11 feiten en fabels over je lever
Onze lever, we besteden er weinig aandacht aan, maar eigenlijk is hij een wonder van de natuur. Detoxmachine, voorraadkast, vetverwerker … Je lever is het allemaal, en nog veel meer!
1. Hij is een echte multitasker
Wist je dat je lever verantwoordelijk is voor maar liefst 500 functies in je lichaam? Je kunt hem nog het best vergelijken met een reusachtige fabriek, waar verschillende ploegen aan het werk zijn.
Je lever:
- slaat vitaminen en mineralen op,
- produceert eiwitten en vetten,
- maakt giftige stoffen zoals alcohol en medicijnen onschadelijk,
- maakt gal aan (wat ervoor zorgt dat vetten uit de voeding kunnen worden gehaald),
- én speelt een belangrijke rol in de energiehuishouding.
Het mag wel duidelijk zijn: zonder je lever zou je lichaam echt niet goed kunnen functioneren.
2. Het is het tweede grootste orgaan in je lichaam
Na de huid is de lever het grootste orgaan in het menselijk lichaam. Gemiddeld weegt-ie maar liefst 1,5 kilogram. Ter vergelijking: je hart weegt maar zo’n 315 gram!
3. Het is het enige orgaan dat weer kan aangroeien
Je lever is een bijzonder straf orgaan: als er iets scheefzit, kan hij dat in veel gevallen zelf weer herstellen. Het nadeel is dat leverziektes daardoor vaak lang onder de radar blijven. Hij is bovendien het enige orgaan in ons lichaam dat weer kan aangroeien na beschadiging of operatie.
Van een gezonde volwassen lever kun je tot twee derde (!) verwijderen en dan nog zal hij weer aangroeien tot zijn oorspronkelijke formaat. Daardoor is het zelfs mogelijk om een stuk van je lever te doneren aan iemand anders. Zo’n leverdonatie ‘bij leven’ wordt wel niet zo vaak gedaan (wel bijvoorbeeld een ouder aan zijn of haar kind), omdat er voor de donor ook wel wat risico’s aan de operatie verbonden zijn.
4. Hij voorkomt energiedips
Ken je dat gevoel, dat je tijdens het sporten plots een energie-opstoot krijgt en ‘je tweede adem’ vindt? Daar mag je je lever voor bedanken. Je lever is zo’n beetje de voorraadkast van je lichaam, een tankstation dat altijd open is.
Hoe dat precies werkt? Bij de vertering van voeding komen suikers vrij, die via het bloed naar de lever worden gevoerd. Suikers die het lichaam niet meteen nodig heeft, worden opgeslagen in je lever (en je spieren) als glycogeen. Zodra je lichaam behoefte heeft aan extra energie (zoals tijdens het sporten dus), zet je lever het glycogeen weer om in suikers die vervolgens als brandstof je lichaam worden rondgestuurd.
5. Eieren zijn niet slecht voor je lever
Vroeger hoorde je weleens dat eieren ongezond zijn voor je lever, omdat die veel cholesterol bevatten. Ondertussen weten we wel beter. Je lever maakt elke dag een bepaalde hoeveelheid cholesterol aan om je lichaam optimaal te doen werken. Als je te weinig cholesterol binnenkrijgt, zal je lever dat tekort zelf aanvullen. Maar dat proces werkt ook in de omgekeerde richting: wanneer je eieren of andere cholesterolrijke producten eet, zal je lever zelf minder cholesterol aanmaken. Een eitje per dag kan dus echt geen kwaad. Niet voor je gezondheid in het algemeen, en ook niet voor je lever!
6. Een haperende lever kan je huid een geel tintje geven
Een gelige huid, of ‘geelzucht’, wordt veroorzaakt door te veel bilirubine in je bloed. Dat is een intens gele afvalstof die ontstaat bij de afbraak van hemoglobine uit de rode bloedcellen en normaal wordt weggefilterd door je lever.
Als je een leverziekte hebt, kan deze afvalstof zich opstapelen en je huid (en vaak ook je ogen) geel doen kleuren. Geelzucht komt weleens voor bij pasgeboren baby’s, omdat hun lever de bilirubine in hun bloed nog niet voldoende kan filteren, maar is meestal onschuldig.
7. Dankzij je lever kun je pizza, frietjes en chips eten
Tijdens het eten krijg je zowel verzadigde vetten (frietjes, slagroom…) als onverzadigde vetten (olijfolie, noten…) binnen. De vertering van al die vetten gebeurt in de dunne darm, maar begint eigenlijk al bij de lever. Die produceert gal, die tijdelijk wordt opgeslagen in de galblaas.
