Hoogteziekte: hoofdpijn in de bergen. Wat te doen?

Zalig, zo’n vakantie in de bergen. Al is dat buiten die vervelende hoofdpijn gerekend. Heel wat mensen hebben last van hoogteziekte, als gevolg van de ijlere lucht. Maar wat is dat nu juist en vooral: wat doe je eraan?

Hoogteziekte: iedereen kan het krijgen

Hoogteziekte komt echt niet alleen voor bij hen die de Mount Everest gaan beklimmen. Dus ook ervaren bergliefhebbers in goede conditie ontsnappen er niet aan: iedereen kan hoogteziekte krijgen vanaf een hoogte van 2000 meter.

Zo’n 20% van de mensen krijgt al symptomen van hoogteziekte boven de 2500 meter en boven de 3500 meter is dat zelfs 40%. Maar soms is het moeilijk te achterhalen of de klachten door de oververmoeidheid van de klimtocht of door de hoogteziekte zelf komen.

Welke factoren spelen een rol?

Wanneer je in een zuurstofarme omgeving terechtkomt, reageer je onmiddellijk (acuut) door sneller te ademen. De hartslag (in rust) stijgt ook. Op die manier probeert het lichaam zich te beschermen tegen het tekort aan zuurstof. Natuurlijk is de ene persoon er gevoeliger voor dan de andere.

Of je hoogteziek wordt of niet, hangt af van de individuele aanpassingscapaciteit van je lichaam. Bovendien is de aandoening niet voorspelbaar, tenzij je al eerder hoogteziek geweest bent. In dat geval is de kans groter om opnieuw ziek te worden bij een volgend verblijf op grote hoogte. Er is geen verschil tussen mannen en vrouwen, maar kinderen hebben wel sneller last van de hoogte.

Ook je lichaamssamenstelling zou een rol spelen. Mensen met overgewicht lopen meer risico. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is inspanning op hoogte géén uitlokkende factor, maar vaak zijn het wel net de goed getrainde en sportieve jonge mensen die de aandoening ontwikkelen. Zij kunnen immers dankzij hun fysieke fitheid sneller tot op grote hoogte trekken, waarbij hun lichaam onvoldoende tijd krijgt om zich aan te passen. Minder fitte personen daarentegen haken vroeger af of doen langer over dezelfde afstand, waardoor hun lichaam een langere acclimatisatieperiode krijgt.

Soorten hoogteziekte en symptomen

Hoe hoger je in de bergen komt, hoe ijler de lucht. Door die afname van zuurstofmoleculen kunnen er drie soorten hoogteziekten ontstaan:

• Acute hoogteziekte: de bekendste en de meestvoorkomende vorm, en tegelijk ook de minst gevaarlijke. De symptomen? Hoofdpijn, slapeloosheid, gebrek aan eetlust, misselijkheid, duizeligheid, vermoeidheid, minder plassen, overgeven en traagheid. De symptomen verdwijnen meestal na 1 tot 2 dagen.
• Hoogtehersenoedeem is (gelukkig) vrij zeldzaam en kan bij 1 tot 3% van de mensen voorkomen die boven de 2500 meter te snel stijgen. Bij een hoogtehersenoedeem komt vocht vanuit de bloedvaten in de hersenen. Doordat er in de hersenen geen ruimte is voor dit vocht, is de situatie zeer ernstig. De symtomen zijn ook zeer heftig: van extreme hoofdpijn tot verlies van realiteitszin en bewusteloosheid.
• Hoogtelongoedeem is ook zeldzaam en komt naar schatting bij 1 tot 2% van de mensen voor boven de 2500 meter. Bij hoogtelongoedeem hoopt het vocht zich op in de longen, waardoor er (extreme) benauwdheid, pijn op de borst en een snelle hartslag kan optreden. Ook zonder veel inspanning.

Hoe voorkom je hoogteziekte?

Wil je die vervelende klachten voorkomen? Hou dan rekening met een aantal factoren:

•  Snelheid van stijgen: stijg je te snel op een dag, dan heb je meer kans op hoogteziekte. Acclimatiseer en laat je lichaam wennen aan de hoogte.
•  Slaaphoogte: wanneer je op een dag veel stijgt en daar ook blijft slapen, heb je meer kans op hoogteziekte. Slaap je tussen de 2500 en 3500 meter, dan heeft 25% kans op hoogteziekte, boven de 5000 wordt eigenlijk iedereen ziek.
•  Inspanning: wanneer je je flink inspant, heb je meer zuurstof nodig. Luister dus goed naar je lichaam tijdens het omhoog gaan en doe rustiger aan wanneer de symptomen opkomen.
•  Rustdag: las een rustdag in zodra je de eerste symptomen van hoogteziekte voelt.
•  Daal af: heb je last van hoogteziekte, probeer dan minimaal 500 meter af te dalen. Het liefst lager dan 2500 meter.

Extra tips:

• Mensen ouder dan 55 jaar of met een gekende hart- of longaandoening doen er goed aan om medisch advies in te winnen vooraleer zich op grote hoogte te begeven.
• Zwangere vrouwen vermijden beter hoogtes vanaf 2500 meter.
• Drink regelmatig en veel om uitdroging tegen te gaan: de ijle lucht is niet alleen zeer droog, maar door de snellere ademhaling verlies je ook meer vocht, zeker tijdens inspanning.

Wat doe je bij hoogteziekte?

Toch last van hoogteziekte? Dit kun je doen:

• Bij milde symptomen is rust gedurende 1 tot 3 dagen aangewezen. Meestal verdwijnen de klachten na aanpassing van het lichaam. Pijnstillers tegen de hoofdpijn zijn hierbij slechts zelden effectief.
• Bij zware symptomen (braken, ondraaglijke hoofdpijn, verminderde urineproductie …) moet je afdalen. Vaak helpt het om 500 meter lager te overnachten om de klachten te doen verdwijnen.

Bronnen: indebergen.nl/gezondheid.be

Nog meer vakantietips:

• Zonder stress aan je vakantie beginnen? 5 simpele tips!
• 6 tips om te besparen tijdens je autovakantie
• Deconnecteren tijdens je vakantie: 5x tips om je werk even helemaal los te laten

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!