Dus dáárom val ik niet af! 7 redenen waarom diëten soms niets uithaalt

Je probeert te diëten en te bewegen, en toch gaat er geen gram af. Komt het je bekend voor? Misschien ligt het wel aan een van de volgende spelbrekers.

1. Vervelende voedselintoleranties

Dorien vermagerde 15 kilo door lactose en brood van het menu te schrappen

“Ik voel me duizend keer beter. Mijn buik is niet meer zo opgeblazen en ik heb een stabiel, gezond gewicht”

Dorien (24): “Een halfjaar geleden leek mijn lichaam te schreeuwen: ‘Het is genoeg geweest!’ Ik was doodmoe, humeurig en prikkelbaar, had migraine en rugpijn, en werd ziek van zowat alles wat ik at. Doorheen de jaren was ik alleen maar bijgekomen, ook al at ik niet ongezond en had ik verschillende diëten uitgeprobeerd. Kortom: ik voelde me ellendig. Na een maag- en darmonderzoek kreeg ik van de dokter het FODMAP-dieet mee, bedoeld voor mensen met het prikkelbare-darmsyndroom. Gedurende zes weken moest ik alle voeding schrappen die buikpijn en gasvorming kan veroorzaken. En dat is veel! Toen ik de lange lijst van ‘verboden’ eten zag, zakte de moed me in de schoenen. De eerste twee weken waren een hel. Ik was kwaad, vond het oneerlijk. Maar stilaan kreeg ik meer energie, ebden mijn kwaaltjes weg en werd ik weer mezelf.

Na zes weken is het de bedoeling om week per week voedingsgroepen uit te proberen en te kijken hoe je erop reageert. Zo kwam ik erachter dat ik lactose-intolerant ben. Ook brood en bepaalde soorten fruit kan ik niet verdragen. Ik ben nog volop aan het testen wat wel en niet lukt, maar intussen heb ik me ermee verzoend en voel ik me duizend keer beter. Mijn buik is niet meer zo opgeblazen, mijn gezicht minder bol. En ik heb eindelijk een stabiel, gezond gewicht! Voor het eerst sinds mijn tienerjaren hoef ik me geen zorgen te maken over de weegschaal. Dat voelt fantastisch.”

Dit zegt de voedingsconsulente

Christine Tobback: “Een voedselintolerantie of –overgevoeligheid – houdt in dat je een tekort hebt aan enzymen om bepaalde voedingsmiddelen te verteren en op te nemen. Zo heeft je lichaam bijvoorbeeld enzymen nodig om lactose en fructose te kunnen verwerken. Heb je die niet, dan krijg je na het eten ervan allerlei problemen. Dat gaat van maag-darmklachten over hoofdpijn, neus- keel en oorproblemen, reuma, hartkloppingen en slaapstoornissen tot mentale klachten als prikkelbaarheid, angst en depressie – precies wat Dorien beschrijft.

Maar ook je gewicht heeft er dus onder te lijden. Een moeilijke vertering verstoort namelijk de darmflora en de leverfunctie: twee organen die elk bijdragen tot een stabiel gewicht worden dus verstoord. Intolerantie voor fructose of lactose kan door de arts of diëtist worden opgespoord met een ademtest. Andere overgevoeligheden worden bepaald aan de hand van een huidtest of bloedanalyse.”

2. Té grote porties

Het is wetenschappelijk bewezen dat we geneigd zijn om meer te eten als we voeding voorgeschoteld krijgen in grotere porties. En als we kijken naar de verpakkingen in winkels en porties op restaurant, dan zijn die er alleen maar groter op geworden. Zo zitten crackers bijvoorbeeld per vijf verpakt, terwijl je aan drie eigenlijk genoeg hebt. Niet alleen vertekent dit je beeld van een gezonde portie, je krijgt ook ongemerkt te veel calorieën binnen – zelfs al eet je gezond. Het gaat dus niet enkel om wát je eet, maar ook om hoeveel je ervan eet.

Wat is dan een juiste portie?

Christine Tobback: “Daarvoor bestaan er geen vaste regels. Portiegrootte is iets individueels, want afhankelijk van onder andere je verteringscapaciteit. Te weinig eten geeft een vermoeid en lusteloos gevoel na de maaltijd, te veel eten doet dat ook. Het is de portie daartussenin die zorgt voor een vitaal gevoel. Het komt er dus op aan heel goed naar je lichaam te luisteren en je porties daarop af te stemmen.”

