Bescherm je hart: hoe herken je hartproblemen?

Hart- en vaatziekten blijven doodsoorzaak nummer één in Vlaanderen, en ze treffen net iets vaker vrouwen dan mannen. Topdokter Pedro Brugada vertelt over de belangrijkste spier van ons lichaam, én hoe je hartproblemen kunt herkennen.

Het belang van een scan

Hart- en vaatziekten maken meer dan 30.000 slachtoffers per jaar: 31% van de vrouwen en 27% van de mannen sterft aan hart- en vaatziekten.

Professor dr. Pedro Brugada, gerenommeerd cardioloog en wetenschappelijk directeur van de hartritmekliniek in het UZ Brussel: “Ik ben groot voorstander van hartscreenings, ook op jonge leeftijd, en ben van het nut ervan zelf het grootste voorbeeld. Ik had geen klachten, maar het was vijf voor twaalf. Mijn vrouw wilde per se dat ik me zou laten onderzoeken omdat ik 66 was. Ik heb de klassieke tests gedaan, de fietsproef, een elektrocardiogram… Die waren in orde, maar mijn vrouw bleef aandringen: ‘Je raadt je patiënten een scan aan, waarom doe je het dan zelf niet? Op die scan bleek dat mijn hartkransslagader serieus verstopt zat. Zonder die scan was ik misschien dood of verlamd.”

Echo, elektrocardiogram of scan?

• “De ‘mechaniek’ van het hart kun je onderzoeken met een echo: je ziet of het hart goed samentrekt, je ziet de kleppen…
• Om de elektriciteit, het ritme van het hart, te checken is een elektrocardiogram dan weer belangrijk.
• Maar daarnaast heb je de ‘loodgieterij’, je aders en slagaders die als een buizensysteem door je lichaam lopen. Elke cardioloog heeft wel een keertje meegemaakt dat hij of zij aan een patiënt vertelt dat alles in orde is, en dat die toch een paar weken later een infarct krijgt, omdat er vernauwingen zijn. Alleen met een scanner kun je die opsporen.”

Hoe herken je hartritmestoornissen en hartfalen?

“Er zijn mensen die hartritmestoornissen hebben en daar niks van merken, en er zijn mensen die er heel plots aan sterven, daartussen ligt een scala aan klachten. Een vaak voorkomende klacht is hartkloppingen, het hart dat op hol slaat. Dan heb je ‘syncope’, flauwvallen. Als je hart raar doet én je valt flauw, dan is dat een slecht teken, want dat betekent dat het hart er niet meer in slaagt om het bloed rond te pompen.

Een plotse dood kan het gevolg zijn, maar er zijn ook mensen die door de hartritmestoornissen een hartfalen krijgen. Dat is niet, zoals veel mensen denken, een plotse dood, maar dat is een hartinsufficiëntie: je bent kortademig, krijgt dikke voeten, vocht in de longen… omdat je hart niet meer goed pompt. Maar daar ga je niet plots aan dood.”

En wat met een hartinfarct? Wat zijn de symptomen?

“Een infarct wordt vaak veroorzaakt door de verstopping van een hartkransslagader gecombineerd met het plots ontstaan van een bloedklonter. Een stukje van het hart krijgt geen bloed meer en dat geeft druk op de borst. Er is dus iets mis met de zuurstofvoorziening.

Let wel, het gaat om druk, niet om pijn, het is een beklemmend gevoel, alsof er iemand op je borst gaat staan. Daar word je ook angstig van. Maar het gevoel verschilt van mens tot mens. Iemand die suikerziek is, bijvoorbeeld, kan een hartinfarct hebben zonder enig symptoom, omdat de zenuwen van het hart aangetast zijn door de diabetes. Dan komt er geen druk op de borst.”

Hartproblemen bij vrouwen

“Vrouwen die een hartinfarct krijgen, hebben niet altijd die typische druk op de borst. Ook pijn in je arm of aan je tanden kan een symptoom zijn”

“Vrouwen hebben dikwijls andere klachten dan druk op de borst. Dat kan een beetje pijn in de arm zijn, alsof iemand je daar vastneemt, anderen krijgen pijn aan de tanden. Omdat de klachten anders zijn dan het in de medische boeken beschreven staat, wordt de diagnose bij vrouwen niet altijd herkend.

Een jonge vrouw met hartproblemen loopt het meeste risico, zij wordt vaak niet au sérieux genomen. Uit onderzoek blijkt dat haar klachten veel vaker geminimaliseerd worden dan die van jonge mannen. Dat komt onder andere omdat vrouwen vaker naar de dokter gaan. Als een man dan toch eens komt, dan denken zowel mannelijke als vrouwelijke dokters dat er zéker iets aan de hand moet zijn. Bij een vrouw met klachten op de borst denken ze eerder aan hyperventilatie of een angstaanval. ‘Ach ja, die is getrouwd met de verkeerde man, heeft veel werk met de kinderen, stress…’ Als je pech hebt en bij een arts terechtkomt die niet naar de patiënt luistert, dan kan die dat wegwuiven als hyperventilatie.

Ik raad daarom aan om naar een arts te gaan die in een groepspraktijk werkt. Twee of drie artsen weten meer dan een, een andere arts kan iets opmerken dat de behandelende arts over het hoofd heeft gezien.”

Wat met vrouwen in de menopauze?

