Van 12 tot en met 18 juni is het de Week van de Hoogsensitiviteit, een onderwerp waarover je op https://www.hspvlaanderen.be heel wat informatie terugvindt.
Wat maakt nu een kind ‘hoogsensitief’? Ofwel: wat begrijpen we onder hoogsensitiviteit? Zo iemand is gevoeliger voor prikkels. Prikkels uit de omgeving. Al die vreemde mensen op een druk perron wat overweldigend vinden, bijvoorbeeld. Prikkels die anderen versturen. Het niet goed kunnen plaatsen als een leerkracht zijn stem verheft of wanneer mama of papa zich druk maken, bijvoorbeeld. En emotionele prikkels. Sterk meeleven met het verdriet van anderen, bijvoorbeeld.
Hoogsensitiviteit is geen aandoening, het is ook geen psychische klacht. Het is een deel van je persoonlijkheid
Let wel, dit zijn louter voorbeelden. Situaties die op hoogsensitiviteit kunnen wijzen (en dat dus niet per definitie doen). Het is dus niet zo dat een kind dat wat rustiger in het leven staat, moeilijker tegen luidruchtige omgevingen kan en een meer afwachtende houding op de speeltuin aanneemt, sowieso hoogsensitieve trekjes vertoont.
Hoogsensitiviteit is geen aandoening, zoals artrose. Het is ook geen psychische klacht, zoals een angststoornis of een depressie. Het is zelfs geen stoornis, zoals autisme(spectrumstoornis) of ADHD (aandachtstekort-hyperactiviteitsstoornis). Je bént hoogsensitief, zoals je sociaal of handig of grappig bent. Het is dus een deel van jouw persoonlijkheid.
Een gevoelige president
De Amerikaanse president Abraham Lincoln was zo’n gevoelig man. Volgens de Harvard Business Review werd hij ‘misselijk van het bloedvergieten van de burgeroorlog’. Die misselijkheid mag je letterlijk nemen. De president barstte te pas en te onpas in tranen uit, ontwikkelde een slaaptekort en liep nachtenlang te ijsberen door het Witte Huis.
Als ‘leider van de vrije wereld’ voelde hij zich eindverantwoordelijk voor de oorlog onder zijn burgers. De president vermagerde die periode sterk, maar al die lichamelijke en psychische kwaaltjes weerhielden hem er niet van om standvastig te zijn en de boeken in te gaan als één van de grootste Amerikaanse staatsmannen ooit. Lincoln won de burgeroorlog, beëindigde de slavernij en plaveide de weg voor burgerlijke en sociale vrijheid voor Afro-Amerikanen.
Abraham Lincoln barstte te pas en te onpas in tranen uit en liep nachtenlang te ijsberen door het Witte Huis. Omdat hij zich eindverantwoordelijk voelde voor de oorlog onder zijn burgers
Bestaat hoogsensitiviteit wel?
Het verhaal van Abraham Lincoln staat niet op zichzelf. Hoogsensitiviteit is maar één kenmerk uit iemands persoonlijkheid. Een kenmerk dat weliswaar kan doorwegen in hoe iemand met zichzelf, de ander en de wereld omgaat. Maar geen enkele persoon valt samen met zijn of haar hoogsensitiviteit. Bovendien werkt die gevoeligheid vaak als een hefboom. Kijk maar naar het groepje helemaal aan het begin: gevoelige personen zijn vaak succesvol, ondanks of juist dankzij hun gevoeligheid. Ze hebben oog voor detail, stellen zich empathisch op, hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel, denken makkelijk creatief en out of the box.
Het probleem van hoogsensitiviteit is dat het een relatief nieuwe (psychologische) term is. En de zegswijze leert ons: onbekend is onbemind. Hoewel uit onderzoek blijkt dat ongeveer twintig procent van de mensen deze persoonlijkheidskenmerk heeft – en nogmaals: dat is even normaal als leergierig, prikkelbaar, slordig of roekeloos zijn – is het zo dat er twijfel en schaamte bestaat om dit uit te spreken.
Het probleem is dat hoogsensitiviteit een relatief nieuwe term is. En onbekend is nu eenmaal onbemind. Hoewel twintig procent van de mensen het is
Nochtans is het ‘normaliseren’ van hoogsensitiviteit niet onbelangrijk. Het zou heel wat problemen op de werkvloer, maar ook in het gezin, op school of in de sport- en hobbyclub, mee kunnen oplossen. Wanneer een gevoelig kind te lang en te vaak in een drukke of onprettige omgeving terecht komt, is de kans groter dat zo’n kind overprikkeld raakt, met een grotere kans op terughoudendheid, vermoeidheid en angstig gedrag. Er is ook een link tussen (over)gevoeligheid bij volwassenen en (meer kans tot) burn-outsymptomen of depressieve gedachten.
Meer aandacht, graag
Op de website van HSP Vlaanderen kun je overigens als ouder ook ‘testen’ in hoeverre jouw kind hoogsensitief is. Als pedagoog stel ik me altijd wat argwanend op voor zulke ‘testjes’. Het hangt er bijvoorbeeld maar van af hoe jij als ouder een stelling als ‘Mijn kind beleeft de dingen intensief’ interpreteert. De vader in mij vindt dat mijn jongens van vier en twee jaar volledig kunnen opgaan in hun bezigheden, en daarom ben ik zelf geneigd de stelling aan te klikken… maar klopt die interpretatie wel?
Als het zo is dat 1 op 5 personen (wat) gevoeliger in het leven staat, is het toch vreemd dat er zo weinig aandacht naar uitgaat? Zeker met het mentale welzijn van onze kinderen en jongeren in het achterhoofd
Het lijkt me dan ook interessanter om van hoogsensitiviteit een thema te maken voor toekomstige pedagogische studiedagen op school. Hoe meer opvoeders er een bepaald begrip van hebben, hoe meer opvoeders (hoog)sensitiviteit zullen begrijpen (en opmerken). Het zou de reguliere mediakanalen ook sieren mochten ze, bijvoorbeeld tijdens de week van 12 tot 18 juni, ook eens wat meer aandacht geven aan dit onderwerp. Want als het zo is dat ongeveer 1 op 5 personen (wat) gevoeliger in het leven staan, wat ik graag geloof, is het toch vreemd dat er zo weinig aandacht naar uitgaat? Zeker in een tijd waarin het mentale welzijn van onze kinderen en jongeren zo hoog op de agenda moet staan…