3. Te weinig slaap

Slaap heeft voor ons lichaam een herstellende functie. Dat wordt vooral duidelijk als je er te weinig van krijgt: al na één of twee slechte nachten ben je overdag slapjes, humeuriger, minder alert en vatbaarder voor ziektekiemen. Te weinig slaap maakt ook dikker en bemoeilijkt het afvallen.

Christine Tobback: “Hierin speelt de lever een belangrijke rol. Die regelt namelijk deels je bloedsuikerspiegel. Hij verwerkt ’s nachts ook alle toxische stoffen die je overdag binnenkreeg via voeding en vervuiling van buitenaf. Krijgt hij daarvoor te weinig tijd, of heeft hij te veel giftige stoffen te verwerken, dan raakt je lever overbelast en werkt hij overdag niet optimaal. Dat geeft bloedsuikerschommelingen, met dipmomentjes, zin in zoet en dus meer eten tot gevolg. Lief zijn voor je lever is daarom de boodschap, en dan komen we uit bij de klassieke tips voor een betere slaap: matig zijn met cafeïne, alcohol, verhit vet en suiker.”

4. Een traag werkend metabolisme

Door een aangepast dieet verloor Judith eindelijk 38 kilo

“Een gemiddelde vrouw mag 2000 calorieën per dag opnemen zonder bij te komen, bij mij zijn dat er maar 1200. En dat wist ik niet”

Judith (55): “Ik heb álles geprobeerd om af te vallen: van Weight Watchers over afslankpillen tot een soepdieet. Telkens met resultaat, maar nadien kwam ik nog meer bij – het typische jojo-effect. De laatste jaren ging het van kwaad tot erger. Ondanks de zoveelste dieetpoging viel ik amper nog af. Omgekeerd kwam ik bij de minste uitschuiver belachelijk veel bij: één uitbundig weekend was goed voor twee kilo extra op maandagochtend! En dat terwijl ik in het algemeen niet eens zo ongezond at.

Mijn eetpatroon strookte dus niet met mijn gewicht. Steeds vaker dacht ik: hier klopt iets niet. De klik kwam er toen mijn kleinzoontje leerde stappen. Ik weet nog hoe ik met hem in de zandbak zat en moest nadenken over hoe ik zou opstaan als ik plots achter hem aan moest rennen. Dat was de druppel. Ik wilde een actieve grootmoeder zijn. Dus stapte ik in een traject voor een maagoperatie. Uit de tests die ik daarvoor onderging, kwamen alle antwoorden: mijn metabolisme werkt erg traag. Terwijl de gemiddelde vrouw elke dag 2000 calorieën mag opnemen zonder bij te komen, zijn dat er bij mij maar 1200. Dat verklaarde meteen waarom de kilo’s er zo snel aan vlogen. En ook waarom beweging voor mij zo’n immens verschil maakt: in de zomer viel ik steeds moeiteloos acht kilo af, omdat ik dan bijna iedere dag fiets.

De opluchting was immens. Het lag dan tóch niet aan mezelf. Uiteindelijk stapte ik af van de maagoperatie, besloot het nog één keer op eigen kracht te proberen. De endocrinoloog die me begeleidde, raadde een koolhydraatarm dieet aan met veel vlees, vis en groenten. Op 1 mei 2016 begon ik eraan. Een maand later was ik al tien kilo kwijt en na zeven maanden had ik mijn streefgewicht bereikt. Eindelijk kan ik vlot achter mijn kleinzoontje aan rennen. En met zijn vinnigheid is dat nodig ook.” (lacht)

Dit zegt de voedingsexpert

Je metabolisme of stofwisseling is het systeem waarmee je lichaam voedingsstoffen uit eten en drinken omzet in brandstof of energie voor activiteiten die je nodig hebt om in leven te blijven. Denk aan je ademhaling, vertering, bloedcirculatie en de werking van je organen. Hoe snel en efficiënt die omzetting gebeurt, wordt bepaald door een aantal factoren, zoals de samenstelling van je lichaam (hoe meer spieren, hoe sneller je stofwisseling), je levensstijl (hoe meer je beweegt, hoe meer je de verbranding opdrijft), je leeftijd (hoe ouder je wordt, hoe trager je metabolisme) en je genen.

