Ik zie de kleine lettertjes niet! Leesbril nodig? Hierop moet je letten!
Vroeg of laat hebben we er allemaal last van: die kleine lettertjes in de krant beginnen te dansen voor onze ogen. En dat favoriete boek? Dat leest steeds moeilijker. Tijd om een leesbril te kopen dus! Maar waar moet je op letten? Optometrist Charles Bruninx vertelt ons alles over de do’s en don’ts.
Wanneer heb je een leesbril nodig?
Knijp je de ogen alsmaar meer dicht om de kleine lettertjes te kunnen lezen? Dan heb je stilletjes aan misschien een leesbril nodig. Ouderdomsverziendheid of presbyopie is namelijk een heel natuurlijk proces. De eerste symptomen duiken gemiddeld rond de leeftijd van 40 jaar op. Wie verziend is, zal sneller last ondervinden van ouderdomsverziendheid dan bijzienden.
Optometrist Charles Bruninx legt uit hoe je dat merkt: “Als je datgene wat je aan het lezen bent steeds verder weg moet houden om scherp te kunnen zien, wordt het tijd voor een leesbril. In principe heeft iedereen er vroeg of laat eentje nodig. Dat heeft te maken met het natuurlijke verouderingsproces van onze ooglens. Eenvoudig gezegd is de lens een holle ruimte met daarin allemaal celletjes die zich levenslang blijven verdubbelen. Tegen de leeftijd van 45 jaar zit die holle ruimte daardoor zodanig vol dat de ooglens veel minder goed kan bewegen. En net die beweeglijkheid is nodig om ons zicht scherp te kunnen stellen tijdens het lezen.”
Hoe werkt een leesbril?
Een bol brillenglas – dat is een brillenglas met een positieve dioptrie, zoals in een leesbril – compenseert wat je ooglens zelf niet goed meer kan. Een leesbril is dus niet hetzelfde als een vergrootglas: de lettertjes op het papier blijven even klein of groot, maar je ziet ze wél opnieuw scherper. Een klassieke leesbril is geschikt voor leesafstanden van 30 tot 35 centimeter: goed om een boek te lezen, of je smartphone, of een tablet …
Iedereen heeft vroeg of laat een leesbril nodig, simpelweg door de natuurlijke veroudering van onze ooglens
Welke soorten leesbrillen bestaan er?
Afhankelijk van wat je ogen nodig hebben kun je kiezen uit een uni-, bi-, of multifocale (lees)bril.
- Een unifocale bril is een zuivere leesbril met één vaste scherpte. Die helpt je om scherp te kunnen zien op ongeveer 40 cm, leesafstand dus. Vaak gaat het hier dus om een klein brilletje. Heb je enkel een bril nodig om te lezen maar is je zicht verder nog prima, dan zit je hiermee goed.
- Een bifocale of beeldschermbril stelt zowel op lees- als op beeldschermafstand scherp. Dit type bril is dus ideaal voor wie de hele dag achter een computer zit. Een (vast) computerscherm staat immers verder van je af dan de klassieke leesafstand van 30 centimeter. Deze bril geeft dus een verlengd gezichtsveld: het zorgt ervoor dat je zowel je toetsenbord als je computerscherm, je notities én je collega’s tegenover je scherp ziet.
- Een multifocale bril stelt scherp op alle afstanden, van zo ver je kunt zien tot op leesafstand. Dit soort bril kun je permanent ophouden. Je hoeft dus niet voortdurend te wisselen tussen een leesbril en je ‘gewone’ bril. Deze bril draag je als je al een bril droeg omdat je verziend of bijziend bent, maar ook last krijgt van ouderdomsverziendheid.
Tenslotte bestaat ook een zonne(lees)bril. Het is een zonnebril met corrigerende glazen. Zonlicht kan heel fel weerkaatsen op papier: een zonneleesbril helpt om toch comfortabel te kunnen lezen in de zon.
Is een bezoek aan de oogarts altijd nodig?
Charles Bruninx: “Op eigen houtje een kant-en-klare bril gaan kopen, is geen goed idee. Het is het beste om altijd je ogen goed te laten opmeten. Dat kan nu nog perfect bij de oogarts of optometrist, maar vanaf 2024 zal een bezoek aan de oogarts verplicht worden voor een eerste bril – ook wanneer dat een leesbril is.”
Wie een bril draagt moet dus om de 3 jaar naar de oogspecialist vanaf 45 jaar, en om de 2 jaar vanaf 65 jaar.
Is een leesbril uit de supermarkt even goed?
Een leesbril uit de supermarkt is voorgemonteerd. Ze zijn goedkoper, maar voldoen niet aan alle vereisten van een goede leesbril.
Charles Bruninx legt uit: “Mijn advies is om niet de eerste de beste kant-en-klare leesbril uit de supermarkt mee te nemen. Het grootste verschil tussen een supermarktbril en eentje die je op maat laat maken bij de opticien zit in de kwaliteit van het montuur en de glazen.
- Monturen van kant-en-klare brillen bestaan meestal uit goedkoop plastic, terwijl bij merkbrillen stevigere kunststoffen of metaal wordt gebruikt. Daardoor is zo’n bril sterker en gaat hij langer mee.
- Verder worden glazen bij de opticien volledig op maat van je ogen geslepen in de juiste sterkte. Bij een kant-en-klaar brilletje wordt daarentegen uitgegaan van een gemiddeld gezicht en wordt bespaard op de kwaliteit van het brillenglas. Het focaal punt – het punt waardoor je kijkt – zit dus bij benadering juist, maar kan van persoon tot persoon sterk verschillen.”
