7 moeilijke momenten die koppels kunnen doen struikelen

Een kind krijgen, op pensioen gaan, als nieuw samengesteld gezin gaan samenwonen: ze kunnen koppels serieus doen struikelen. Therapeute Rika Ponnet leg uit hoe dat komt.

1 De eerste keer samenwonen

Of je nu 20 jaar bent, 30 of 40: gaan samenwonen is vaak de eerste grote stap als koppel. Wat als een droom begint, kan ook een nachtmerrie worden. Want gaan samenwonen is het eerste kritieke moment waarop veel relaties stuklopen. Rika: “Het is de eerste keer dat prille koppels compromissen moeten sluiten. En veel in één keer. Waar gaan jullie wonen? Gaan jullie huren of kopen? Hoe ga je het huis inrichten?

Het zijn allemaal hordes die je moet nemen nog vóór je effectief samenwoont en waar sommige koppels al over struikelen. Als je dan effectief tot samenwonen komt, moet je ook nog voelen hoe het loopt. Zijn jullie in staat om afspraken te maken over het huishouden? Hebben jullie dezelfde activiteitsgraad of wil jij liever cocoonen en je man meer uitgaan? Wil hij vroeg gaan slapen en slaap jij graag uit?

Ik hoor soms dat koppels de band die ze hadden voor ze gingen samenwonen verliezen eens ze in hetzelfde huis wonen. Er komt van alles tussen: het huishouden, twee sociale levens, een eigen leven. En dat kan ervoor zorgen dat je elkaar verwaarloost, naast elkaar begint te leven of conflicten krijgt. Problemen met het samenwonen is één van de belangrijkste reden waarom een relatie na enkele jaren op de klippen loopt.”

2 De komst van kinderen

Slapeloze nachten, een kind dat meer aan je borsten komt dan je man en zoeken hoe je een invulling geeft aan de rol van moeder en vader: zeggen dat een kind krijgen druk zet op je relatie is een understatement. Rika: “Als ouders op therapie komen en ik hen vraag naar wat hun relatie het meest heeft veranderd, is het antwoord bijna altijd de komst van kinderen.

Dat betekent niet dat kinderen de schuld zijn van mogelijke problemen, wel dat ze iets in gang hebben gezet. Als er kinderen komen, zie je hoe sterk de verbondenheid is binnen een koppel. Veel partners hebben een samenlevingsmodel waarbij ze een goed leven hebben samen, en ook nog een goed leven apart. Er zijn veel externe impulsen en dat vinden ze allebei prima, maar onderling is de band niet zo sterk. Als er kinderen zijn, moét je terugplooien op elkaar. Je kunt niet zomaar meer weg wanneer je wilt, er is een verantwoordelijkheid en er is voortdurend extra werk.

De vraag is dan: in welke mate zijn jullie in staat de persoonlijke verlangens ondergeschikt te maken aan dat van het gezin. En vooral: zonder er rancuneus over te worden. Dat ondergeschikt maken van persoonlijke verlangens hoeft niet voor altijd te zijn, als de kinderen ouder worden gaat dat ook weer over. Maar als er jonge kinderen zijn, is een zekere opoffering wel aan de orde.”

“Soms gaat de vrouw zo op in haar moederrol dat ze die van vrouw vergeet. De man krijgt het gevoel dat hij er voor spek en bonen bijloopt. Belangrijk is dat je het ‘wij’-verhaal  blijft voeden”

“Uit ervaring weet ik dat mannen het meest worstelen met dit aspect van het prille ouderschap. Ze voelen zich gevangen, het is niet wat ze zich hadden voorgesteld. Ook al is het voor beiden even belastend, vrouwen lijken zich sterker verbonden te voelen met hun kinderen, zeker als ze zo klein zijn. Helemaal vreemd is dat niet: ze hebben het kind gedragen en onze maatschappij vindt het normaal dat een vrouw zich focust op haar gezin. Deeltijds werk, moederschapsverlof, een stap achteruit zetten: niemand vindt het raar als een vrouw dat doet.”