Als je vet voedsel eet, zal de galblaas gal afgeven aan de dunne darm, waar ze helpt om grote vetdruppels op te splitsen in makkelijker verteerbare vetzuren. Die vetzuren worden daarna opnieuw naar de lever gestuurd. Die zal de verzadigde vetzuren nog eens afbreken tot onverzadigde, die je lichaam dan als brandstof kan gebruiken.
8. Hij is een natuurlijke detox-kampioen
Eigenlijk is de lever een soort buitenwipper, die bepaalt welke stoffen je lichaam in mogen en welke moeten worden afgebroken. Wat je lichaam niet kan gebruiken (bijvoorbeeld alcohol, medicijnen, maar ook de kunstmatige E-nummers in voeding), zet hij om in stoffen die kunnen worden uitgestoten via de urine, gal of ontlasting.
Daarnaast reinigt je lever je bloed ongeveer 1400 keer per dag. Hij is dus een echte detox-kampioen! Extra detoxkuren volgen die je lichaam zogezegd ‘ontgiften’, is dan ook écht niet nodig. Je lever kan die taak prima in zijn eentje aan.
9. 30 à 40% van alle volwassenen lijdt aan leververvetting
Niet-alcoholische leververvetting (of de nieuwe term ‘metabole dysfunctie-geassocieerde leververvetting‘) is vandaag een van de meest voorkomende leverziektes in onze westerse wereld. Dat is niet zo vreemd: leververvetting is een typische welvaartsziekte, die samenhangt met overgewicht, suikerziekte (diabetes), te hoge cholesterol, een zittende levensstijl en een te hoge bloeddruk.
In de eerste (relatief onschuldige) fase van leververvetting stapelen er zich vetcellen op in de lever. Deze fase gaat gepaard met weinig symptomen, waardoor de leververvetting vaak onopgemerkt blijft. In een ernstiger stadium kunnen er ontstekingen en zelfs levercirrose (waarbij gezonde cellen door littekenweefsel worden vervangen) ontstaan.
70% van de patiënten met leververvetting bevindt zich gelukkig in de eerste fase, die omkeerbaar is door je levensstijl aan te passen. Meestal volstaat meer bewegen en wat gewicht verliezen om de vervetting terug te draaien.
10. Chocolade helpt je lever niet om zeep
Nog zo’n wijsheid uit grootmoeders tijd die niet blijkt te kloppen: chocolade veroorzaakt géén leverproblemen. Sterker nog, onderzoekers beweren nu zelfs dat donkere chocolade leverschade door alcoholmisbruik of ziekte net kan helpen herstellen! Een extra weetje is dat ook twee à drie koppen koffie per dag goed zijn voor de lever. Leuk voor bij die chocolade…
Onderzoekers beweren dat donkere chocolade leverschade door alcoholmisbruik of ziekte net kan helpen herstellen.
11. Afvallen begint (deels) bij je lever
Je lever zet, samen met je dunne darm, vetten om in energie. Het zal je dan ook niet verbazen dat hij een belangrijke rol speelt bij gewichtsverlies (én dus ook gewichtstoename). Een goed functionerende lever voorkomt energiedips – en dus snoepmomentjes!
Overbelasting van je lever (bijvoorbeeld door te weinig slaap of te veel alcohol) kan er dan net weer voor zorgen dat je bloedsuikerspiegel gaat schommelen en je sneller naar ongezonde snacks gaat grijpen. Verzorg dus je slaapgewoontes en beperk je alcoholinname voor een gezonde lever – en dus ook een gezonder gewicht!
Kijk uit met alcohol
Alcohol is een van de belangrijkste gifstoffen die door je lever worden afgebroken. Af en toe een glaasje is geen probleem, maar voor een gezonde lever drink je best met mate en sla je geregeld een dagje over!
- 95% van de alcohol die je drinkt wordt afgebroken in de lever. De overige 5% stoot je lichaam af via je urine, zweet en ademhaling.
- Je lever heeft gemiddeld 1 à 1,5 uur nodig om één glas alcohol af te breken.
- Een gezonde lever kan 2 glazen alcohol per dag verwerken zonder schade op te lopen.
- Als je lange tijd te veel alcohol drinkt, kan de dokter dat aflezen aan je leverwaarden. Te veel alcohol doet de enzymensamenstelling in je lever veranderen, wat er op zijn beurt voor kan zorgen dat je stofwisseling gaat haperen.
- Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot leverstoornissen (bijvoorbeeld leververvetting, leverontsteking) en zelfs tot leverbeschadiging (levercirrose) en leverkanker. Drink dus met mate!
Met dank aan Prof. dr. Wim Laleman, gastro-enteroloog/hepatoloog aan het UZ Leuven.
Deze artikels vind je vast ook interessant:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!