Is bewerkt voedsel echt zo ongezond? 7x voeding die meer bewerkt is dan je denkt

etenHet zal je misschien verbazen, maar 70% van het voedsel dat we in de supermarkt kopen is bewerkt en dus zogenaamde fabrieksvoeding. Maar wat is bewerkt voedsel precies, en is het echt zo ongezond of onveilig? Wij lijsten 7 onverwachte producten op die meer bewerkt zijn dan je zou denken. 

Wat is bewerkt voedsel?

In het dagelijkse leven kun je bewerkt voedsel bijna niet vermijden: water wordt gefilterd, melk en kaas worden gepasteuriseerd, groenten, fruit en peulvruchten ingemaakt of bevroren, en vis wordt ingeblikt. Bijna alle producten die we kopen in de supermarkt zijn eigenlijk bewerkt. Voeding in zakjes, pakjes, blik, tubes of doosjes, … komen allemaal van een fabrieksband gerold.

We spreken over bewerkt voedsel als het extra bewerkingsstappen onderging om het eetbaar of verkoopbaar te maken. Er zijn heel wat bewerkingen mogelijk:

• verwijderen van niet-eetbare delen;
• malen, pletten, filteren;
• bakken, braden, koken, drogen, roosteren;
• koelen, vriezen;
• niet-alcoholische fermentatie, pasteurisatie;
• toevoegen van stoffen.

Als het voedsel sterk industrieel bewerkt is en bijgevolg minder voedingswaarde bevat spreekt men over ultrabewerkt voedsel of ultra processed food. Deze producten bevatten vaak veel calorieën, suiker, vet en zout, maar weinig vitaminen, mineralen of vezels. Dit soort voeding heeft vaak een lange ingrediëntenlijst vol onherkenbare ingrediënten. Junkfood of fastfood zoals pizza, ijs, snoep, chips en koekjes passen helemaal in dit plaatje: je moet enkel de (vaak aantrekkelijke) verpakking openen en je kunt vrijwel meteen consumeren.

Is bewerkte voeding ongezond?

Heel wat voedingsexperts waarschuwen al een tijdje voor de gevaren van bewerkt voedsel, maar is het nu echt zo ongezond? Het klopt voor een stuk, al is de omgekeerde redenering eigenlijk juister. Vers en minder-bewerkt voedsel is over het algemeen gezonder voor je lichaam. Niet alleen krijg je waarschijnlijk meer voedingsstoffen en minder (lege) calorieën binnen, je zult je ook beter verzadigd voelen. Het is niet voor niets dat onbewerkte en weinig bewerkte voeding de basis vormen in de voedingsdriehoek.

Maar bewerkt voedsel is soms ook echt ongezonder. Voeding wordt vaak bewerkt om het lekkerder of aangenamer te maken. Zo worden er zogenaamde E-nummers (smaak-, kleur- of geurstoffen) toegevoegd enkel en alleen om de verkoopwaarde te verhogen. Over de mogelijke negatieve effecten van deze additieven bestaat erg veel discussie, maar onderzoekers zien een verband met de hedendaagse welvaart-ziekten. Je merkt ook aan de nutriscore dat (sterk) bewerkt voedsel meestal geen toppers zijn voor je gezondheid.

Bewerkt voor je eigen goed

Er zijn ook bewerkingen die geen effect hebben op de voedingswaarde, dus niet alle fabrieksvoeding is ongezond. Doordat de minder gezonde voedingsstoffen in zuivel en kaas bijvoorbeeld worden verwijderd, blijven er enkel gezonde eigenschappen over. Magere yoghurt of kaas met minder zout zijn hier voorbeelden van.

Daarnaast krijgen veel voedingswaren toevoegingen om ze langer houdbaar te maken. Dat is op zich een goede zaak, want niet alleen worden minder mensen ziek door bedorven eten, het zorgt ook voor minder voedselverspilling. Andere mogelijke toevoegingen zijn extra vitamines of mineralen zoals vitamine D en jodium, stoffen waarvan mensen wel eens een tekort hebben. Bewerkt voedsel kan dus best veilig en gezond zijn.

7x voedsel dat meer bewerkt is dan je denkt

Van een pakje lasagne of blik soep kon je misschien al vermoeden dat het een fabrieksproduct is, maar er is meer bewerkt dan je denkt. Wij lijsten 7 voedingswaren op waarvan je het misschien niet had verwacht.

1. Dipsauzen

Die heerlijke kant-en-klare dipsausjes zoals hummus, pesto, tzatziki en guacamole staan jammer genoeg op het lijstje van bewerkt voedsel. Je maakt je hummus beter zelf als je wilt dat er effectief genoeg kikkererwten in zitten. De potjes uit de supermarkt bevatten veel meer onnodige ingrediënten en zijn vaak echte fabrieksvoeding. De kans dat het potje guacamole groen kleurt door de hoeveelheid avocado is helaas klein, want kleurstoffen zijn schering en inslag. Daarnaast zijn zout, suiker of andere goedkope smaakmakers de favoriete ingrediënten in kant-en-klare dipsauzen. Op een volgende apero-aangelegenheid zal je waarschijnlijk even groen lachen als je een cracker in de groene pesto dipt …

2. Kaas

De teleurstelling is groot … Die smeuïge spie camembert komt jammer genoeg niet van een of andere Franse boerderij, maar is (meestal) ook gewoon een bewerkt product. Om de kazen aantrekkelijker en beter houdbaar te maken, worden vaak bewaarmiddelen, smaakstoffen en kleurstoffen toegevoegd. Niet elke kaas is zo hard bewerkt, dus let op de ingrediëntenlijst als je een kaasvoorraad inslaat.

