Hoe kun je een hartstilstand herkennen?

Hart- en vaatziekten staan helaas al jaren in de top 3 van meest voorkomende doodsoorzaken in Vlaanderen. Toch weet niet iedereen wat je moet doen als iemand een hartstilstand heeft. Wat is het verschil tussen een hartstilstand, hartaanval of hartinfarct? Hoe kun je een hartstilstand herkennen en hoe moet je reanimeren?

Wat is een hartstilstand?

Bij een hartstilstand of plotse hartdood staat het hart plots (bijna) volledig stil en pompt het geen bloed meer rond. Wanneer iemand een hartstilstand heeft, raakt de persoon binnen enkele seconden bewusteloos en is er geen of geen normale ademhaling. Doordat de bloedsomloop en ademhaling uiteindelijk stoppen, krijgen spieren en organen geen zuurstof meer. Al na 4 tot 6 minuten raken hersencellen onherstelbaar beschadigd. Een hartstilstand is eigenlijk een circulatiestilstand en is dus steeds levensbedreigend.

Wat is het verschil met een hartinfarct, hartaanval en hartfalen?

Hoewel de termen vaak door elkaar worden gebruikt, zijn een hartinfarct, hartaanval of hartfalen niet hetzelfde als een hartstilstand.

• Een hartinfarct is hetzelfde als een hartaanval, en kan een hartstilstand veroorzaken. In dit geval is de bloeddoorstroming in één van de kransslagaders verstopt, waardoor een deel van het hart geen bloed en zuurstof meer krijgt. Anders dan bij een hartstilstand is het slachtoffer nog bij bewustzijn. Een hartinfarct wordt in medische termen een myocardinfarct genoemd.
• Hartfalen is wanneer de pompkracht van het hart vermindert. In tegenstelling tot een hartinfarct of een hartstilstand is hartfalen een chronische aandoening en dus geen plotse gebeurtenis.

Wat zijn de oorzaken?

De meest voorkomende oorzaak van een hartstilstand is een hartinfarct. Dat zorgt ervoor dat je hartritme van slag geraakt, waardoor ernstige hartritmestoornissen ontstaan.

Een hartstilstand kan echter ook veroorzaakt worden door andere hartproblemen:

• een hartspierziekte,
• een ontsteking van het hart,
• hartfalen,
• erfelijke hartziekten of -ritmestoornissen, zoals het Brugada-syndroom of cardiomyopathie.

Vooral bij mensen onder de 45 jaar ligt een erfelijke hartziekte meestal aan de basis. Omdat we in het nieuws weleens horen over een hartstilstand bij jonge sporters wordt onterecht gedacht dat sporten een oorzaak is. Hoewel het een trigger kan zijn, is sporten niet de oorzaak van een plotse hartdood.

Wie loopt het meeste risico?

Een hartstilstand kan iedereen overkomen, ongeacht de leeftijd. Wel kunnen sommige mensen meer kans hebben. Zo is het risico iets groter bij mannen en neemt het toe met de leeftijd.

Andere risicofactoren zijn:

• roken, voor vrouwen zeker in combinatie met de anticonceptiepil,
• te weinig beweging,
• een hoge bloeddruk,
• te hoge cholesterol,
• langdurige stress,
• overgewicht of een grote buikomtrek,
• diabetes,
• erfelijke hart- en vaataandoeningen.

Wanneer het slachtoffer geen hulp krijgt binnen de eerste 4 tot 6 minuten, is de kans op overlijden 90 à 95 procent

Een hartstilstand herkennen

Een hartstilstand heeft vaak geen waarschuwingssignalen of symptomen vooraf. Je voelt een hartstilstand niet aankomen, en vaak wisten slachtoffers zelfs niet dat er iets mis was met hun hart.

Het is dus moeilijk te voorspellen, maar omdat een hartstilstand vaak het gevolg is van een hartaanval, kunnen de symptomen van een hartaanval dan ook de voorbode zijn:

• drukkend, snoerend of beklemmend gevoel in de borststreek, nek en bovenarmen,
• pijn in de armen, oksels, schouders, bovenrug, nek, kaakhoeken of bovenbuik,
• zweten en misselijkheid,
• hevige vermoeidheid, zwakte en griepachtig gevoel,
• kortademigheid,
• een bleke of grauwe huidskleur, eventueel met blauwe lippen en vingernagels.

De symptomen bij mannen en vrouwen kunnen behoorlijk verschillen. Vrouwen voelen over het algemeen minder een druk op de borst, maar ervaren vaker de andere klachten.

Een hartstilstand herkennen bij iemand anders

Een hartstilstand bij een slachtoffer kun je wel vaststellen door wat je ziet:

• bewusteloosheid (dit gebeurt binnen de 10 seconden),
• bleke of grauwe huidskleur,
• geen of geen normale ademhaling.
• Let op! Iemand kan wel nog luid of zwaar naar adem happen (gasping), maar dit is geen normale ademhaling!

Wat moet je doen?

In dit geval is er maar één duidelijke boodschap: doe beter iets, dan niets. Ook al denk je niet te kunnen reanimeren, zonder jou heeft het slachtoffer geen kans op overleven. Twijfel je of sla je in paniek, bel dan meteen de 112. Zij zullen je sowieso verder begeleiden.

Meer hartverwarmende tips:

• Slecht slapen: daarom is het zo gevaarlijk voor je hart
• Juist ademen: dé hulp bij stress (en bijna niemand die het weet!)
• Wat vertelt je menstruele cyclus over je gezondheid? De expert legt uit

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!