Welke gezondheidscheck-up op welke leeftijd: een overzicht
Welke gezondheidscheck-up laat je uitvoeren en op welke leeftijd? Hieronder een handige controle- en screeninggids per leeftijd.
Gezondheidscheck-up: een overzicht per leeftijd
20+
Vergeet je vaccins niet
Kijk na of je vaccins nog geldig zijn. De vaccins voor difterie en tetanus, die je normaal gezien als kind via de school kreeg, moeten om de tien jaar herhaald worden. Ook het vaccin tegen kinkhoest moet na tien jaar eenmalig herhaald worden, en dat is ook nodig als je zwanger bent of in contact komt met jonge kinderen. Vraag je arts naar meer info of kijk op laatjevaccineren.be.
SOA’s: niet zó uitzonderlijk
Seksueel actieve twintigers zouden zich moeten laten controleren op chlamydia wanneer ze onbeschermd hebben gevreeën of dat willen doen in een nieuwe relatie. Chlamydia is immers de meest vastgestelde soa in België en komt vooral voor bij homo’s en jonge twintigers. De ziekte geeft vaak weinig of geen klachten, maar kan bij vrouwen onder meer tot vruchtbaarheidsproblemen leiden als ze niet wordt behandeld. Chlamydia wordt eenvoudig getest via een uitstrijkje of urinestaal.
Laat je tanden checken
Elke zes maanden een bezoekje aan de tandarts blijft nog steeds de norm voor volwassenen vanaf achttien jaar. Op die manier detecteer je snel gaatjes, tandplak, tandsteen en eventuele andere problemen. De jaarlijkse controles krijg je grotendeels terugbetaald door het ziekenfonds.
Een uitstrijkje = een must
Ben of was je in het verleden seksueel actief en ouder dan 25? Maak dan om de drie jaar een afspraak bij de huisarts of gynaecoloog voor een uitstrijkje. Dat is een snelle en efficiënte manier om te weten te komen of je (een voorstadium van) baarmoederhalskanker hebt.
Maak je zelf geen afspraak? Dan krijg je een uitnodiging voor controle via een brief van het Centrum voor Kankeropsporing. Tot je 64ste krijg je het driejaarlijkse uitstrijkje volledig terugbetaald door het ziekenfonds. Vaker controleren is niet nodig: dat heeft geen nut en kost je alleen maar geld. Info: baarmoederhalskanker.bevolkingsonderzoek.be.
40+
Vraag je Globaal Medisch Dossier aan
Ben je tussen 45 en 75 jaar, dan kan de huisarts – die je Globaal Medisch Dossier (GMD) beheert – één keer per jaar een gratis preventiemodule doorlopen. Op basis van een checklist overloopt hij dan samen met jou welke preventieve gezondheidsmaatregelen nuttig kunnen zijn. Heb je nog geen GMD, dan kun je het aanvragen bij de huisarts. Het bevat al je medische gegevens (operaties, lopende behandelingen, chronische ziekten, …). Zowel de preventiemodule als de aanmaak van het GMD krijg je volledig terugbetaald door je ziekenfonds.
Laat naar je ogen kijken
Vanaf je veertigste kun je het best om de drie à vier jaar je ogen laten checken op glaucoom, een verhoogde oogdruk die blindheid kan veroorzaken. Draag je een bril of komen er oogziekten voor in je nabije familie, dan is regelmatigere controle nodig.
50+
Tijd voor een preventieve mammografie
Ruim driekwart van alle borstkankers wordt vastgesteld bij vrouwen ouder dan 50. Vanaf je vijftigste gaat het risico dus de hoogte in. Daarom stuurt de Vlaamse Overheid je vanaf die leeftijd – tot je 69ste – elke twee jaar een uitnodiging voor een gratis screeningsmammografie. Men neemt dan een röntgenfoto van je borsten om eventuele afwijkingen snel te kunnen opsporen.
Zo’n preventieve mammografie heeft absoluut zin: onderzoek wijst uit dat vrouwen tussen 50 en 69 die regelmatig gescreend worden 23 procent minder risico lopen om te overlijden aan borstkanker. Info: borstkanker.bevolkingsonderzoek.be.
Lees ook: 15x feiten en fabels over borstkanker
Onbreekbaar? Check je botten
Tijdens de menopauze krijg je brozere botten door de verminderende oestrogeenproductie. Vanaf de menopauze en zeker vanaf je vijftigste zal de huisarts daarom samen met jou een specifieke vragenlijst overlopen om in te schatten hoeveel risico je loopt op osteoporose. Indien nodig kun je een botscan laten doen om te bepalen of je verdere opvolging voor osteoporose nodig hebt. Voor mannen is er pas een verhoogd risico vanaf 55 jaar.
