IJzertekort? Dit zijn de symptomen (en dit doe je eraan)
Een ijzertekort is een veelvoorkomend kwaaltje en kan een grote invloed hebben op je dagelijks functioneren. Bij ernstige tekorten kan het zelfs leiden tot bloedarmoede. Beter voorkomen dan genezen, dus! Wat zijn de symptomen, en hoe kun je je ijzerpeil weer opkrikken?
Wat doet ijzer?
IJzer is een belangrijk mineraal. Je lichaam heeft het nodig om hemoglobine aan te maken. Dat is een stof in de rode bloedcellen die ervoor zorgt dat zuurstof uit de longen vervoerd wordt door je hele lichaam. Een ijzertekort verstoort dat proces, waardoor vooral grote vermoeidheid de kop opsteekt.
Daarnaast heeft ijzer ook nog andere functies:
- het draagt bij aan de normale werking van het afweersysteem.
- en is betrokken bij de energieproductie in cellen.
Oorzaken ijzertekort
Wie gezond en gevarieerd eet, heeft normaal geen probleem met ijzer. Toch is een ijzertekort één van de meest voorkomende tekorten.
De oorzaak heeft vaak te maken met:
- Je hebt (tijdelijk) veel bloed verloren.
- Je eet te weinig ijzerrijk voedsel.
- Je lichaam neemt te weinig ijzer op.
- Je lichaam heeft tijdelijk meer ijzer nodig.
Wie loopt een hoger risico?
- Vrouwen die hevig menstrueren, of mensen die bloed verliezen door een aandoening of ongeval.
- Vegetariërs of veganisten. Door hun eetpatroon lopen ze heel wat ijzerhoudende (dierlijke) voeding mis, en wordt de opname van ijzer soms beperkt.
- Mensen met aandoeningen aan het maagdarmstelsel, zoals glutenintolerantie en de ziekte van Crohn.
- Kinderen, tieners, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. Een lichaam in groei en ontwikkeling heeft meer ijzer nodig dan anders.
- Mensen met chronisch nierfalen. Omdat nieren betrokken zijn bij de aanmaak van nieuwe rode bloedcellen kan een ijzertekort ontstaan.
- Topsporters of mensen die forse fysieke inspanningen verrichten. Zij verliezen door de lichamelijke prestatie veel ijzer via zweet en urine, en nemen minder ijzer op.
Hoe herken je een ijzertekort?
Mensen die een ijzertekort hebben, kunnen last krijgen van een aantal vervelende klachten:
- futloosheid
- snel vermoeid en buiten adem
- hartkloppingen en een onregelmatige hartslag
- duizeligheid
- hoofdpijn
- rusteloze benen
- een bleke huid
- haaruitval en broze nagels
- verminderde concentratie
Heb je last van deze symptomen en denk je een ijzertekort te hebben? Maak dan een afspraak bij je huisarts. Met een eenvoudige bloedafname kom je te weten hoe het met je ijzerpeil gesteld is.
Het is belangrijk om een ijzergebrek weer op te krikken, want een tekort kan in sommige gevallen best schadelijk zijn. Het kan niet alleen bloedarmoede (anemie) veroorzaken, de gevolgen kunnen ook groot zijn voor zwangere vrouwen en kinderen. Zo kan een zwaar ijzertekort aanleiding geven tot vroeggeboorte en problemen veroorzaken bij de ontwikkeling van de baby. Bij jonge kinderen kan het een minder goed functionerend geheugen en verstoord leergedrag veroorzaken.
Je ijzerpeil opkrikken doe je zo
Is er een tekort vastgesteld? Dan kan je huisarts je supplementen voorschrijven, maar gezond en gevarieerd eten is de eerste stap. Er bestaan twee vormen van ijzer:
- Heem-ijzer vind je alleen in dierlijke producten (zoals vlees, vis, gevogelte) en wordt heel goed door het lichaam opgenomen.
- Niet-heemijzer komt voor in zowel dierlijke, als plantaardige producten (zoals peulvruchten, noten, gedroogd fruit, volkoren producten en donkergroene bladgroenten, eieren en vleesvervangers), maar wordt veel minder efficiënt opgenomen.
Opgelet! Koffie, thee en calcium verlagen de opname van heem- en niet-heemijzer, terwijl vitamine C de opname net verhoogt. Om het ijzer uit plantaardige producten dus goed op te nemen, kun je ijzerrijke producten best eten in combinatie met vitamine C (zoals citrusvruchten, kiwi’s, aardbeien en tomaten). Eet bijvoorbeeld een stuk fruit bij je lunch om het ijzer uit brood beter op te nemen.
Hier lijsten we alvast wat combinaties op die je ijzerinname bevorderen als je vegetariër bent.
Hoeveel ijzer heeft je lichaam nodig?
Mannen hebben een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 9 milligram ijzer per dag. Bij vrouwen voor de overgang (tussen de 14 en 50 jaar) is dit 15 milligram per dag.
Onderstaande figuur geeft weer hoeveel ijzer een lichaam nodig heeft onder normale omstandigheden.
Te veel ijzer is ook niet goed
Let op, want overdaad schaadt: te veel ijzer is niet goed en kan tot orgaanbeschadiging leiden. Vooral de lever kan erg geschaad worden bij een overdaad ijzer, maar ook de kans op hart- en vaatziekten en diabetes type 2 neemt toe. Laat je dus altijd goed begeleiden door je arts en begin niet zomaar ijzersupplementen in te nemen.
Bronnen: nice-info.be, voedingscentrum.nl, health.belgium.be
Meer artikels voor een ijzersterk lichaam:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!