“Maar bij een man wordt dat niet altijd positief onthaald. Het zorgt ervoor dat mannen meer worstelen met deze fase, omdat ze het gevoel hebben dat er nog andere opties zijn. Het ‘wij-verhaal’ als koppel moet voldoende gevoed worden, anders komt de verbondenheid als koppel onder druk te staan. Mannen hebben het over het algemeen moeilijker met deze fase, maar ook vrouwen moeten zich aanpassen aan hun nieuwe rol.”

Rika: “Het kan ook zijn dat de vrouw zo opgaat in haar rol als moeder dat ze die van vrouw vergeet. De man krijgt het gevoel dat hij er voor spek en bonen bijloopt. Op die manier voedt zij het ‘wij-verhaal’ niet meer. In deze kritieke fases is het nooit één partner die de schuld heeft, ’t is altijd een wisselwerking tussen de twee.”

3 Tien jaar mama en papa

De kinderen zijn wat groter, je kunt je hoofd draaien zonder dat de inhoud van je kast op de grond eindigt en je hoeft hen niet meer elk uur bezig te houden. Hallelujah, we zijn er geraakt, denk je dan. Maar ook deze fase kan een struikelblok vormen.

Rika: “De fase met kleine kinderen is een periode waarin je het gevoel hebt dat je niet leeft, maar overleeft. Je doet dingen die nodig zijn voor je gezin, niet voor jezelf. Door dat te doen, houd je de machine draaiende, maar verwaarloos je wel een stuk van jezelf. Wanneer de kinderen ouder zijn, is er plots ruimte over om aan jezelf te denken én aan je relatie. Uit die overlevingsmodus stappen kan ook een moeilijk moment zijn als koppel want je vraagt je af wat er nog is. De scheidingspiek die we zien na 12, 13 jaar huwelijk is hieraan te wijten: de ademruimte na een lange periode van overleven.”

4 Puber in huis

Adolescentie is niet de fijnste periode voor een kind, maar laat ons eerlijk zijn: ook niet voor de ouders. Ook deze tenenkrullende fase kan voor conflicten zorgen bij ouders.

Rika: “Sommige ouders hebben geen last van de babytijd maar struikelen dan weer over de puberteit van hun kinderen. Pubers in huis testen heel erg je waarden- en normenkader en dat kan al eens verschillen tussen ouders. Wat kan, wat kan niet? Hoe streng ben jij, hoe streng is je partner? Steunen jullie elkaar of net niet?

“Pubers testen je waarden- en normenkader en die kunnen al eens verschillen. Belangrijk is om één front te vormen en de verbinding met elkaar niet te verliezen. Maar evident is dat niet”

Veel heeft te maken met de eigen opvoeding. Ook al heb je als tiener gezegd nóóit te willen opvoeden als je ouders, we merken dat – op het moment dat je kinderen zélf tieners zijn – de meeste mensen toch terugvallen op hun eigen opvoeding. De conflicten kunnen hoog oplopen en de kans is groot dat pubers nog wat olie op het vuur zullen gooien. Zij zoeken hun grenzen op, bepalen mee de conflicten en spelen ruzies uit. Het belangrijkste is om één front te vormen en de verbinding met elkaar niet te verliezen, maar evident is het niet.”

5 Midlife

Een Porsche of een nieuwe vrouw? Er wordt soms lacherig gedaan over de midlifecrisis, maar het blijkt effectief een moeilijke periode te zijn. Voor wie erin zit, en voor wie er mee moet leven.

Rika: “De kinderen zijn 17 à 18 jaar, je bent 40 of 50 jaar en er gebeurt iets in je leven. Een ouder overlijdt, een job is niet wat je ervan verwacht, je wordt ontslagen: het zijn momenten in een leven waarbij je evalueert hoe het gaat en op de pauzeknop duwt. Ben ik wel goed bezig? De eerste helft van je professionele leven ligt achter je, je ziet de kinderen opgroeien en keuzes maken, wat je ook zelf doet terugdenken aan je eigen keuzes.

