Tekenbeten: hoe kun je ze herkennen (en verwijderen)?
Een lekkere picknick in het park of een avondwandeling door het bos: bij mooi weer trekken we graag naar buiten. Maar dat geldt helaas ook voor teken… en dan let je maar beter op, want tekenbeten kunnen je weleens zuur opbreken.
Tekenbeten herkennen
Een teek herken je als een klein, zwart puntje dat vaak vastzit aan je huid. De teek hecht zich namelijk vast om bloed te zuigen en zichzelf te voeden. Teken zijn maar een speldenkop groot, waardoor ze in het begin vaak verward worden met een sproet of moedervlek. Eens volgezogen kan hun achterlijf echter opzwellen tot wel een centimeter.
Is een tekenbeet altijd gevaarlijk?
Tekenbeten zijn gelukkig niet altijd gevaarlijk, want niet elke teek brengt ziektes met zich mee. Toch let je beter goed op:
- Teken kunnen verantwoordelijk zijn voor de overdracht van virussen en bacteriën die ziekten bij de mens veroorzaken. Een van de bekendste is de ziekte van Lyme, die verschillende organen, de huid, de gewrichten en het zenuwstelsel kan aantasten.
- De kriebelbeestjes kunnen ook tekenencefalitis (TBE) veroorzaken, een virale infectie die de hersenen en het ruggenmerg aantast en in zeldzame gevallen levensbedreigend kan zijn. Tekenencefalitis wordt veroorzaakt door een virus dat behoort tot de familie van de gele koorts. De ziekte is veel minder bekend, maar daarom niet minder gevaarlijk. Het TBE-virus wordt teruggevonden in regio’s van ten minste 20 Europese landen, dus wees altijd op je hoede voor een teek. Op deze site kun je makkelijk checken of je een risico loopt op TBE tijdens je vakantie én leer je hoe je jezelf kunt beschermen.
Hoe kun je een teek verwijderen?
Het overdrachtsrisico van virussen en bacteriën stijgt naarmate de teek langer blijft vastzitten op de huid. Merk je een teek op bij jezelf of bij iemand anders, verwijder hem dan zo snel mogelijk. Het is belangrijk dat dit op de juiste manier gebeurt om besmetting te voorkomen.
- Zit de teek nog niet vast op je huid? Gebruik dan een kleefpleister of een stuk tape om de teek te verwijderen.
- Als de teek al vastzit op je huid, gebruik dan een eenvoudige tekenverwijderaar die er een beetje uitziet zoals een pincet (o.a. te koop bij de apotheek).
- Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid beet. Het is belangrijk dat de teek volledig uit je lichaam wordt gehaald. Dat doe je best met een opwaartse trekbeweging. Draai de teek niet! Anders kunnen er restjes van de mond in je huid blijven steken.
- Knijp een teek zeker niet plat. Zo kan hij de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt, doorgeven door te braken.
- Doe niets van zalf, olie of alcohol op de teek voor je ze eruit haalt. Ook dan spuwt de teek haar maaginhoud in je bloed.
- Na het verwijderen ontsmet je het plekje met desinfecteermiddel.
Schakel je huisarts in als je twijfelt of je ‘m goed hebt verwijderd, of als je denkt dat de teek er al langere tijd zit.
Wat bij besmetting?
Na het verwijderen van een teek is het belangrijk om gedurende een maand de plaats van de tekenbeet in het oog te houden. Als er op de plek waar de teek heeft gezeten een rode kring of vlek ontstaat, kán dat wijzen op Lyme. Maar dat hoeft niet per se.
Zo is een klein rood plekje op de plaats van de tekenbeet in de eerste paar dagen erna niets meer dan normale huidirritatie. Wordt dat plekje niet groter en verdwijnt het binnen enkele dagen weer, dan is de kans heel klein dat het een symptoom is van de ziekte van Lyme.
Zie je een abnormale huiduitslag, of een rode kring (de zogenaamde ‘erythema migrans’) rond de beet die geleidelijk aan groter wordt? En vertoon je symptomen als lichte koorts, een grieperig gevoel, hoofdpijn en vermoeidheid? Maak dan meteen een afspraak bij je huisarts, want dan bestaat de kans dat je de ziekte van Lyme hebt.
Tekenbeten behandelen
1. Antibiotica
Als je toch de ziekte van Lyme ontwikkelt en dat in een vroeg stadium ontdekt, is de ziekte te behandelen met een simpele antibioticakuur. Zo geef je de bacterie geen kans om zich te verspreiden. Hoe vroeger je er dus bij bent, hoe beter.
2. Bloedanalyse
Wanneer je de beet niet hebt opgemerkt en mogelijke symptomen niet hebt gelinkt aan een besmetting, kan de bacterie zich verspreiden in je lichaam en maanden tot jaren na een tekenbeet verschillende organen aantasten, met ontstekingen, chronische vermoeidheid of pijn tot gevolg. Bij zulke symptomen wordt niet meteen aan een tekenbeet gedacht, dus de diagnose is vaak moeilijker te stellen. Een bloedanalyse kan uitsluitsel geven.
Tekenbeten voorkomen
Teken zitten vooral in hoge grassen en in bossen. Als je daar gaat wandelen, hou dan rekening met deze tips om tekenbeten te vermijden:
- Bedek je huid tijdens een wandeling zo goed mogelijk. Draag bijvoorbeeld een hoofddeksel, een T-shirt met lange mouwen, een lange broek en gesloten schoenen. Liefst kledingstukken die afsluiten aan de uiteinden. Je kunt ook je broekspijpen in je sokken stoppen, zo hebben teken nog minder kans.
- Wandel niet door velden en heides maar blijf op de voorziene paden.
- Breng regelmatig insectenspray aan op de onbedekte delen van je huid. Lees aandachtig de bijsluiter om te weten welk product je kunt gebruiken (vooral voor kinderen en zwangere vrouwen).
- Draag bleke kledij om de zoektocht naar teken makkelijker te maken.
- Controleer na elk buitenmomentje je hele lichaam en hoofdhuid. Let vooral op warme huidplooien zoals de oksels, liezen of achter de oren. Check ook je kinderen en huisdieren op teken.
3x wist-je-datjes over teken
- Een tekenbeet is niet onmiddellijk merkbaar omdat hij geen pijn doet: het speeksel van de teek heeft namelijk een verdovend effect.
- De ideale bodemtemperatuur voor teken ligt tussen 6 en 25 °C. Hun actieve seizoen ligt dus van maart tot oktober.
- Eenmaal geïnfecteerd dragen teken het virus levenslang met zich mee. Teken zijn dus de perfecte vectoren voor virussen.
Bronnen: Pfizer, Gezondheid.be, CDC (Centers for Disease Control and Prevention), Steven Van Den Broucke (internist en infectioloog bij het Instituut voor Tropische Geneeskunde).
Lees ook deze artikels:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!