Christine Tobback: “Onze stofwisseling is dus deels natuurlijk bepaald, maar je hebt ze ook deels zélf in de hand. Crashdiëten hebben de grootste impact. Door de minimale opname van calorieën en voedingsstoffen tijdens zo’n dieet raakt je darmflora na verloop van tijd helemaal uit balans. De kilo’s komen er daardoor in snel tempo weer bij – en vaak zelfs nog meer dan vóór je aan het dieet begon. De beste manier om je metabolisme op peil te houden? Zoveel mogelijk beweging en zoveel mogelijk variatie in je eetpatroon. Wil je – zoals Judith – je metabolisme opdrijven om te vermageren, dan is extra beweging in combinatie met een eiwitrijk dieet inderdaad de meest efficiënte manier. Eiwitten vragen immers meer energie om te verweken. Schakel wel steeds een arts of diëtiste in, om voedingstekorten te voorkomen.”

5. Je leeftijd

Veel vrouwen zullen het beamen: op je vijftigste kun je niet meer hetzelfde eten als op je twintigste zonder pijlsnel bij te komen. Dat is – gedeeltelijk – helaas de normale gang van de natuur.

Christine Tobback: “Met ouder worden, gaat je vertering achteruit. Je krijgt kans op maagzuur- en verteringsenzymetekorten en dat heeft invloed op je darmflora, de werking van je lever, je immuunsysteem en dus ook op je gewicht.” Ook je spiermassa en hormoonproductie nemen vanaf je veertigste geleidelijk aan af, wat zorgt voor een steeds trager werkend metabolisme. In rust verbrand je met andere woorden steeds minder calorieën naarmate je ouder wordt. Minder eten en vooral kiezen voor voeding die je het best verteert, is dan een eerste belangrijke stap, maar om gewicht te verliezen, is het vaak niet voldoende. Beweging is dat wél. Dat wordt vanaf je veertigste belangrijker dan ooit, want het is de enige manier om je steeds vertragende metabolisme op te drijven.

Jezelf afbeulen is niet nodig. Een halfuurtje matig intensieve beweging per dag (denk aan wandelen, fietsen of zwemmen) in combinatie met enkele keren per week spierversterkende oefeningen (bijvoorbeeld via yoga of met losse gewichten) is al voldoende.

6. Een schommelende bloedsuikerspiegel

Zeventien klontjes suiker krijgt de Belg per dag gemiddeld binnen, zo blijkt uit recent onderzoek van Partena Ziekenfonds. Dat is dubbel zoveel als de hoeveelheid die wordt aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie. Die constante overdaad aan suikers zorgt ervoor dat je pancreas grote hoeveelheden insuline moet aanmaken om je bloedsuikerspiegel weer op een normaal niveau te brengen. Insuline is namelijk het hormoon dat overtollige suikers afvoert en opslaat als vet. Gebeurt dit meermaals per dag, dan raakt je pancreas overprikkeld, scheidt hij té veel insuline af en wordt je bloedsuikerspiegel te laag.

Dat is het bekende dip-moment, waarop je opnieuw snakt naar zoet. Op die manier ontstaat een vicieuze cirkel met grote suikerpieken en -dalen in je bloed tot gevolg. Dat geeft niet alleen een verhoogde vetopslag, op termijn wordt je lichaam ongevoelig voor insuline. Als reactie maakt het dan nog meer insuline aan en dat zorgt voor hyperinsulinemie: een chronisch verhoogde insulinespiegel en het voorstadium van diabetes type 2. Suikers worden in die toestand niet meer verbrand, maar opgeslagen als vet. Ook afslanken is dan quasi onmogelijk, omdat er geen vetreserves verbrand kunnen worden.

Hoe je hyperinsulinemie (of de voortekenen daarvan) herkent?