Af en toe een bloedonderzoek
Vanaf je vijftigste zou de huisarts om de vijf jaar je bloeddruk moeten nemen, om hoge bloeddruk op te sporen. Frequentere of vroegere controle heeft geen zin. Daarnaast wordt ook het cholesterolgehalte in je bloed gecontroleerd via een bloedonderzoek. De huisarts zal ook enkele gerichte vragen stellen over je levensstijl, familiegeschiedenis en gewicht om een beeld te krijgen van je algemene gezondheid. In onderling overleg zal hij dan bepalen of bijkomende tests nodig zijn.
Screening van je darmen
Dikkedarmkanker is zowel bij mannen als vrouwen de tweede meest voorkomende kanker. Elk jaar sterven in Vlaanderen ongeveer 1600 mensen aan de ziekte. Het goede nieuws: omdat darmkanker zich erg traag ontwikkelt, kan het in een vroeg stadium worden opgespoord en behandeld. De kans op genezing is dan maar liefst 90 procent. Ter preventie organiseert de Vlaamse Overheid daarom een screening voor iedereen tussen 56 en 74 jaar. Elke twee jaar kun je gratis je stoelgang laten controleren op bloedsporen, en dat via een iFOB-test die je thuis krijgt toegestuurd. Info: dikkedarmkanker.bevolkingsonderzoek.be.
60+
Weg met de griep!
Elke 65-plusser laat zich het best jaarlijks tussen half oktober en half november vaccineren tegen griep. De prik beschermt maar voor één winterperiode, dus het vaccin moet ieder jaar herhaald worden. Zwangere vrouwen of mensen die in de gezondheidssector werken, moeten zich op jongere leeftijd ook laten vaccineren. Info: griepvaccinatie.be.
Belangrijk: dit jaar is het een uitzonderlijk jaar. Door het coronavirus zijn er plots heel wat meer mensen die zich willen laten vaccineren, waardoor er onvoldoende vaccins zijn voor mensen uit risicogroepen. Heb je een vaccin gereserveerd, maar hoor je niet tot een risicogroep? Geef je vaccin dan door aan de volgende op de wachtlijst.
Bescherm je tegen pneumokokken
Vanaf je 65ste loop je aanzienlijk meer gezondheidsrisico’s bij een infectie met pneumokokken, dat zijn bacteriën die via hoesten of niezen van mens op mens worden overgedragen en die long- of hersenvliesinfecties kunnen veroorzaken. De Hoge Gezondheidsraad beveelt daarom aan om je vanaf deze leeftijd te laten vaccineren.
Te veel is te veel
Dr. Raf Mertens, epidemioloog en Algemeen Directeur van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg: “Als je geen klachten hebt of niet tot een risicogroep voor bepaalde aandoeningen behoort, hebben de meeste preventieve tests – zoals een scan van je hart of een uitgebreid bloedonderzoek – geen enkel nut.
Meer nog: zulke preventieve tests zijn af te raden. Want baat het niet, dan schaadt het in dit geval vaak wel. De tests kunnen namelijk een vals positief resultaat geven en dus iets oppikken dat er niet is. Daarom: enkel als ze voldoende betrouwbaar zijn én voldoen aan een reeks wetenschappelijke criteria, hebben preventieve controles zin. Denk bijvoorbeeld aan een noodzakelijke gezondheidscheck-up, zoals de tweejaarlijkse mammografie voor vrouwen tussen 50 en 69 jaar of aan de dikkedarmkankerscreening voor iedereen tussen 56 en 74 jaar.”
Nog even dit…
Deze richtlijnen gelden voor algemeen gezonde volwassenen. Heb je specifieke klachten, overgewicht of bestaande gezondheidsproblemen, rook je, neem je medicatie, ben je zwanger of erfelijk belast of werk je in een risicoberoep voor bepaalde ziekten, dan zijn andere of regelmatigere controles nodig. Vraag meer info over een gezondheidscheck-up na bij je huisarts!
Tekst: Sanne De Lee • M.m.v. dr. Raf Mertens, epidemioloog en Algemeen Directeur van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (kce.fgov.be) • Bronnen: seksualiteit.be, riziv.fgov.be, bevolkingsonderzoek.be
Lees hier nog meer over je gezondheid:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!