Bloed doneren: alles wat je erover moet weten
Het slachtoffer van een ongeval, een baby met geelzucht of een kankerpatiënt. Door bloed, plasma of bloedplaatjes te doneren red je zomaar iemands leven. En bovendien neemt het vaak maar even van je tijd in beslag. Maar wie mag doneren en waar? Wij zetten even alles voor je op een rijtje.
Op 14 juni is het Werelddag van de Bloedgever, het moment om mensen die bloed doneren in de bloemetjes te zetten én de uitgelezen kans om mensen op te roepen om bloed te geven. Want ook jij kan ooit bloed nodig hebben om te overleven!
Wat kun je allemaal doneren?
Bloed
Bloed doneren is ongetwijfeld de bekendste vorm van donatie. Met je rode bloedcellen help je patiënten die aan bloedarmoede lijden of ernstige bloedingen hebben na bijvoorbeeld een ongeval of een operatie.
Die donatie is ook het snelst weer voorbij. Je moet er een klein uurtje voor voorzien, maar de eigenlijke afname duurt maar een kleine 10 minuten. Je mag maximaal vier keer per jaar bloed geven, met telkens minstens 60 dagen ertussen.
Plasma
Ook plasma kun je doneren. Dat is een gele vloeistof die in je bloed zit (je bloed bestaat ongeveer voor 55 % uit plasma). In plasma zit grotendeels water, maar er zitten ook opgeloste stoffen in zoals eiwitten, suikers, vetten, zouten, hormonen en vitaminen.
Die stoffen zijn heel belangrijk bij bloedstolling en de afweer tegen micro-organismen. Je plasma kan dus andere mensen met stollingsstoornissen of bloedziekten helpen. Ook pasgeborenen met geelzucht kun je helpen met plasma.
Een donatie van plasma duurt ongeveer een halfuur. Je herstelt sneller van plasma doneren in vergelijking met bloed. Je mag het dus vaker dan bloed doneren: om de twee weken. Je hebt wel best al eens een gewone bloeddonatie gedaan. Zo kennen ze je bloedgroep al. Na een bloeddonatie moet je wel minstens 28 dagen wachten om plasma te geven. Om bloedplaatjes te doneren, geldt hetzelfde.
Bloedplaatjes
De bloedplaatjes zijn de allerkleinste cellen in je bloed en zorgen onder meer voor bloedstolling. Met je bloedplaatjes kun je kankerpatiënten die chemotherapie krijgen, helpen. Door de beperkte ‘houdbaarheid’ zijn er heel regelmatig donaties nodig.
Net als plasma kun je bloedplaatjes om de twee weken doneren, wel maximaal 24 keer per jaar. Zo’n afname duurt een uur à anderhalf uur. Je moet wel minstens al één keer bloed hebben gegeven. En het liefst heb je bovendien al eens plasma gedoneerd. Zo weten ze zeker dat je in aanmerking komt om bloedplaatjes te doneren.
Je kunt bij die bloed- of plasmadonatie dan al specifiek vragen aan de arts of je bloedplaatjesgehalte hoog genoeg is. De meest geschikte donoren voor bloedplaatjes zijn trouwens mensen met bloedgroep O en A.
Hoe zit dat met bloedgroepen?
Het hangt af van je bloedgroep aan wie je bloed, plasma of bloedplaatjes gedoneerd kunnen worden. Mensen die tot de bloedgroep O- behoren, kunnen bijvoorbeeld aan alle bloedgroepen bloed geven, maar kunnen enkel van de eigen bloedgroep ontvangen. Mensen met bloedgroep AB+ zijn dan weer ‘universele ontvangers’, zij kunnen bloed en rode bloedlichaampjes van alle bloedgroepen ontvangen.
Een schema van het Rode Kruis geeft een handig overzicht.
Meer informatie over bloedgroepen vind je op de website van het Rode Kruis. De voorraad kun je hier checken per bloedgroep.
Voor bloedplasma werkt het anders. Mensen die tot de bloedgroep AB behoren, zijn dan de ‘universele donors’. Hun plasma is bijgevolg geschikt voor een transfusie aan iedereen. Mensen met bloedgroep O zijn in dit geval de ‘universele ontvangers’, zij kunnen plasma van alle bloedgroepen ontvangen.
Waar moet je zijn om bloed te doneren?
- Er zijn heel wat mobiele bloedinzamelpunten, maar ook een aantal vaste centra in Vlaanderen.
- Voor plasmadonatie moet je altijd in een vast donorcentrum zijn omdat er een specifiek toestel voor nodig is.
- Ook voor de donatie van bloedplaatjes is er een speciaal toestel nodig, waardoor dit niet in elk donorcentrum kan.
Geef via deze link naar de website van het Rode Kruis je woonplaats in en wat je wilt doneren, en dan zie je de locaties in je buurt.
Wat gebeurt er in zo’n centrum?
- In een donorcentrum registreer je je eerst met je identiteitskaart.
- Dan vul je een medische vragenlijst in over je gezondheidstoestand.
- Kort medisch onderzoek met een check van bloeddruk, pols en gewicht. De arts beslist dan of je mag doneren of niet.
- De eigenlijke afname.
- Daarna krijg je iets te drinken om je vochtbalans te herstellen en rust je best nog vijftien minuutjes uit voor je vertrekt.
Waarmee je nog rekening moet houden?
Om je achteraf niet flauw te voelen, eet je het best iets voor je naar het donorcentrum gaat. Een lichte maaltijd twee uur op voorhand is ideaal. Na afloop drink je beter niet meteen alcohol. En vanzelfsprekend ook niet vóór de bloeddonatie! Dan zul je trouwens niets mogen doneren.
Kies je ervoor om door het jaar een combinatie van bloed, plasma en bloedplaatjes te doneren? Heel fijn, maar hou er wel rekening mee dat je jaarlijks maximaal 26 donaties mag doen.
Wie komt in aanmerking?
Er zijn enkele criteria waaraan je moet voldoen om te mogen doneren:
- Je bent tussen de 18 en 66 jaar. Heb je al een keer bloed gedoneerd voor je 66ste? Dan mag je dat ook nog doen na die leeftijd. Maar je laatste donatie mag niet langer dan drie jaar geleden zijn én je moet goedkeuring krijgen van je arts.
- Je moet meer wegen dan 50 kg.
- Je mag niet onlangs een operatie ondergaan hebben. Afhankelijk van de soort operatie moet je even wachten vooraleer bloed doneren weer kan.
- Ook wanneer je naar de tandarts ging, mag je niet meteen bloed doneren (afhankelijk van welke ingreep de tandarts juist gedaan heeft).
- Je mag niet zwanger zijn, en tot zes maanden na de bevalling mag je ook nog geen bloed geven.
- …
Check of jij in aanmerking komt via de zelftest van het Rode Kruis.
Bloed, plasma of bloedplaatjes doneren kan levens redden!
Bron: rodekruis.be
Lees ook deze artikels:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!