Hoe help je een naaste met een burn-out? Enkele tips!

Gemiddeld 20 procent van de verpleegkundigen op de afdeling intensieve zorg is vatbaar voor een burn-out. 40 tot 45 procent loopt het risico op aspecten van een burn-out, zoals mentale uitputting. Dat blijkt uit een rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). Hoe kun jij er zijn voor iemand met een burn-out? Enkele psychologen geven tips.

Burn-out – letterlijk ‘opgebrand’ – is meestal het gevolg van stress op het werk en vaak ook in combinatie met problemen in het privéleven. Merk je dat iemand in je omgeving al een tijdje prikkelbaar is en zich niet meer kan ontspannen? Dan is de kans groot dat die persoon kampt met een burn-out. Hoe kun je iemand helpen met een burn-out? Psychologen Anouschka Meuris en Kelly Sablon geven tips.

Zo kun je een naaste met een burn-out helpen

1. Erken het gevoel

Probeer oprecht te luisteren en te begrijpen wat hij of zij doormaakt, zonder meteen oplossingen te bieden. Geef aan dat je er bent voor die persoon en stel vragen als: wat voel je? Wat vraagt veel energie en waaruii haal je wel energie? Kelly Sablon: “Wanneer iemand zich begrepen voelt, geeft hij makkelijker aan wat hij nodig heeft.”

2. Toon dat je iemand graag ziet

Laat zien dat je die persoon graag ziet zoals die is. Ook nu die even niet kan werken of niet altijd kan lachen. Dat kan op verschillende manieren. Zo kun je eens een kaartje sturen, onverwachts bellen of gewoon eens de vraag stellen: “Hoe gaat het vandaag?”.

“Iemand die in een burn-out zit, heeft vaak de neiging om zich te isoleren. Wat jij kunt doen, is voorstellen om samen een wandeling te maken”

3. Moedig aan om hulp te zoeken

Voor iemand met een burn-out is het vaak moeilijk om hulp te zoeken. Je kunt de stap naar hulpverlening aanmoedigen en voorstellen om daarbij te helpen. Let er wel op dat je dat voorstelt zonder daarbij iemand te dwingen om die stap te zetten.

4. Zoek samen naar wat energie geeft

Zeker bij mensen die je goed kent, is het een goed idee om samen te zoeken naar activiteiten waar die persoon energie uit haalt. Anouschka Meuris: “Wanneer koken bijvoorbeeld voelt als een opgave, kun je voorstellen om het samen te doen met een muziekje op. Dan voelt koken misschien weer als ontspanning en geeft het energie.”

5. Doe een vrijblijvend voorstel

Je kunt altijd voorstellen om eens samen een wandeling te maken, zonder er druk op te zetten dat het moet. Zo laat je ook weten dat je er bent voor iemand wanneer die het even moeilijk heeft. Kelly Sablon: “Iemand die in een burn-out zit, heeft vaak de neiging om zich te isoleren. Het is dus belangrijk dat je een manier vindt om hem of haar mee naar buiten te krijgen, zonder daarbij iemand te dwingen. Zo kun je eens voorstellen om samen de hond uit te laten.”

6. Geef een compliment

Wanneer iemand met een burn-out bijvoorbeeld naar een feestje is gegaan, geef dan aan dat je het moedig vindt. Dat kan bijvoorbeeld door te zeggen: “Ik vind het knap dat je, hoewel je nu weinig energie hebt, toch de moed bijeen raapt om naar iets te zoeken wat je energie geeft.”

“Probeer je niet terug te trekken wanneer iemand zich slecht voelt. In plaats daarvan vraag je beter wat hij of zij nodig heeft of waarmee je kunt helpen”

Hoe ondersteun je iemand in je omgeving?

1. Als vriend(in)

Het beste wat je kunt doen, is het contact blijven behouden. Ook als familielid of collega, maar zeker als vriend of vriendin. Kelly Sablon: “Probeer je niet terug te trekken wanneer iemand zich slecht voelt. In de plaats daarvan vraag je beter wat hij of zij nodig heeft of waarmee je kunt helpen. Hou hierbij in je achterhoofd dat het niet makkelijk is voor iemand met een burn-out om hulp te aanvaarden. Wanneer iemand dan bijvoorbeeld kortaf reageert, is dat meestal omdat hij zich gefaald voelt. Dan is het net extra belangrijk dat je laat zien dat je er steeds voor hem bent.”

2. Als ouder

Als ouder is het belangrijk dat je je kinderen meegeeft dat het oké is om niet alles te moeten doen en om eens nee te zeggen. Toon hen dat het belangrijk is om je grens te bewaken en ontspanning te nemen. Zelf kun je daarbij helpen door ervoor te zorgen dat er een bepaalde dagstructuur is. Door bijvoorbeeld iedere dag na het eten een gezelschapsspelletje te spelen of te gaan wandelen, leg je niet enkel de focus op schoolwerk.

“Zeg tegen je kind wat mooi was aan vandaag. Zo weet hij dat hij geen grote doelen moet behalen om zich goed te voelen”

Ook kun je de mindset van je kinderen stimuleren om de kleine dingen te zien. Zo kun je na school tegen je kind zeggen: “Vandaag heeft de zon geschenen, dat deed goed.” Door die kleine gelukjes aan te geven, ziet je kind ook wat mooi is aan vandaag en dat hij geen grote doelen moeten behalen om zich goed te voelen. Ten slotte kun je ook als ouder mee zoeken naar wat je kind energie geeft. Zo kun je nadenken over een hobby of voorstellen om nog eens af te spreken met vrienden.

