Doe eens lekker gek! 7 tips voor meer spontaniteit

Wanneer je af en toe iets onverwachts doet, maak je fijne dingen mee en hou je het leven boeiend. Daarom dit pleidooi voor meer spontaniteit, met zeven tips van psychotherapeut Elke Gybels.

Waar is de spontaniteit gebleven?

Anno 2022, na twee jaar corona, is de spontaniteitsfactor in onze levens vaak ver te zoeken. Vroeger vielen we onverwacht bij onze buren en kennissen binnen, vaak zelfs langs de achterdeur, nu moeten er eerst 27 appjes worden verstuurd. Voor corona gaven we elkaar makkelijk een knuffel, nu handelen we meer geremd.

Vakanties plannen deed je in de jaren negentig nog op basis van drie kleine foto’s in de reisbureaucatalogus, nu speuren we websites als Tripadvisor en Booking.com af op zoek naar recensies, want ‘we willen graag exáct weten waar we zullen terechtkomen’.

Jonge ouders van nu worden zelfs de meest overgeorganiseerde generatie ooit genoemd, door de bekende Noorse gezinstherapeute Hedvig Montgomery. Denk maar aan de grote vakantie die in januari al voor het hele gezin is dichtgetimmerd: kampje hier, reisje daar. Die omschrijving− overgeorganiseerd en gestructureerd − geldt wellicht voor een veel ruimere groep van mensen.

En oké, het heeft zijn nut: in deze drukke en complexe maatschappij zijn we gebaat bij plannen en organiseren, maar daardoor verliezen we wel meer en meer onze spontaniteit. We zijn altijd onderweg naar ergens, maar spontaan dag zeggen of eens glimlachen naar de man die ons net op de stoep passeerde, vinden we moeilijk.

Nochtans maakt een vleugje spontaniteit ons leven mooier, lichter en echter! Denk eens aan vanavond uit eten gaan, in plaats van de patatjes te schillen die al klaarstaan, en voel hoe dat voelt. Vraag in je koffiebar welke fijne muziek er wordt gedraaid en zie welk gesprek eruit voortvloeit. Dankzij spontaniteit gaan we weer sprankelen, het maakt ons aantrekkelijker en het werkt ontwapenend.

Ook al zijn we die spontaniteit met de jaren wat verleerd, je kunt ze terugvinden. En wel met behulp van deze tips van psychotherapeut en auteur van ‘Tevreden tijd‘ Elke Gybels, die zichzelf een ‘possibilist’ noemt, iemand die denkt in mogelijkheden.

1. Wees je bewust van gedachten die je afremmen

“Er bestaat een mooi gezegde: ‘Wie over elke stap nadenkt, staat heel zijn leven op één been.’ Met andere woorden: altijd oppassen, afwegen en nadenken, leidt vooral tot stilstand, tot weinig of niks beleven. Vaak krijg je de gedachten die jou belemmeren om iets geks of spontaans te doen aangeleerd tijdens je jeugd: ‘Altijd en overal beleefd zijn’ of ‘Pas op voor mensen die je niet kent!’

Wanneer daar voortdurend op gehamerd werd, is het niet onlogisch dat jij vandaag voorzichtig en misschien minder spontaan bent dan toen. Ook het idee om beoordeeld te worden, is nefast voor je spontaniteit.

Belemmerende gedachten ontstaan ook wanneer je jezelf negatieve labels gaat toekennen: ik ben een lomperik, ik ben onhandig… Op den duur verkramp je effectief. Pubers en studenten, maar ook volwassenen met een lager zelfbeeld laten zich door al deze factoren makkelijk afremmen.

Stel jezelf vandaag eens de vraag hoe blij je zou zijn wanneer je straks die spontane ingeving wel hebt gevolgd? Wanneer je die afremmende gedachten eens hebt genegeerd? Het is misschien voor je portemonnee niet verstandig om op restaurant te gaan terwijl de ijskast vol zit − herinner je je dat stemmetje van je ouders dat zegt: ‘Wees spaarzaam’? − maar denk ook eens aan hoeveel plezier je dat zou brengen.”