3. Melkpoeder voor baby’s

Hoe kan de poedermelk of kunstvoeding voor onze teerbeminde schatjes nu ultrabewerkt zijn? Daarvan ben je vast volledig van je melk. Als je er over nadenkt is het logisch: melk in poedervorm is onnatuurlijk en kan dus niet anders dan bewerkt zijn. De (koe)melk wordt via een heel proces herleid tot poeder zodat ze langer houdbaar en beter verteerbaar is voor baby’s. Er worden bovendien ook vitamines en mineralen toegevoegd, afhankelijk van de leeftijdscategorie.

Doordat kunstvoeding voor zuigelingen een uitvoerig productieproces doorloopt, is er steeds kans op een voedselbesmetting zoals ook gebeurde in de fabrieken van Ferrero en Callebaut. Het is dan ook een van de vele redenen waarom men blijft adviseren om te kiezen voor borstvoeding. Voel je echter niet schuldig als je kleine oogappel kunstvoeding krijgt, want het is natuurlijk wel geschikt om je kleintje te laten groeien. Zorg er vooral voor dat je goed geïnformeerd bent, zodat je weloverwogen beslissingen kunt nemen.

4. Alcohol

Dat alcohol niet zo gezond is, is geen nieuwtje. Maar dat alcoholische dranken meestal even industrieel zijn als de doorsnee frisdrank, zal je misschien wel verbazen. Alcoholische dranken horen helemaal thuis in het rijtje van bewerkt of zelfs ultrabewerkt voedsel. Niet alleen zitten er vaak toegevoegde suikers, kleurstoffen en bewaarmiddelen in, de ingrediënten hoeven vaak zelfs niet vermeld te worden op het etiket. Vanaf 1.2% alcohol is een ingrediëntenlijst op de verpakking immers niet verplicht. Je hebt er als consument dus het raden naar wat er allemaal aan dat glaasje bubbels of biertje werd toegevoegd. Alweer een apero-klassieker neergehaald …

5. Salami en ander vlees uit pakjes

Ook salami en fijne vleeswaren staan rotsvast op de lijst van sterk bewerkt voedsel. Beenham, mortadella of Parijse worst: als het in een pakje zit rolt het rechtstreeks vanaf de fabrieksband de supermarkt in. De verpakking mag dan wel doen vermoeden dat het sneetje kippenwit op je pistolet op ambachtelijke wijze is geproduceerd, je mag soms al blij zijn dat er kip inzit. Het vlees uit pakjes zit vol bewaarmiddelen, smaakstoffen, kleurstoffen, suiker en toevoegingen waar je waarschijnlijk nog nooit van had gehoord.

6. Brood

Onze vertrouwde boterham in dit rijtje? Jawel, want vooral het brood uit de supermarkt is aangevuld met heel wat ingrediënten om de houdbaarheid en smaak te verbeteren. Ook al wordt het brood ter plaatse afgebakken, het is niet echt gelijk aan het verse brood van de warme bakker. Is het je al opgevallen dat een supermarktbrood verdacht lang mals blijft?

Ook aan brood van de bakker wordt weleens wat toegevoegd. Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn, denk maar aan het gejodeerd zout dat wordt toegevoegd om tekorten aan jodium op te vangen.

7. Fruityoghurt

Ondertussen komt deze laatste waarschijnlijk niet meer als een verrassing. Yoghurt past perfect in een gezond voedingspatroon, maar als je kiest voor fruityoghurt kom je bedrogen uit. Het fruit, als er al effectief fruit inzit, werd gedroogd en de yoghurt wordt aangevuld met smaak- en kleurstoffen om de fruitsmaak na te bootsen. Daarna volgen nog heel wat andere toevoegingen om de textuur en houdbaarheid te garanderen.

Hoe onbewerkt voedsel herkennen?

Je zou denken dat er nog maar weinig onbewerkte voeding overschiet, maar gelukkig blijft er nog een aardig lijstje van onbewerkt voedsel overeind:

• verse groenten;
• vers fruit;
• verse vis;
• eieren;
• ongebrande en ongezouten noten.

Het onbewerkt voedsel herken je aan het feit dat het meestal niet (veel) verpakt is, en in de versafdeling ligt. Sterk bewerkte voeding kun je dan weer herkennen aan de marketinggerichte verpakking en het uitgebreide ingrediëntenlijstje.

Om je te helpen bestaat er ook een overzicht dat voedsel klasseert volgens de mate waarin het bewerkt is: de NOVA-classificatie. Dit internationaal model zorgt voor een handige lijst van niet tot ultrabewerkt voedsel.

Bronnen: voedingscentrum.nl, nice-info.be, gezondleven.be, kuleuven.be

Meer tips over gezond leven:

• Wat zijn antioxidanten en waarom heb je ze nodig?
• Wat vertelt je menstruele cyclus over je gezondheid? De expert legt uit
• Gezonde tussendoortjes: 15 snelle en makkelijke recepten

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!