Last van het grotsyndroom na corona? Dit zegt de expert

Soms lijkt het alsof het coronatijdperk voorbij is: maatregelen die versoepelen, terrasjes en buitenlandse reizen die weer mogelijk zijn … Maar wat als je het gevoel hebt niet mee te willen met een wereld die ‘heropent’? Misschien heb je dan wel last van het ‘grotsyndroom’. Klinisch psychologe Lynn Spillemaeckers geeft advies over hoe je hiermee omgaat.

Wat is het grotsyndroom?

Lynn Spillemaeckers: “Het grotsyndroom is een fenomeen waarbij mensen het moeilijk hebben om het huis te verlaten. Het is geen officiële psychodiagnose, maar redelijk wat mensen ervaren het in de context van COVID-19. Door de pandemie zijn we gewend geraakt aan thuis zijn, het is een veilige omgeving binnen de comfortzone.

Ondertussen is er al een groot deel van de bevolking gevaccineerd, waardoor het sociale leven zich met de nodige voorzichtigheid kan hervatten. Maar naar buiten gaan en die comfortzone verlaten, is voor veel mensen niet evident.”

Hoe kun je het syndroom herkennen?

“Er is een verschil tussen een beetje angstig zijn bij het naar buiten gaan en het grotsyndroom. Angst is een van de vier basisemoties, en bovendien ook een nuttig gevoel. Toen COVID-19 uitbrak, was het tenslotte nodig om een gezonde dosis bezorgdheid te voelen waardoor je voorzichtig kon zijn en de nodige maatregelen kon toepassen. Er was – en is – een reële dreiging.

We spreken pas over het grotsyndroom wanneer je je deelname aan het maatschappelijk leven blijft vermijden en de angst blijft duren. Angst vergt tenslotte veel energie van ons zenuwstelsel en wanneer ons lichaam uitgeput is, wordt angst vaak afgewisseld met depressieve gevoelens. Het is dus belangrijk niet in die negatieve spiraal van het grotsyndroom terecht te komen.”

Komt het meer voor op een bepaalde leeftijd?

“Sociale angst komt op alle leeftijden voor, maar kan een andere vorm aannemen afhankelijk van de leeftijd. Vanaf de leeftijd van 12 jaar begint het sociale netwerk een belangrijke positie in te nemen binnen het leven van de jongere. Er kan meer groepsdruk ervaren worden en je identiteit wordt nog grotendeels gevormd.

Door de pandemie hebben veel jongeren cruciale sociale activiteiten moeten missen zoals de eerste keer met vrienden naar de cinema, de eerste fuif of het eindejaarsbal. Omdat bepaalde sociale activiteiten nog nieuw zijn, kan dit ook voor extra spanning zorgen.“

Hoe ga je ermee om?

Lynn Spillemaeckers: “Bij angsttherapie werken we nooit met flooding, dat wil zeggen dat het niet aan te raden is om je van de ene op andere dag volop te smijten in iets waar je angstig voor bent. Het is belangrijk om voorzichtig en stapsgewijs de draad weer op te pikken. Doe dat op jouw eigen tempo zodat je stilaan weer positieve ervaringen kunt opdoen.

Je moet natuurlijk wel de nodige stappen zetten. Als je de angstprikkel blijft vermijden, kun je niet wennen aan het idee dat de situatie terug veilig is. Stel eventueel een gradueel lijstje op van activiteiten die voor jou laagdrempelig zijn tot activiteiten die je moeilijker vindt en meer angst uitlokken. Wanneer die eerste stap lukt, ben je meteen vertrokken.“

Wat als je thuis zijn verkiest?

Lynn Spillemaeckers: “Er is zeker geen probleem als je meer introvert bent en rustige activiteiten verkiest. Je hoeft helemaal niet op een terrasje te gaan zitten als dat je niet aanspreekt. Veel mensen hebben tijdens de lockdown tenslotte de rust en interesses binnenshuis kunnen (her)ontdekken. De oorsprong van je keuze lijkt me wel belangrijk: kies je bewust voor rustige activiteiten of vermijd je sociale activiteiten uit angst?

Daarnaast is het ook begrijpelijk dat veel mensen nog terughoudend zijn over terrasjes doen en op reis gaan, zelfs als ze dit voor corona wél graag deden. Hoewel de maatregelen versoepeld zijn, is het virus nog steeds aanwezig en moeten we rekening houden met veiligheidsregels. Als het een bewuste keuze is om bijvoorbeeld te wachten met een druk sociaal leven tot meer mensen volledig gevaccineerd zijn, dan is daar ook niets mis mee.”

Hoe geef je jouw grenzen aan?

“Je grenzen aangeven is niet altijd eenvoudig, zo kan er verdeeldheid zijn tussen verschillende mensen over waar zij behoefte aan hebben. Het is belangrijk om elkaars mening hierbij te respecteren.

Bij jezelf is het goed om even stil te staan waar je behoefte aan hebt en dat ook aan te geven. Vaak reageren mensen in je omgeving positiever dan je denkt wanneer je eerlijk bent.”

Zullen we de mentale gevolgen nog lang voelen?

Lynn Spillemaeckers: “De pandemie is een ongeziene situatie die impact heeft op verschillende levensdomeinen. In crisissituaties gaan mensen daarbij op een andere manier nadenken en in het leven staan.

Ik denk dat we de mentale impact dus niet mogen onderschatten en dat er ook op lange termijn negatieve gevolgen zullen zijn. Maar het is daarnaast zeker ook belangrijk om oog te hebben voor het positieve aspect: de veerkracht die we tonen als samenleving.”

Met dank aan klinisch psychologe Lynn Spillemaeckers van praktijk IPO Antwerpen.

Lees ook deze artikels over mentaal welzijn:

• Zo blijf je mentaal fit tijdens de coronacrisis (en help je anderen die het moeilijk hebben)
• Deconnecteren tijdens je vakantie: 5x tips om je werk even helemaal los te laten
• Een frisse start na corona: hoe begin je daaraan?

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!