2. Doe de tada-test en stel vast dat je spontaner bent dan je denkt

“Vaak werken we met een to-dolijst en vinden we het leuk om gaandeweg de dag dingen te kunnen afvinken. Doe aan omdenken, en check op het einde van de dag wat je niet gepland had en toch hebt gedaan en schrijf dit neer voor jezelf. Deze ‘tada-lijst’ geeft je een beeld van je spontaniteit. Bijvoorbeeld: ik heb me spontaan even in de zon gezet toen die scheen, of een praatje gemaakt met de vuilnisman.”

3. Denk niet te vaak in de plaats van anderen

“We denken vaak te weten wat er in het hoofd van anderen omgaat. Vanuit de angst om niet te voldoen of om fouten te maken, handelen we dan niet, terwijl we eigenlijk geen idee hebben van wat de ander denkt. Bijvoorbeeld: jij durft niet te enthousiast naar je buurman te zwaaien, uit schrik dat hij je te joviaal, of misschien te kinderachtig zou vinden. We vullen het dus vaak onterecht in voor een ander, en dat remt ons in onze spontaniteit.

Heb jij daar ook last van, bedenk dan dat de meeste mensen vooral druk met zichzelf en hun eigen problemen bezig zijn en niet met de ander. Die gedachte brengt je weer wat dichter bij je spontane zelf. Bovendien kun je oefenen om je niet te laten ondermijnen of af te remmen door positief te denken. Stel jezelf vragen als: stel dat die persoon het positief bedoelt, stel dat het wel lukt… Op die manier stretch je je mindset en kom je dichter bij je echte, spontane ik.”

4. Haal het kind in je naar boven

“Kinderen zijn doorgaans spontaner. Denk eens terug aan je eigen kindertijd en waar je van kon genieten, of observeer spelende kinderen en hun spontaniteit. Zelf doe ik met groepen of mensen soms een oefening met vuurstokjes of bellenblazers. Dat roept verwondering op en het lokt spontaniteit uit. Verbeelding en spel helpen ons spontaner te worden, iets wat trouwens makkelijker lukt in een positieve, enthousiaste bui dan wanneer je je slecht voelt.”

5. Trainen, trainen en nog eens trainen

“Ga eens een week lang een halfuurtje op hetzelfde bankje zitten en lok een gesprek uit met een toevallige passant. Ik deed het onlangs en raakte aan de praat met een jager, met een groepje stiekem rokende jongeren… Start je ‘spontane’ gesprek niet met de gesloten vraag (en dooddoener) ‘Alles goed?’, maar kies voor uitnodigende vragen die een echt gesprek kunnen laten ontstaan, zoals: ‘Hoe goed ken je deze plek?’, ‘Hoe vaak kom je hier?’, ‘Hoe gaat het vandaag met je?’

Of vanuit je gevoel: ‘Wow, wat een leuke omgeving, ken je nog soortgelijke plekjes in deze buurt?’ Misschien start dit gesprek wat kunstmatig, maar snel komt er ruimte voor ongedwongenheid. Zo’n ontmoeting gaat over ontmoeten, en is dus een ideale oefening in spontaniteit. Of iets makkelijker: zeg eens een week lang ‘goeiedag’ tegen iedereen die je tegenkomt en zie wat er gebeurt.”

6. Deel je positieve gevoelens

“ ‘Ik denk aan je’, ‘ik zie je graag’, ‘blij dat ik je hoor’ of ‘succes met je examen’: vaak willen we dit wel zeggen, maar slikken we die zinnen in, omdat we ervan uitgaan dat de ander het wel weet. Dat is een gemiste kans, want door zulke positieve gevoelens en gedachten te uiten, krijg je dankbare en lieve reacties terug. Hou je dus in het vervolg niet in!”

7. Té spontaan? Durf sorry te zeggen

“Het risico van spontaan zijn, is dat je er soms iets onbedoeld kwetsend uitflapt. Laat je niet afremmen of blokkeren in je spontaniteit, maar leer wel oprecht sorry te zeggen na zo’n voorval. Of mocht je wakker liggen van een bepaalde uitspraak, check dan de ochtend erna eens bij die andere of jouw woorden effectief verkeerd zijn overgekomen. Niets mis mee.”

Deze artikels vind je vast ook interessant:

• Narcisme: zo ga je om met een narcistische relatie
• Tips tegen stress waar iedereen iets aan heeft: 11x raad van experts
• Nachtmerries: wat is de oorzaak en wat doe je eraan?

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!