“Door de hormonale veranderingen kun je echte hartritmestoornissen krijgen, maar door de vapeurs kun je ook het gevóél hebben dat je hart sneller klopt. Als die twee samengaan, de warmteopwelling en het gevoel dat je hart sneller slaat dan normaal, dan is dat over het algemeen geen enkel probleem. Maar wees voorzichtig als je hart zonder enige reden op hol slaat. Plotse hartkloppingen, los van de vapeurs, hebben niks met de menopauze te maken. Ook hier moet de arts opletten bij de diagnose, en er niet zomaar van uitgaan dat het een symptoom van de overgang is. Het kan ook iets anders zijn.”

Het Tako Tsubo-syndroom

“Een heel specifieke aandoening bij vrouwen in de menopauze is het Tako Tsubo-syndroom, het gebrokenhartsyndroom. Meestal komt dat pas na de menopauze voor, als ze in een bepaalde stresssituatie terechtkomen.

Door de stress of schriksituatie komt er adrenaline vrij waardoor de bloeddruk en hartfrequentie omhoog gaan. Het Tako Tsubo-syndroom is een extreme vorm van dat adrenaline-effect. Wat we denken dat er gebeurt, want het is moeilijk om te onderzoeken, is dat de kransslagader van die vrouwen zich plots sluit, waardoor ze een soort hartinfarct krijgen. Maar nadien gaat die ader weer open, er is geen permanente vernauwing. Het gebrokenhartsyndroom komt zeker niet zo frequent voor als een gewoon hartinfarct, maar we zien er toch wel een of twee per week. En je ziet het niet aankomen, omdat er eigenlijk niets fout is met het hart.”

Wat moet je doen bij een hartinfarct?

• “Als je vermoedt dat het je zélf overkomt, ga dan meteen naar het ziekenhuis of bel de 112.
• Als je het ziét gebeuren, breng de persoon dan naar het ziekenhuis of bel de 112, en blijf ermee in gesprek.
• Als de patiënt bewusteloos is, start dan meteen hartmassage. Je moet er niet bang voor zijn, je kunt er niks verkeerds mee doen. Vingers in elkaar haken en goed doorduwen in het midden van de borstkas. En blijven gaan. Een rib breken is geen probleem, hoor. Wij dokters zeggen zelfs: als je bij een hartmassage geen rib gebroken hebt, dan heb je het niet goed gedaan. Kunstmatige beademing wordt tegenwoordig niet meer aangeraden, de hartmassage zelf zorgt voor voldoende circulatie van zuurstof.”

“Iederéén kan reanimeren. Haak je vingers in elkaar en duw hard in het midden van de borstkas. Daarbij mag je gerust een rib breken”

Hoesten bij ritmestoornissen of een hartinfarct: feit of fabel?

“In afwachting van de ziekenwagen kun je inderdaad hoesten. Stel je voor dat je pijn op de borst hebt en je voelt dat je gaat flauwvallen, dan heb je op dat moment een probleem met de bloedcirculatie. Bij sommige mensen lukt het dan om door te hoesten zichzelf bij bewustzijn te houden. Elke keer dat je hoest, gaat je bloeddruk even omhoog. Het zal misschien niet bij iedereen helpen, maar het kan zeker geen kwaad om te hoesten tot de ziekenwagen komt.”

Wat is het allerslechtste voor je hart?

“Roken is zeer slecht, en niet alleen voor je hart. En overgewicht. Koffie kan geen kwaad, daar zit te weinig cafeïne in. Redbull dan weer wel. Als je daar te veel van drinkt, kun je hartritmestoornissen krijgen.

Er bestaat ook zoiets als een ‘holiday heart syndrome’, maar dat heeft alles met alcohol te maken. De naam komt uit Amerika. Tijdens de week, op het werk, wordt er geen alcohol gedronken, maar in het weekend gaan ze bingedrinken. Ze hebben vrij, vliegen in de alcohol en dan slaat het hart op hol. Dan krijgen ze voorkamerdefibrillatie, een ritmestoornis die in dit geval door de alcohol wordt getriggerd. We zien dat hier ook bij de studenten als ze klaar zijn met de examens, dan komen ze binnen op de spoed met hartritmestoornissen.”

Week van het Hart

Van 21 tot 27 september vindt de 41ste editie van de Week van het Hart plaats. Met een nieuwe campagne met als slogan ‘Last van Kortademigheid? Uw verjaardag is de perfecte gelegenheid om de eerste symptomen van hartfalen op te sporen’, wil de Belgische Cardiologische Liga de aandacht vestigen op kortademigheid, een van de meest zichtbare symptomen van hartfalen. Deze verraderlijke ziekte kan snel behandeld worden, waardoor de prognose verbeterd. Daarom is het erg belangrijk om de symptomen te kunnen herkennen.

Tijdens de Week van het Hart zullen er evenementen (informatiestands, dieetworkshops, hartreanimatiecursussen…) plaatsvinden in tal van hartrevalidatiecentra en ziekenhuizen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. De Week van het Hart wil zoveel mogelijk mensen bereiken om hen bewust te maken van de symptomen van hartfalen en van de behandelingsoplossingen.

Lees ook:

• 9 tips om je hart te beschermen
• Dit zijn dé 10 belangrijkste signalen voor hartproblemen bij vrouwen
• Een trombose in je been? Dit zijn de symptomen

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!