Dit moment van reflectie heeft een grote impact en zorgt ervoor dat mensen beginnen te worstelen met zichzelf, en in het verlengde met de partner. Midlife is een individuele crisis die nazindert in je relatie. In tegenstelling tot het cliché zie je dit ook heel vaak bij vrouwen. Ze komen uit een patroon van moeten en doen, en krijgen een tweede adem vlak voor de kinderen het huis uit zijn.”

6 Het lege nest

Rika: “Meer dan vroeger worstelen mensen – mannen en vrouwen – met het lege nest. Ouders staan nu veel dichter bij hun kinderen dan vroeger. De gezinnen worden kleiner, dus er is veel aandacht voor elk kind apart en er wordt veel samen gedaan. Kinderen wonen langer thuis en zelfs als ze het huis uitgaan, blijven sommige ouders nog zorg dragen. Als de kinderen dan een eigen leven krijgen, met een eigen gezin en minder terugvallen op hun eigen ouders, is dat zwarte gat heel diep.

“Bij nogal wat koppels zie je dat de kinderen na verloop van tijd nog de enige bindende factor zijn. Valt die weg, dan is het pijnlijk terugvallen op iets wat leeg aanvoelt”

De confrontatie met wat er binnen de relatie nog is, of vooral niet meer is, is heel groot. Kinderen zijn een stressfactor, maar ook een vluchtroute. Bij nogal wat koppels zie je dat de kinderen na verloop van tijd nog de enige bindende factor zijn. Valt die weg, dan is het pijnlijk terugvallen op iets wat leeg aanvoelt. Een aantal koppels vindt net dan een tweede adem, anderen ervaren hun relatie als dood en gaan uit elkaar.”

7 Eindelijk, pensioen!

Het aantal ‘grijze’ echtscheidingen zit in de lift. Meer en meer 65-plussers besluiten de stap te zetten uit elkaar te gaan. Het lijkt een vreemde evolutie. Rika: “Toch is het helemaal niet zo vreemd. De ‘grijze’ scheidingen hebben verschillende oorzaken. Sommige koppels voelen pas hoe weinig ze nog delen wanneer er weer tijd is voor elkaar, eens ze op pensioen zijn. Er is geen enkele verbondenheid meer, ze hebben elkaar niks meer te zeggen. Scheiden is ook geen taboe meer.

Deze generatie heeft misschien al kinderen die uit elkaar gegaan zijn, wat een eyeopener kan zijn: hun kinderen komen op voor wat ze willen, misschien kunnen zij dat ook. De maatschappij is ook veranderd. Vroeger was het financieel onmogelijk om uit elkaar te gaan op latere leeftijd, vandaag is dat voor veel oudere koppels wel een optie. En het perspectief is ook veranderd. 60 jaar is niet meer oud, er ligt nog een heel leven voor hen. Er mogen gerust nog verwachtingen en verlangens zijn.

Het meest opvallende aan deze kritieke fase is dat het vaker vrouwen zijn die ermee worstelen dan mannen. Ik hoor vaak dat vrouwen een soort inhaalbeweging willen maken: ze willen gaan reizen, actief zijn en nog alles uit het leven halen, terwijl mannen dan net wat passiever worden. Ook dit is niet helemaal vreemd: mannen uit die generatie hebben zich vaker kunnen ontplooien, terwijl vrouwen zich toch nog meer hebben moeten focussen op het gezin. Zij willen nú leven, mannen willen rust. Vrouwen kunnen vaak ook beter om met het wegvallen van de job omdat zij zich minder geïdentificeerd hebben daarmee, mannen hebben het er dan weer moeilijker mee.”

Tekst: Lisa Gabriëls – Beeld: Getty 

LEES OOK:

• ‘Is dit het nu?’ Wat is het geheim van pure liefde en een goede relatie?
• Versterk je relatie door wekelijks deze twee vragen te stellen
• Minder zin in seks? Dit zijn de meest voorkomende redenen

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!