ADHD bij volwassenen: wat zijn de symptomen?
Bij ADHD denken we misschien spontaan aan drukke, over-energieke kinderen, maar ook heel wat volwassenen kampen ermee. Wat zijn de symptomen en oorzaken, en wat kun je eraan doen?
Wat is ADHD?
ADHD (voluit ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’) is een stoornis in de ontwikkeling van het zenuwstelsel. Het wordt gekenmerkt door twee factoren:
- Aandachtstekort: een taak of activiteit niet tot een goed einde kunnen brengen, omdat de concentratie niet ver genoeg reikt. Onlosmakelijk verbonden hieraan is vergeetachtigheid, slordigheid en geen oog hebben voor details.
- Hyperactiviteit-impulsiviteit: té hevig zijn en sterk reageren, bv. roepen in plaats van praten, onophoudelijk praten, onrustig bewegen en de hele tijd bezig willen zijn. Niet nadenken over bepaald gedrag of uitspraken (eerst doen, dan denken) wijzen op het impulsieve karakter.
Goed om te weten: ADD (voluit ‘Attention Deficit Disorder’) is een vorm van ADHD waarbij alleen concentratiestoornissen voorkomen, en hyperactiviteit ontbreekt. Deze vorm is dikwijls minder makkelijk te herkennen.
Symptomen van ADHD
De eerste symptomen van ADHD worden al zichtbaar op jonge leeftijd, vanaf 2 à 3 jaar, en ontwikkelen zich verder tijdens het opgroeien. Hoewel men vroeger dacht dat ADHD enkel bij kinderen voorkwam, zetten zo’n 6 op de 10 mensen het voort tijdens hun volwassen leven. De symptomen kunnen wel anders tot uiting komen: terwijl kinderen eerder onrustig en gemakkelijk af te leiden zijn, worden volwassenen dikwijls ietsje rustiger. Concentratiestoornissen en problemen om te organiseren en te plannen, komen dan weer sterker naar voren.
De symptomen van ADHD zijn erg verschillend van persoon tot persoon. Terwijl de ene mens last heeft met pakweg lezen of tv-kijken, lukt dat bij de andere perfect. Daarom is een uitgebreid onderzoek belangrijk om tot de juiste behandeling te komen. Hoe sneller dat kan, hoe beter: een tijdige diagnose is belangrijk om escalatie van de symptomen te voorkomen.
De meest voorkomende zijn:
- Overmatige beweeglijkheid (hyperactiviteit)
- Rusteloosheid
- Impulsief gedrag
- Concentratiestoornissen
- Intense ervaring van emoties en stemmingswisselingen
- Onoplettendheid
- Vergeetachtigheid
ADHD kan gepaard gaan met psychiatrische problemen (bv. depressie, overmatige angst), leerstoornissen en een gebrek aan sociale vaardigheden. Aan de andere kant kan ADHD ook deel uitmaken van andere aandoeningen, zoals autisme, dwang- of ticstoornissen.
Oorzaken van ADHD
De basis van ADHD ligt in een ontwikkelingsstoornis. Bij mensen met ADHD verwerken de hersenen informatie uit de buitenwereld anders dan bij mensen zonder ADHD. Er wordt anders gereageerd op zintuiglijke (bv. zien, horen, voelen) en emotionele prikkels (bv. overdreven reageren op stressvolle situaties).
ADHD is erfelijk bepaald, maar ook omgevingsfactoren kunnen een rol spelen. Bepaalde sociale omstandigheden zoals een chaotische thuissituatie kunnen de symptomen versterken, net zoals persoonlijkheid en temperament. Sommige mensen zijn nu eenmaal van nature drukker, beweeglijker en impulsiever dan anderen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose van ADHD wordt gesteld op basis van een screening, waarna de arts beslist of verder onderzoek nodig is. Een gespecialiseerd team stelt vervolgens een behandelplan op om de symptomen onder controle te krijgen.
Belangrijke kanttekening: vaak wordt de diagnose van ADHD té snel en té vaak gesteld. Gedragsproblemen kunnen ook een andere oorzaak hebben, los van ADHD. Daarom is het belangrijk dat er uitgebreid onderzoek gebeurt, om zo tot een volledig beeld te komen en de juiste diagnose te kunnen bepalen.
Wat kun je eraan doen?
ADHD is niet volledig te genezen. Eens de diagnose gesteld is, kan wel worden gezocht naar manieren om de symptomen te verzachten. Medicatie, gedragstherapie of een combinatie van beide worden vaak overwogen, maar sommigen zweren er ook bij om een aangepast voedingspatroon (bv. zonder geraffineerde suikers, kleurstoffen of bewaarmiddelen) aan te houden. Anderen kiezen er dan weer voor om zich niet te laten behandelen. Bij eender welke behandeling is het sowieso belangrijk om je te laten begeleiden.
Medicatie
Als medicatie voor ADHD worden vooral stimulerende middelen voorgeschreven. Die verhogen tijdelijk de concentratie en dus ook de impulscontrole. Rilatine is het meest populaire geneesmiddel, omdat het minder bijwerkingen heeft. Over de effecten op lange termijn is echter nog veel discussie.
Gedragstherapie
Via gedragstherapie kunnen ‘problematische’ gedragingen vervangen worden door meer aangepaste alternatieven. Hierbij wordt vaak ook de partner (of het hele gezin) ingeschakeld. Er wordt beter omgegaan met de uitingen van ADHD, waardoor de levenskwaliteit verbetert.
Zonder behandeling
Goed om te weten: met ADHD kun je ook leven zonder behandeling. Het gaat erom hoe intens de symptomen zijn, en hoe je ermee omgaat. Met de jaren kunnen de symptomen namelijk milder worden, omdat je over jezelf bijleert en zelfcontrole opbouwt.
Meer informatie rond ADHD?
- ZitStil is het kennis- en expertisecentrum voor ADHD. Het centrum geeft informatie, biedt ondersteuning én zet zich in voor gelijke kansen voor mensen met ADHD.
- Ook Aandacht vzw organiseert regelmatig bijeenkomsten voor volwassenen met ADHD en hun partners. Zo ontmoet je gelijkgestemden, kun je naar elkaar luisteren en ervaringen uitwisselen.
- Ten slotte kunnen kinderen en jongvolwassenen het Zorgpad ADHD bewandelen om praktische informatie op maat te vinden.
Bronnen: CM, gezondheidenwetenschap.be, geestelijkgezondvlaanderen.be
Ook over je gezondheid:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!