7 cruciale momenten die je als koppel op de proef kunnen stellen

De reden waarom mensen uit elkaar gaan is altijd persoonlijk, geen enkele relatiebreuk is dezelfde. Toch lijkt het alsof er fases in het leven zijn waar relaties vaker stranden dan op andere momenten. De komst van een kind bijvoorbeeld, of de eerste keer samenwonen of wat als je op pensioen gaat?

Struikelblokken

Relatietherapeute Rika Ponnet beaamt dat bepaalde struikelblokken in het leven ook struikelblokken binnen een relatie kunnen worden:

• “Er zijn bepaalde levensfases die moeilijker zijn dan andere. Het zijn momenten waar mensen ofwel op individueel vlak onder druk komen te staan, ofwel door omstandigheden als koppel. Dat je zo’n moeilijke fase meemaakt, wil niets zeggen over jullie kwaliteit als koppel.
• En ’t is ook niet omdat je één fase als kritiek hebt ervaren, dat de volgenden dat ook zullen zijn. Maar het is wel interessant om te weten welke fases het zijn en waarom die zo nazinderen binnen een relatie.
• Vaak komen mensen bij mij in therapie als er al iets gebeurd is, de deur naar een andere relatie staat sneller op een kier als er problemen zijn in de eerste. Maar dat het zoeken naar affectie bij iemand anders geworteld is in één van die kritieke levensfases, beseffen mensen meestal niet. Terwijl dat bijna altijd aan de basis ligt.”

1. De eerste keer samenwonen

Hij wil strak design, jij gezellig naturel

Of je nu 20 jaar bent, 30 of 40: gaan samenwonen is vaak de eerste grote stap als koppel. Wat als een droom begint, kan ook een nachtmerrie worden. Want gaan samenwonen is het eerste kritieke moment waarop veel relaties stuklopen.

Rika: “Het is de eerste keer dat prille koppels compromissen moeten sluiten. En veel in één keer. Waar gaan jullie wonen? Gaan jullie huren of kopen? Hoe ga je het huis inrichten? Het zijn allemaal hordes die je moet nemen nog vóór je effectief samenwoont en waar sommige koppels al over struikelen. Als je dan effectief tot samenwonen komt, moet je ook nog voelen hoe het loopt.

• Zijn jullie in staat om afspraken te maken over het huishouden?
• Hebben jullie dezelfde activiteitsgraad of wil jij liever cocoonen en je man meer uitgaan?
• Wil hij vroeg gaan slapen en slaap jij graag uit?

Ik hoor soms dat koppels de band, die ze hadden voor ze gingen samenwonen, verliezen eens ze in hetzelfde huis wonen. Er komt van alles tussen: het huishouden, twee sociale levens, een eigen leven. En dat kan ervoor zorgen dat je elkaar verwaarloost, naast elkaar begint te leven of conflicten krijgt. Problemen met het samenwonen is één van de belangrijkste reden waarom een relatie na enkele jaren op de klippen loopt.”

2. De komst van kinderen

Geen koppel meer, maar een gezin

Slapeloze nachten, een kind dat meer aan je borsten komt dan je man en zoeken hoe je een invulling geeft aan de rol van moeder en vader: zeggen dat een kind krijgen druk zet op je relatie is een understatement.

Rika: “Als ouders in therapie komen en ik hen vraag naar wat hun relatie het meest heeft veranderd, is het antwoord bijna altijd de komst van kinderen. Dat betekent niet dat kinderen de schuld zijn van mogelijke problemen, wel dat ze iets in gang hebben gezet. Als er kinderen komen, zie je hoe sterk de verbondenheid is binnen een koppel. Veel partners hebben een samenlevingsmodel waarbij ze een goed leven hebben samen, en ook nog een goed leven apart. Er zijn veel externe impulsen en dat vinden ze allebei prima, maar onderling is de band niet zo sterk. Als er kinderen zijn, moét je terugplooien op elkaar. Je kunt niet zomaar meer weg wanneer je wilt, er is een verantwoordelijkheid en er is voortdurend extra werk.

De vraag is dan: in welke mate zijn jullie in staat de persoonlijke verlangens ondergeschikt te maken aan dat van het gezin. En vooral: zonder er rancuneus over te worden. Dat ondergeschikt maken van persoonlijke verlangens hoeft niet voor altijd te zijn, als de kinderen ouder worden gaat dat ook weer over. Maar als er jonge kinderen zijn, is een zekere opoffering wel aan de orde. Uit ervaring weet ik dat mannen het meest worstelen met dit aspect van het prille ouderschap. Ze voelen zich gevangen, het is niet wat ze zich hadden voorgesteld. Ook al is het voor beiden even belastend, vrouwen lijken zich sterker verbonden te voelen met hun kinderen, zeker als ze zo klein zijn.