- Bovendien is er bij zo’n kant-en-klare bril ook geen verschil in sterkte tussen het linkse en het rechtse glas, hoewel de meeste mensen wél twee verschillende sterktes nodig hebben.
Dat comfort heeft wel een prijskaartje. Reken op gemiddeld 50 euro per glas voor degelijke brilglazen die helemaal afgestemd zijn op jouw ogen. Voor multifocale glazen zit je al snel aan 200 euro per brillenglas. Een leesbril van bij de opticien wordt – net zoals een andere bril op sterkte – deels terugbetaald. Informeer hiervoor bij je ziekenfonds.
Is zo’n goedkope bril dan nooit een optie?
“Moet je geen zware taken uitvoeren met je bril en zet je hem slechts af en toe op om iets te lezen, dan doet een kant-en-klare leesbril prima dienst. Maar heb je je leesbril de hele dag door nodig of moet je bijvoorbeeld ook op een beeldscherm kunnen kijken, dan schakel je beter gespecialiseerde hulp in.”
Voelt je bril na 3 dagen wennen niet aangenaam, dan is het geen match en ga je beter terug
Kan ik een leesbril ook gebruiken om ver te zien?
Charles Bruninx: “Nee, dat mag je absoluut nooit doen. De glazen van een leesbril zijn gemaakt om op 40 centimeter afstand scherp te kunnen zien. Ga je zo’n bril gebruiken om ver te kijken, dan staan je ogen een beetje scheel. Hou je dit jarenlang aan, dan kan dat scheelzien permanent worden en krijg je dubbelzicht. Een leesbril en een bril voor verzicht met plussterkte zijn dus twee verschillende producten die je nooit door elkaar mag gebruiken.”
Draag je al een bril omdat je bijziend of verziend bent, dan is het perfect mogelijk om multifocale glazen in je ‘gewone’ brilmontuur te laten zetten. Heb je uitsluitend een bril nodig om te lezen, dan kies je dus beter voor een klassieke kleine bril.
Bestaat er zoiets als leeslenzen?
Die bestaan inderdaad, en ze kennen hoe langer hoe meer succes.
Charles Bruninx: “Leeslenzen werken op dezelfde manier als een multifocale bril. Ze hebben dus een sterkte om ver te kunnen kijken en eentje om te kunnen lezen. Dergelijke oplossing is enkel geschikt als je ook een sterkte nodig hebt om ver te kunnen zien. Anders zou je de lenzen telkens in en uit moeten doen als je iets wilt lezen, wat helemaal niet praktisch is.”
Wennen je ogen aan een brilsterkte?
Soms hoor je weleens dat je ogen achteruit gaan eens je begint te brillen. Charles Bruninx legt uit: “Als je ogen goed zijn opgemeten en je leesbril is hierop afgestemd, dan gebeurt dat niet. Wél is het zo dat je ogen achteruitgaan als je te snel een te hoge leessterkte gebruikt. De spierkracht die je oog nog heeft, wordt dan namelijk niet benut. Daardoor worden je ogen lui en gaan ze inderdaad sneller achter- uit. Het advies luidt dus: laat je ogen goed opmeten en begin altijd aan een zo laag mogelijke sterkte.
In principe zou je een leesbril moeten opzetten en meteen goed kunnen zien. Is dat niet het geval, dan is er iets misgegaan. Heb je een hoge sterkte of zit er een groot verschil tussen beide ogen, dan kan het wel zijn dat je moet wennen aan een nieuwe bril. Geef het dan een dag of drie. Voelt je bril na die tijd niet aangenaam, dan is het geen match en ga je beter terug.”
Een gepaste bril op elke snoet!
Om te weten welke bril bij je past, kan het handig zijn om je gezichtsvorm te kennen. Ga voor de spiegel in goed daglicht staan en doe je haar naar achter. Meet nu de breedte van je voorhoofd (net boven je wenkbrauwen), kaken (net onder je oren) en jukbeenderen (net onder je ogen) en ook de lengte van je gezicht (vanaf het midden van je haarlijn tot het puntje van je kin). Schrijf alles op en kijk nu hoe de verhoudingen zijn.
- Een driehoekig gezicht: Monturen die de contouren van je gezicht volgen, zijn heel flatterend. Denk aan een browline bril (met opvallende bovenrand) of een cat-eye model.
- Een vierkant of rechthoekig gezicht: Ronde of ovale glazen verzachten je trekken. Ook een bril met een opvallende bovenrand – zoals een piloot- of vlindermodel – is slim: die maakt je gezicht optisch breder en brengt het in balans.
- Een rond gezicht: Om de zachte contouren van je gezicht te breken, kun je kiezen voor trapezium-, rechthoekige of vierkante monturen. Wil je net de zachte lijnen van je gelaat benadrukken, ga dan voor een panto-model: bril met afgeronde glazen, maar wel hoekig door die hoge beentjes.
- Een ovaal gezicht: Bij een ovaal gezicht past bijna elke brilvorm. Kies gerust voor karaktervolle monturen, zoals een zeshoekig model. Ook ovale vormen, die de contouren van je gezicht volgen, doen het goed.
Tekst: Sanne De Lee uit Libelle 37/2023
Lees ook zeker deze artikels:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!