Hoe trauma in je lichaam kan vastzitten: dit zegt de expert

Er wordt weleens gezegd dat je lichaam onthoudt wat je zelf wilt vergeten. Want trauma kan zich sterk nestelen in je lichaam, waardoor het blijft vastzitten terwijl je zelf misschien dacht dat je een bepaalde gebeurtenis al had verwerkt. Hoe dat juist werkt, legt psychotherapeute Katrien De Waele uit.

Wat is een trauma juist?

Om te weten hoe trauma in je lichaam opgeslagen kan zitten, is het belangrijk om eerst te weten wat trauma juist is. Experte Katrien De Waele: “Het woord trauma verwijst naar verwonding. Vaak denken we meteen aan lichamelijke trauma’s zoals een been breken of een enkel blesseren. Maar naast een lichamelijk trauma kun je ook op psychisch/emotioneel vlak een trauma oplopen.

Dat kan gebeuren wanneer een levenservaring (een eenmalige, maar evengoed een herhaaldelijke) zo overweldigend of bedreigend is dat ons zenuwstelsel niet in staat is om de info te verwerken. Om ons op dat moment toch proberen te beschermen gaat ons zenuwstelsel overschakelen op overlevingsmechanismen: vechten, vluchten of bevriezen.

Wist je trouwens dat je niet alleen door zelf een dergelijke gebeurtenis mee te maken een trauma kunt oplopen, maar ook door er getuige van te zijn? Je kunt dus ook op een indirecte manier getraumatiseerd raken. Dat kan gebeuren door bijvoorbeeld traumatische verhalen aan te horen en/of beelden zoals nieuwsbeelden en reportages te zien.”

Hoe uit trauma zich?

Katrien De Waele: “Trauma kan zich in veel verschillende vormen uiten. Zo kan het een impact hebben op onze lichamelijke gezondheid en mentale weerbaarheid, maar beïnvloedt het ook onze relaties en onze gedachtegang. Trauma uit zich ook vaak onder de vorm van verschillende negatieve emoties en lichaamsreacties.

Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarin een dame wordt overvallen op straat. Ze ziet haar aanvallers niet omdat het donker is en ze herinnert zich enkel dat ze met drie waren. Sindsdien heeft ze te maken met een acuut trauma. Ze voelt zich onrustig, vertoont angstreacties wanneer ze ’s avonds de straat oversteekt en haar hart klopt sneller wanneer er meerdere mensen haar kruisen op het voetpad. Ze kan ook moeilijker inslapen en heeft nachtmerries over de gebeurtenis.

Verder voelt ze ’s nachts spanning in haar schouders en merkt ze op dat ze sinds het gebeuren haar kaken op elkaar klemt. Haar gedachten zeggen constant tegen haar dat ze op haar hoede moet zijn. Het gebeuren blijft zich maar herhalen in haar hoofd. Ze merkt zelfs dat ze sindsdien moeilijker met discussies in het gezin kan omgaan… Een trauma kan dus op heel veel vlakken een impact hebben.”

Wanneer trauma opgeslagen zit in je lichaam

“Wanneer overweldigende emoties niet verwerkt worden, kan trauma effectief in ons lichaam blijven zitten. Het gaat dan vaak over emoties als angst, paniek, walging, woede, afschuw en machteloosheid.

In onze maatschappij hebben we geleerd om gedachten en emoties los te koppelen van ons lichaam omdat een reactie anders niet als sociaal acceptabel wordt gezien. Maar deze opdeling klopt helemaal niet. Ons lichaam staat continu in verbinding met ons hoofd en elke emotie gaat gepaard met een lichamelijke gewaarwording.

Heel wat spreekwoorden refereren hiernaar. Denk aan ‘verlamd zijn van angst’, ‘een steen of knoop in de maag hebben’, ‘een hart dat breekt’… We kunnen effectief fysiek reageren op emoties en gedachten. Wanneer trauma dus niet verwerkt wordt, geeft dit ons lichaam stress. En dat kan allerhande klachten veroorzaken zoals bijvoorbeeld hartklachten, spierspanning, hyperventilatie en spijsverteringsproblemen.”

Onbewust trauma

Soms kan het volgens de psychotherapeute ook zijn dat je lichamelijk bepaalde reacties vertoont die wijzen op een trauma, maar dat je je er zelf niet van bewust bent dat je een trauma meedraagt. “Dat kan verschillende redenen hebben”, zegt Katrien.

“Mensen kunnen na het oplopen van een trauma in hun hoofd gaan leven. De chaos in emoties en de reacties van het lichaam zijn zo groot dat het hoofd op dat moment een veiligere plaats wordt om in te vertoeven. Daardoor staan mensen niet meer in verbinding met hun gevoel en gaan bepaalde emotionele en lichaamsreacties een eigen leven leiden.

Door het te verdringen, kun je zelfs de herinnering aan een trauma kwijtraken. Dat is een beschermingsmechanisme, want niet voelen helpt om toch nog verder te kunnen functioneren in het dagelijkse leven.

Verder hebben trauma’s soms al lang geleden plaatsgevonden waardoor we de gebeurtenis zelf niet meer zo snel gaan linken aan de symptomen die we hebben. Ook mensen die emotioneel en/of fysiek verwaarloosd zijn of hechtingsproblemen vertonen, dragen vaak trauma’s met zich mee. Deze mensen worden voornamelijk getriggerd in intiemere relaties. 

Zoals gezegd kun je, tot slot, ook op een indirecte manier getraumatiseerd raken door traumatische verhalen en beelden van buitenaf en door verhalen van traumaslachtoffers meermaals te horen. En niet iedereen beseft dat hieruit ook een trauma kan voortkomen.”

Hoe verwerk je een psychisch trauma?

Katrien De Waele: “Via psychotherapie kun je leren uit je hoofd te komen en opnieuw leren voelen. Ook verschillende vormen van traumatherapie kunnen helpen om het trauma te verwerken en opnieuw te kaderen.

Verzorg jezelf alleszins ook door je lichamelijke klachten te laten aanpakken door bevoegde artsen, kinesisten en gezondheidswerkers. Met lichaamsgerichte therapie kun je je lichaamsbewustzijn herstellen, je stressniveau verder naar beneden brengen en leren je terug veilig te voelen bij jezelf.

Je kunt daarbij je eigen zelfzorg vergroten door mindfulness, meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen, te wandelen, dansen en/of aan andere sporten te doen. Kleine acties kunnen al een groot verschil maken.”

Met dank aan psychotherapeute Katrien De Waele uit Aalst.

Lees ook deze artikels over trauma’s:

• Mijn verhaal: Valerie lijdt aan een posttraumatische stressstoornis
• EMDR-therapie: oogbewegingen om een trauma of burn-out te verwerken?
• 3x therapieën als je psychologische hulp nodig hebt

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!