Helemaal vreemd is dat niet: ze hebben het kind gedragen en onze maatschappij vindt het normaal dat een vrouw zich focust op haar gezin. Deeltijds werk, moederschapsverlof, een stap achteruit zetten: niemand vindt het raar als een vrouw dat doet. Maar bij een man wordt dat niet altijd positief onthaald. Het zorgt ervoor dat mannen meer worstelen met deze fase, omdat ze het gevoel hebben dat er nog andere opties zijn. Het ‘wij-verhaal’ als koppel moet voldoende gevoed worden, anders komt de verbondenheid als koppel onder druk te staan.”

Mannen hebben het over het algemeen moeilijker met deze fase, maar ook vrouwen moeten zich aanpassen aan hun nieuwe rol.

Rika: “Het kan ook zijn dat de vrouw zo opgaat in haar rol als moeder dat ze die van vrouw vergeet. De man krijgt het gevoel dat hij er voor spek en bonen bijloopt. Op die manier voedt zij het ‘wij-verhaal’ niet meer. In deze kritieke fases is het nooit één partner die de schuld heeft, ’t is altijd een wisselwerking tussen de twee.”

3. Tien jaar mama en papa

Plots vraag je je af: is dit nu alles?

De kinderen zijn wat groter, je kunt je hoofd draaien zonder dat de inhoud van je kast op de grond eindigt en je hoeft hen niet meer elk uur bezig te houden. Hallelujah, we zijn er geraakt, denk je dan. Maar ook deze fase kan een struikelblok vormen.

Rika: “De fase met kleine kinderen is een periode waarin je het gevoel hebt dat je niet leeft, maar overleeft. Je doet dingen die nodig zijn voor je gezin, niet voor jezelf. Door dat te doen, houd je de machine draaiende, maar verwaarloos je wel een stuk van jezelf. Wanneer de kinderen ouder zijn, is er plots ruimte over om aan jezelf te denken én aan je relatie. Uit die overlevingsmodus stappen kan ook een moeilijk moment zijn als koppel, want je vraagt je af wat er nog is. De scheidingspiek die we zien na 12, 13 jaar huwelijk is hieraan te wijten: de ademruimte na een lange periode van overleven.”

4. Puber in huis

Jij bent streng, maar je partner niet

Adolescentie is niet de fijnste periode voor een kind, maar laat ons eerlijk zijn: ook niet voor de ouders. Ook deze tenenkrullende fase kan voor conflicten zorgen bij ouders.

Rika: “Sommige ouders hebben geen last van de babytijd, maar struikelen dan weer over de puberteit van hun kinderen. Pubers in huis testen heel erg je waarden– en normenkader en dat kan al eens verschillen tussen ouders. Wat kan, wat kan niet? Hoe streng ben jij, hoe streng is je partner? Steunen jullie elkaar of net niet? Veel heeft te maken met de eigen opvoeding. Ook al heb je als tiener gezegd nóóit te willen opvoeden als je ouders, we merken dat – op het moment dat je kinderen zélf tieners zijn – de meeste mensen toch terugvallen op hun eigen opvoeding. De conflicten kunnen hoog oplopen en de kans is groot dat pubers nog wat olie op het vuur zullen gooien. Zij zoeken hun grenzen op, bepalen mee de conflicten en spelen ruzies uit. Het belangrijkste is om één front te vormen en de verbinding met elkaar niet te verliezen, maar evident is het niet.”

5. Midlife

Nadenken over de keuzes die je hebt gemaakt

Een Porsche of een nieuwe vrouw? Er wordt soms lacherig gedaan over de midlifecrisis, maar het blijkt effectief een moeilijke periode te zijn. Voor wie erin zit, en voor wie er mee moet leven.

Rika: “De kinderen zijn 17 à 18 jaar, je bent 40 of 50 jaar en er gebeurt iets in je leven. Een ouder overlijdt, een job is niet wat je ervan verwacht, je wordt ontslagen: het zijn momenten in een leven waarbij je evalueert hoe het gaat en op de pauzeknop duwt. Ben ik wel goed bezig? De eerste helft van je professionele leven ligt achter je, je ziet de kinderen opgroeien en keuzes maken, wat je ook zelf doet terugdenken aan je eigen keuzes. Dit moment van reflectie heeft een grote impact en zorgt ervoor dat mensen beginnen te worstelen met zichzelf, en in het verlengde met de partner. Midlife is een individuele crisis die nazindert in je relatie. In tegenstelling tot het cliché zie je dit ook heel vaak bij vrouwen. Ze komen uit een patroon van moeten en doen, en krijgen een tweede adem vlak voor de kinderen het huis uit zijn.”

6. Het lege nest

Waarom zijn wij eigenlijk nog samen?

