Jongdementie: wat is het en hoe merk je het op?
Jongdementie, de ziekte die in Vlaanderen zo’n 1800 mensen treft, wordt vaak over het hoofd gezien als je op middelbare leeftijd vergeetachtig bent. Hoe merk je het op? En hoe kun je het voorkomen?
Wat is jongdementie?
Wie op Eén naar Restaurant Misverstand heeft gekeken, weet al iets meer over jongdementie. In tegenstelling tot ‘gewone’ dementie, beginnen de eerste symptomen van jongdementie vóór de leeftijd van 65 jaar. Hoewel de ziekte meestal tussen de 40 en 65 jaar begint, werd er zelfs bij twintigers of kinderen al jongdementie vastgesteld.
Dementie is een verzamelnaam voor een groep aandoeningen die de cognitieve vermogens van mensen steeds erger aantasten. Slechts 4% van alle patiënten krijgt er op jonge leeftijd mee te maken. Er wordt verwacht dat het aantal zal blijven stijgen, doordat we beter vertrouwd geraken met de symptomen en de ziekte bijgevolg sneller opmerken.
Alert voor de eerste signalen
Thuis en op het werk worden vaak de eerste symptomen zichtbaar. Zo zal een persoon met jongdementie daadkracht verliezen, afspraken vergeten en meer conflicten krijgen. Vergeetachtigheid is vaak het meest gekende symptoom, maar het is niet bij iedere patiënt het geval.
De eerste signalen kunnen zijn:
- vergeten van recente gebeurtenissen,
- dezelfde dingen meerdere keren vragen,
- mensen niet meer herkennen,
- versimpelen van taalgebruik en problemen met op de juiste woorden te komen,
- moeite bij het gebruik van apparaten of gereedschap,
- verandering van handschrift,
- verdwalen in een bekende omgeving,
- karakterveranderingen zoals verminderde zelfzorg, desinteresse of verlies van empathisch vermogen,
- meer problemen als routines worden doorbroken, zoals op vakantie.
Welke symptomen opvallend zijn, is afhankelijk van de vorm van jongdementie en ernst van de afwijkingen in de hersenen. De stoornissen hangen dus af van de oorzaak van de dementie.
Wat zijn de oorzaken?
Dementie en jongdementie worden veroorzaakt door hersenziekten die de hersencellen beschadigen. Er zijn veel verschillende oorzaken van jongdementie, maar de concrete oorzaak verschilt per vorm. De meest voorkomende oorzaken zijn:
- ziekte van Alzheimer,
- dementie bij de ziekte van Parkinson,
- frontotemporale dementie,
- vasculaire dementie,
- lewy body dementie,
- hersentumor of hoofdletsel,
- andere minder voorkomende oorzaken of vormen van dementie zoals alcoholdementie.
Erfelijkheid kan een rol spelen bij sommige vormen van dementie.
In 45% van de gevallen wordt de diagnose eerst verkeerd gesteld.
De diagnose
Wanneer er een vermoeden is van jongdementie kan de huisarts je doorsturen naar een gespecialiseerd(e) ziekenhuis of dienst, zoals een geheugenpolikliniek. Hier wordt onderzocht of er sprake is van jongdementie en om welke vorm het gaat. De werkwijze kan verschillen, maar over het algemeen is het diagnoseproces erg uitgebreid. Sowieso bestaat het uit een lichamelijk, psychologisch en sociaal onderzoek.
Daarna zal besproken worden wat de mogelijkheden voor behandeling en begeleiding zijn. In sommige gevallen van dementie op jonge leeftijd is er verbetering door de behandeling mogelijk.
Op het verkeerde spoor
In de praktijk wordt de aandoening bij jongere mensen vaak te laat vastgesteld. Heel wat mensen denken namelijk niet aan jongdementie als iemand van middelbare leeftijd concentratiestoornissen heeft of vergeetachtig is. Onderzoek toont aan dat in 45% van de gevallen de diagnose verkeerd wordt gesteld. Meestal worden de eerste symptomen verkeerdelijk gewijd aan stress, burn-out, depressie of de drukke levensstijl op werk of gezin. Omdat de gedragsveranderingen na een tijdje erger worden, komt het soms zelfs tot hoogoplopende conflicten of een breuk met de partner, collega’s en andere naasten.
Daarom is het belangrijk dat de diagnose zo vroeg mogelijk wordt gesteld, zodat het zorgplan en de behandeling zo snel mogelijk starten.
Hoe vermijd je het?
Helaas is (jong)dementie niet te voorkomen. Je hebt dus zelf geen impact op de oorzaken van de ziekte, maar uit onderzoek blijkt wel dat er enkele risicofactoren zijn die de ziekte in de hand werken:
- weinig actieve mentale activiteit,
- roken,
- weinig bewegen,
- depressie,
- sterk overgewicht,
- hoge bloeddruk,
- suikerziekte.
Een gezonde levensstijl en je brein gezond houden is dus de boodschap. Uitdagende activiteiten zoals schaken en kruiswoordraadsels zijn ideale hersenactiviteiten. We geven je nog enkele tips voor een beter geheugen.
Enorme impact voor het gezin
Omdat een persoon met jongdementie nog een actieve rol in de maatschappij vervult, is het hele proces anders en soms ingrijpender dan bij oudere patiënten. Jonge mensen zijn vaak nog heel druk bezig met hun job, sociaal leven en hobby’s. Ze hebben nog leningen af te betalen en studerende kinderen. De aandoening kan een enorme druk leggen op het hele gezin en zware financiële gevolgen hebben.
Heel wat alledaagse dingen zoals autorijden, werken en het eigen geld beheren worden moeilijk en lukken plots niet meer. De veranderingen en het verlies zijn vaak erg groot, waardoor de persoon met jongdementie de ziekte soms ontkent en hulp weigert. Naasten staan er vaak alleen voor en zowel de patiënt als de partner stuiten op veel onbegrip. Wij verzamelden enkele mooie getuigenissen die de ziekte een stem geven.
Heb je vragen over jongdementie of zoek je hulp? Neem dan contact op met je huisarts en neem een kijkje op de Vlaamse website voor jongdementie.
Bronnen: UZleuven.be, alzheimerliga.be, jongdementie.info, gezondheid.be