Ten eerste aan je lichaam: als je insulinespiegel verhoogd is, hou je vooral vet rond je middel vast. Andere symptomen zijn concentratieproblemen, vermoeidheid, energiedipjes, snel honger, zin in zoet, ontstekingen, pijnklachten en een lage weerstand. Maar er is ook goed nieuws, want door meer te bewegen en gezonder te eten kun je hyperinsulinemie en in sommige gevallen zelfs diabetes type 2 verhelpen. Bespreek dit wel grondig met je arts of diëtist. Op basis van drie jaar intensief onderzoek kwam de Nederlandse gezondheidsdeskundige Cora De Fluiter tot de conclusie dat het – bij minstens de helft van de mensen met overgewicht – een lichamelijke oorzaak succesvol afvallen in de weg staat.

7. Overdreven veel stress

Nele verloor 8 kilo door bewuster te leven

“Niet meer gedachteloos mijn bord leegeten, maar er de tijd voor nemen. Toen ik dat deed, hoefde ik niet eens meer op dieet”

Nele (35): “Ik heb altijd gesukkeld met mijn gewicht en wilde na drie diëtisten en talloze dieetpogingen weleens wat anders proberen. Via een vriendin kwam ik terecht bij Valérie, een gezondheids- en welzijnscoach. Haar aanpak ging veel verder dan alleen voeding. Zo moest ik een eetdagboekje bijhouden, maar ook iedere dag noteren welk moment-voor-mezelf ik had genomen en wat ik die dag anders had willen doen. Op die manier leerde ik stap voor stap om gas terug te nemen en werd ik me bewust van slechte gewoontes. Na drie maanden was ik acht kilo kwijt en véél meer ontspannen. Als fulltime werkende mama van twee kleine kinderen liep ik mezelf continu voorbij. Douchen gebeurde snel-snel tussendoor, een boekje lezen deed ik nooit en zelfs als ik met vriendinnen afsprak, bleef het in mijn hoofd razen.

Dat is volledig veranderd nu. Ik kan veel makkelijker foert zeggen tegen de dagelijkse rush. En ik ben bewuster gaan eten. Niet meer snoepen voor televisie, ontbijten in de auto of gedachteloos mijn bord leegeten, maar aan tafel gaan zitten, eens goed in- en uitademen en genieten van wat er op mijn bord ligt. Op die manier ben ik stilaan gezonder gaan eten en minder gaan snoepen. Een echt dieet heb ik nooit gevolgd – ik weet nog dat ik in het begin dacht: waar blijft de lijst met grammetjes en verboden voeding? (lacht) – en toch zijn de kilo’s verdwenen. Nooit gedacht dat stress zo’n invloed heeft op de weegschaal. Ik heb nog steeds een druk leven en zal nooit goed kunnen stilzitten, maar ik kan weer genieten en voel me gelukkig. Rust in mijn lijf en in mijn hoofd, dat is me goud waard.”

Dit zegt de voedingsexpert

Stress maakt allerlei stofjes vrij in je lichaam die oorspronkelijk bedoeld zijn om te kunnen overleven bij dreigingen. Dat komt nog steeds van pas bij acuut gevaar, zoals een naderende auto op de weg, maar vandaag is de meeste stress chronisch. Denk maar aan geldzorgen, deadlines, files, een drukke agenda of relatieproblemen. Ons lichaam kent echter het verschil niet, en maakt steeds dezelfde stress-stofjes aan. Waar die er oorspronkelijk voor zorgden dat we meer energie hadden om te vechten of te vluchten, hebben ze nu vooral extra vetopslag tot gevolg. Christine Tobback: “Stress zet een vicieuze cirkel in werking.

Het blokkeert je leverfunctie en kan ervoor zorgen dat je meer vocht vasthoudt. Daardoor krijg je verteringsproblemen, slaap je slechter, raakt je darmflora uit balans en schommelt je bloedsuikerspiegel meer. Allemaal factoren die bijdragen tot een hoger gewicht én dus het afvallen bemoeilijken. Ben je erg stressgevoelig en merk je dat aan de weegschaal, mijd dan zeker voeding waarop je gevoelig reageert. Ook yoga of meditatie kunnen soelaas bieden.”

Lees ook:

• Intuïtief eten: wat is dat eigenlijk, en hoe begin je eraan?
• Feit of fabel: stimuleert koffie je vetverbranding?
• Heerlijke recepten voor suikerarme drankjes

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!