Rika: “Meer dan vroeger worstelen mensen – mannen en vrouwen – met het lege nest. Ouders staan nu veel dichter bij hun kinderen dan vroeger. De gezinnen worden kleiner, dus er is veel aandacht voor elk kind apart en er wordt veel samen gedaan. Kinderen wonen langer thuis en zelfs als ze het huis uitgaan, blijven sommige ouders nog zorg dragen. Als de kinderen dan een eigen leven krijgen, met een eigen gezin en minder terugvallen op hun eigen ouders, is dat zwarte gat heel diep. De confrontatie met wat er binnen de relatie nog is, of vooral niet meer is, is heel groot. Kinderen zijn een stressfactor maar ook een vluchtroute. Bij nogal wat koppels zie je dat de kinderen na verloop van tijd nog de enige bindende factor zijn. Valt die weg, dan is het pijnlijk terugvallen op iets wat leeg aanvoelt. Een aantal koppels vindt net dan een tweede adem, anderen ervaren hun relatie als dood en gaan uit elkaar.”

7. Eindelijk, pensioen!

Jij wil reizen, hij wil rust

Het aantal ‘grijze’ echtscheidingen zit in de lift. Meer en meer 65-plussers besluiten de stap te zetten uit elkaar te gaan. Het lijkt een vreemde evolutie.

Rika: “Toch is het helemaal niet zo vreemd. De ‘grijze’ scheidingen hebben verschillende oorzaken. Sommige koppels voelen pas hoe weinig ze nog delen wanneer er weer tijd is voor elkaar, eens ze op pensioen zijn. Er is geen enkele verbondenheid meer, ze hebben elkaar niks meer te zeggen. Scheiden is ook geen taboe meer. Deze generatie heeft misschien al kinderen die uit elkaar gegaan zijn, wat een eye-opener kan zijn: hun kinderen komen op voor wat ze willen, misschien kunnen zij dat ook.

De maatschappij is ook veranderd. Vroeger was het financieel onmogelijk om uit elkaar te gaan op latere leeftijd, vandaag is dat voor veel oudere koppels wel een optie. En het perspectief is ook veranderd. 60 jaar is niet meer oud, er ligt nog een heel leven voor hen. Er mogen gerust nog verwachtingen en verlangens zijn. Het meest opvallende aan deze kritieke fase is dat het vaker vrouwen zijn die ermee worstelen dan mannen. Ik hoor vaak dat vrouwen een soort inhaalbeweging willen maken: ze willen gaan reizen, actief zijn en nog alles uit het leven halen, terwijl mannen dan net wat passiever worden. Ook dit is niet helemaal vreemd: mannen uit die generatie hebben zich vaker kunnen ontplooien, terwijl vrouwen zich toch nog meer hebben moeten focussen op het gezin. Zij willen nú leven, mannen willen rust. Vrouwen kunnen vaak ook beter om met het wegvallen van de job omdat zij zich minder geïdentificeerd hebben daarmee, mannen hebben het er dan weer moeilijker mee.”

Geen paniek!

Je maakt ze niet altijd allemaal mee

Rika: “Je moet vooral weten dat dit gewoon een opsomming is van de kritieke momenten die ik in mijn praktijk zie. Het wil niet zeggen dat élk koppel élk moment zal meemaken. Sommige mensen hebben geen problemen met pubers in huis, maar worstelen dan wel met het lege nest. En het is ook niet zo dat elk kritiek moment tot een breuk leidt.”

Gouden tip: geduld hebben en mild zijn

Rika Ponnet: “Mijn belangrijkste advies is geduld hebben en mild zijn. Je kunt een crisis niet oplossen met één gesprek. Neem vooral geen cruciale beslissingen als je merkt dat je heel kwaad bent of in een ruzie zit. Wacht, en kijk hoe het evolueert. Hoelang dat wachten moet duren, is voor iedereen anders. Ik merk dat, als er dan toch een breuk komt, dit altijd is vanuit het gevoel is dat er geen andere weg meer is. Wat is te vroeg, wat is te laat: dat weet niemand. Ik heb cliënten die achteraf zeggen dat ze liever langer hadden gewacht, evengoed heb ik mensen die zeggen dat ze er veel eerder een punt achter hadden moeten zetten. Zit je in een crisis, praat er dan met anderen over. Dat hoeft niet met een therapeut te zijn, dat mag gerust ook met vrienden zijn. Als je het te veel alleen doordenkt, kom je in een negatieve spiraal, iemand anders kan van een afstand naar jouw verhaal kijken. En, ook heel belangrijk: de kans is groot dat je zult voelen dat je niet alleen bent met dit probleem. De kritieke fases die we besproken hebben, zijn heel herkenbaar. ’t Ligt niet aan jou, ’t ligt niet aan je partner: ook anderen maken het mee. Dat weten geeft soms al steun genoeg om te kunnen doorzetten.”

Tekst: Lisa Gabriëls voor Libelle magazine. Beeld: Getty Images

Lees ook:

• Nog nooit verteld: “Als ze niet gezonder gaat leven, wil ik scheiden”
• Als seks niet meer fijn is: 3 lezeressen vragen raad aan de seksuoloog
• “Je hebt toch alles om gelukkig te zijn?” Dit zijn de grootste vooroordelen over depressie

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!