3. Als broer of zus

Als broer of zus is het niet altijd makkelijk om de situatie van de ander te begrijpen. Ook hier is het belangrijk om te luisteren en er gewoon te zijn voor de ander. Anouschka Meuris: “Mijn raad? Wees flexibel. Stel je bijvoorbeeld voor om twee uur te gaan wandelen, maar heeft je broer of zus geen tijd? Pas je dan aan en stel voor om een half uurtje te gaan.”

4. Als zoon of dochter

Merk je dat je ouder(s) overwerkt raken? Vraag dan eens: “Heb je al rust genomen?” of doe kleine voorstellen als: “Ik wil wel helpen met de grote kuis, dan kunnen we ondertussen wat babbelen.”

Verder is het ook een goed idee om mee te gaan naar de hulpverlener of psycholoog waar je moeder of vader naartoe gaat. Zo kun je je inleven in het scenario van je ouder(s) en heb je meer ruimte voor jezelf. Pas op: wie nog thuis woont, loopt het risico om zichzelf weg te cijferen in een poging de ander te helpen. Wanneer je bijvoorbeeld heel veel energie steekt in je mama die een burn-out heeft, kun je er zelf ook in terechtkomen. Vergeet dus niet goed voor jezelf te zorgen en zelf voldoende leuke activiteiten te doen.

“Kinderen lopen het risico dat ze de ouderrol gaan proberen invullen. Dat is niet gezond”

Kelly Sablon: “Kinderen voelen zich vaak machteloos. Het risico hierbij is dat ze de ouderrol gaan proberen invullen, wat niet gezond is. Zo blijven burn-outs een probleem in volgende generaties. Het is bovendien belangrijk dat ouders in hun rol als ouder kunnen blijven staan, anders voelen ze zich zelf ook machteloos. Het beste wat je kunt doen, is begrip tonen en luisteren.”

Dit doe je beter niet

Proberen relativeren of wegwuiven

Wanneer iemand zich slecht voelt, geven mensen vaak opmerkingen waarmee ze de situatie proberen te relativeren of het probleem weg te wuiven. Dat is vaak goed bedoeld, maar helpt die persoon niet vooruit, integendeel. Dit zeg je beter niet:

• “Maak je niet druk, het gaat wel voorbij.”
• “Het zit tussen je oren.”
• “Een burn-out is tegenwoordig overal, ik ken nog mensen die dat hebben.”
• “Ik zei toch dat dat zou gebeuren als je zo verder ging.”
• “Gewoon even rusten en dan is dat wel beter.”

Anouschka Meuris: “Een burn-out los je niet op door het minder erg te laten lijken dan het is. Wanneer je tegen iemand zegt dat die alleen maar een paar weken moet rusten, krijgt die persoon het gevoel dat hij alleen maar in de zetel mag liggen. Daar krijg je geen energie van. Bovendien leg je dan ook nog eens druk op die persoon dat hij na twee weken beter moet zijn.”

Mensen met perfectionistische karaktertrekken lopen meer kans op een burn-out. Ook Kelly Sablon legt uit dat je hiermee enkel meer druk legt op iemand: “Het is niet zo makkelijk voor iemand die perfectionistisch is om te horen dat ze niet meer kunnen. Wanneer je als omgeving begint te pushen om beter te worden, leg je opnieuw druk op die persoon om te presteren.”

“Iemand met een burn-out wil alles op zich nemen. Als je dan heel het huishouden gaat overnemen, voelt dat weer als falen”

Alles overnemen

Merk je dat iemand in je omgeving zichzelf veel verplichtingen oplegt? Probeer dan niet alles voor die persoon te doen, maar bied je hulp aan bij kleine dingen.

Anouschka Meuris: “Het is vaak goedbedoeld als partner om te zeggen: ‘Ik zal het huishouden op mij nemen, dan is het toch in orde.’ Maar iemand met een burn-out wil net alles op zich nemen. Als heel het huishouden wordt overgenomen, voelt dat weer aan als falen. Als omgeving zoek je beter samen naar kleine dingen om die persoon te helpen. Zo kun je bijvoorbeeld eens aanbieden om de afwas te doen of de hond uit te laten.”

“Mensen met een burn-out beoordelen zichzelf constant negatief. Door allerlei adviezen te geven, voelen ze zich enkel nog slechter over zichzelf”

Te veel adviezen geven

Wanneer iemand zich slecht voelt, zijn we vaak de eersten om adviezen te geven alsof we zelf experts zijn in alles en nog wat. Anouschka Meuris: “Pas daarmee op, want daardoor voelt iemand zich vaak net slechter. Neem dit advies: ‘Als je elke dag een rondje loopt, zal het wel beter zijn.’ Die persoon heeft er zelf waarschijnlijk ook over nagedacht om eens te gaan lopen, maar waarschijnlijk heeft hij er gewoon geen energie voor.”

Anouschka Meuris: “Mensen met een burn-out gaan al een lange periode over hun eigen grenzen en hebben twijfels over wat ze waard zijn. Ze zijn streng voor zichzelf en beoordelen zichzelf constant negatief. Door zulke uitspraken gaan ze zich enkel nog slechter voelen over zichzelf.”

Meer over een burn-out:

• Burn-out: wat is het, wat zijn de signalen en hoe pak je het aan?
• Mijn verhaal: Geike herstelt na drie jaar nog steeds van een zware burn-out
• Mijn verhaal: Sara’s lichaam weigerde dienst na een zware burn-out

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!