Wat is een gezond zelfbeeld en hoe werk je eraan?
Je hoort het wel vaker: het is belangrijk om een gezond zelfbeeld te hebben. Maar wat is dat eigenlijk? En hoe kun je er zelf aan werken? Wij vroegen het aan een expert.
Wat is een gezond zelfbeeld?
Prof. Patrick Luyten (klinisch psycholoog KU Leuven): “Een gezond zelfbeeld is een realistische kijk op wie je bent. Het situeert zich tussen twee uitersten: die van de persoon die denkt niets te kunnen, niet gelooft in zichzelf en zichzelf alsmaar neerhaalt, en die van de man of vrouw die zichzelf altijd en overal erg aantrekkelijk en slim vindt, en boven de wet denkt te staan.
Een gezond zelfbeeld schommelt en evolueert mee met het leven en met de mensen die je omringen. Zij bepalen het voor een groot deel. In het beste geval corrigeren ze je zelfbeeld zodat jij je goede en slechte kanten leert kennen en aanvaarden en zo dichter bij jezelf komt. Dat draagt allemaal bij tot een goed-in-je-velgevoel en tot meer levenskwaliteit in het algemeen.”
Waarom is een gezond zelfbeeld belangrijk ?
“Het leven staat nooit stil, we staan telkens voor nieuwe uitdagingen, nieuwe omgevingen en nieuwe mensen. Met een gezond zelfbeeld is het makkelijker om fijne relaties aan te gaan in de liefde, op het werk of in je vrije tijd. Die relaties zijn ook weer een boost voor je gevoel van eigenwaarde. Het is een versterkende cirkel. Je ziet sneller kansen, grijpt ze makkelijker en kunt het leven op een fijne manier leven.
Uiteraard zijn er altijd situaties die je zelfbeeld aan het wankelen brengen. Op die momenten heb je mensen nodig op wie je kunt terugvallen. Samengevat: we ontlenen ons zelfbeeld aan anderen, op een positieve, maar ook op een negatieve manier. Een warme, communicatieve omgeving geeft je zelfbeeld een boost, een giftige, jaloerse omgeving haalt je gevoel van eigenwaarde onderuit.”
Word je met een bepaald zelfbeeld geboren?
“Ja, het wordt voor zo’n 30% biologisch bepaald. Je wordt dus met een bepaald gevoel van eigenwaarde geboren. Premature baby’s of huilbaby’s worstelen vaak met onverwerkte gevoelens van pijn en onrust en die kunnen een blijvende impact hebben. Gelukkig kun je als ouder je kind positief stimuleren, bevestigen en oog hebben voor zijn of haar talenten.
Tegelijk is het ook belangrijk om je kind te corrigeren in de andere richting: het te wijzen op dingen waarin het minder goed is, zodat het een realistisch beeld van zichzelf krijgt. Ook andere mensen in je leven hebben een impact: leerkrachten, collega’s, vrienden, partners … Een laag zelfbeeld hoeft dus niet voor altijd te zijn: het is flexibel en kan in de loop der tijd positiever worden.”
Beïnvloeden social media je zelfbeeld?
“Aanvaarden dat je niet perfect bent, dat je niet de meest aantrekkelijke, sportieve of populaire bent, is niet makkelijk. Zeker in social media-tijden waarin perfecte plaatjes de norm zijn. Jongeren zijn op dat vlak kwetsbaar: hun zelfbeeld kent hoogtes en laagtes. Op die leeftijd laten ze in hun leven ook liever geen volwassenen toe die een en ander kunnen relativeren. Jongeren trekken vooral op met leeftijdgenoten. Ze mikken op een ideaalbeeld, dat ze zelf in stand houden voor elkaar. Vooral kwetsbare jongeren zijn ervan overtuigd dat het beeld dat leeft op social media een realistische en na te streven standaard is. Hun gevoel van eigenwaarde lijdt daaronder, en uit recente wetenschappelijke studies blijkt dat deze groep hierdoor vatbaarder is voor depressie, angstgevoelens, zelfverminking en gewelddadig gedrag. En dat is zorgwekkend.
Social media hebben op die manier vooral een impact op het zelfbeeld van kwetsbare jongeren die bijvoorbeeld uit een problematische gezinscontext komen, waar weinig ruimte is om te praten over gevoelens en relaties. Het lijkt banaal, maar communiceren en praten heeft een positief effect op de eigenwaarde van jongeren. Door constructief over zulke thema’s te praten gaat de jongere zich beter in zijn vel voelen en positiever naar zichzelf kijken. Maar ook door je te omringen met mensen die je nemen zoals je bent, kan er een milder zelfbeeld groeien.”
Hoe kun je werken aan je zelfbeeld?
- Omring je met mensen die je nemen zoals je bent, met je goede en minder goede eigenschappen. Vaak zijn dat ook mensen die van zichzelf een realistisch en goed zelfbeeld hebben. Praat met hen, niet via Whatsapp of Facebook, maar tussen pot en pint of bij koffie en cake.
- Of lees eens een autobiografie van een succesvolle persoon die terugblikt op zijn of haar leven, en die je een realistische en eerlijke inkijk geeft. Het doet veel om bijvoorbeeld een politicus te zien toegeven dat het onmogelijke leven dat hij heeft geleid hem ook bijna genekt heeft.
- Hetzelfde geldt voor muziek: zangers die op een eerlijke manier reflecteren in hun liedjes, zorgen voor troost en normalisering: als zelfs artiest X hiermee heeft geworsteld, is het normaal dat ik het er ook moeilijk mee heb. Een zelfbeeld blijft een complex iets, maar deze tips kunnen je wel op weg helpen.”
Prof. Patrick Luyten is klinisch psycholoog en hoogleraar aan de KU Leuven. Hij werkte mee aan het grootschalige geluksonderzoek waarvan de resultaten werden verwerkt in het boek ‘Veel geluk. Hoe kunnen we ons geluk en dat van anderen versterken?’
Meer gezonde tips:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!