Maagoperatie: waar moet je allemaal aan denken?
Anders eten en genoeg bewegen is de eerste behandeling tegen overgewicht, maar als dat niet helpt, kan een maagoperatie de oplossing zijn. Een chirurg en psychologe geven meer uitleg.
Onze experts
- Dr. Bruno Dillemans is hoofd van het Centrum voor Obesitaschirurgie in het AZ Sint-Jan in Brugge.
- Stefanie Pinson is klinisch neuropsychologe bij het AZ Sint-Jan in Brugge.
De cijfers liegen er niet om: overgewicht en obesitas komen steeds vaker voor. 49,3% van de volwassen Belgen kampt met overgewicht, ongeveer 15% lijdt aan obesitas of ernstig overgewicht. Dat blijkt uit de nationale Gezondheidsenquête uit 2018 van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid.
Dr. Bruno Dillemans: “Naast preventie zijn aangepaste voedingsgewoonten en meer lichaamsbeweging de eerste stappen in de aanpak van obesitas, maar helaas is dat voor sommige mensen niet genoeg. In dat geval kan obesitaschirurgie of, in medische termen, ‘bariatrische’ chirurgie een laatste redmiddel zijn. Dat is géén gemakkelijkheidsoplossing.
Voor veel van mijn patiënten is een operatie hun enige kans op een gezonder en langer leven. Het is zeker géén gemakkelijkheidsoplossing
Obesitas is een complex probleem, want niet alleen je voedingspatroon speelt een rol, maar ook je omgeving en genetische aanleg. Als kind van zwaarlijvige ouders valt de strijd tegen de kilo’s soms nauwelijks te winnen. De meeste patiënten die hier op consultatie komen, hebben vaak al een leven lang diëten met jojo-effect achter de rug. Ze zijn als het ware ‘uitbehandeld’. Een operatie is vaak hun enige kans op een gezonder én langer leven. Je verliest niet alleen gewicht, maar je vermindert ook je risico om te overlijden aan diabetes, kanker of hart- en vaatziekten.”
Welke maagoperaties bestaan er?
Gastric bypass
Dr. Dillemans: “Dit is de vaakst uitgevoerde ingreep in België. Met behulp van nietjes wordt een nieuwe, kleine voormaag of ‘maagpouch’ gemaakt waarop de dunne darm rechtstreeks aangekoppeld en deels omgelegd wordt (‘bypass’). Het gevolg is dat je veel minder zult kunnen eten, zonder dat je een hongergevoel hebt. Je lichaam neemt ook minder calorieën op en je eetlust vermindert.”
Mini gastric bypass
“Net als bij de klassieke gastric bypass wordt er een nieuwe, kleinere maag gecreëerd waar de dunne darm wordt op aangesloten, maar dan op een iets eenvoudigere manier. De gewichtsafname bij heel zware patiënten is veelbelovend, maar er bestaat wel een risico op chronische reflux van gal, waarvan we de effecten op lange termijn nog niet voldoende kennen.
Welke ingreep voor iemand het meest geschikt is, hangt af van verschillende factoren: BMI, eetpatroon, eventuele andere chronische aandoeningen… De beslissing wordt altijd genomen in overleg met de arts en zijn team, bestaande uit een endocrinoloog, diëtist en psycholoog.”
Gastric sleeve
“Deze ingreep is sinds een tiental jaar doorgebroken. Via een kijkoperatie wordt een groot deel van de maag verwijderd én van de cellen die het hongerhormoon ghreline aanmaken. Je kunt niet alleen minder voedsel opnemen, maar je hebt ook minder honger.
Wereldwijd is de gastric sleeve momenteel de populairste bariatrische ingreep, maar zeker bij patiënten die al wat ouder zijn, heel zwaar zijn en diabetes hebben, biedt de gastric bypass nog steeds de beste resultaten. In tegenstelling tot een gastric bypass is een gastric sleeve ook onomkeerbaar.”
Het is belangrijk om je aan het advies van zes kleine maaltijden per dag te houden. Een operatie is een hulpmiddel, geen wondermiddel
Welke risico’s zijn er bij een maagoperatie?
Dr. Dillemans: “Elke operatie houdt risico’s in, maar door de opkomst van de kijkoperatie is de kans op complicaties gigantisch gedaald. Obesitaschirurgen hebben ook steeds meer ervaring met de ingreep. Sommige patiënten kunnen bepaalde voedingsmiddelen minder verteren, maar de meeste mensen met een gastric bypass of sleeve kunnen beter en gezonder eten dan het geval was met oudere technieken zoals de maagband.
Dat wil niet zeggen dat je zomaar álles kunt eten. Je moet je houden aan kleine porties en zoveel mogelijk afblijven van suiker en vet, wil je geen last krijgen van ‘dumpings’. (zie verder) Je moet je eetgewoonten drastisch en levenslang aanpassen om problemen te vermijden.”
Wie komt in aanmerking voor een vermageringsoperatie?
Om in aanmerking te komen voor een vermageringsoperatie, moet je aan enkele voorwaarden voldoen. Zo moet je onder meer:
- ouder zijn dan 18 jaar;
- een BMI hoger dan 40 hebben (of hoger dan 35 in combinatie met diabetes, slaapapneu of ernstige hoge bloeddruk);
- het voorbije jaar een dieet gevolgd hebben zonder blijvend succes;
- en de verplichte wachttijd van drie maanden hebben doorlopen.
Wie groen licht krijgt, zal van het ziekenfonds het grootste deel van de kosten van de ingreep terugbetaald krijgen. Ongeveer tussen de 900 en 1300 euro moet je zelf nog opleggen of wordt gedekt door je hospitalisatieverzekering.
Naar de psycholoog
Naast medische onderzoeken is ook een gesprek met een psycholoog verplicht voor wie een vermageringsingreep wil laten doen.
Psychologe Stefanie Pinson: “Een van de belangrijkste zaken die we bespreken, is de motivatie van de patiënt. Is de beslissing goed overdacht? Zijn de verwachtingen realistisch? Ben je genoeg gemotiveerd om je na de ingreep aan de gezondheidsvoorschriften te houden? Word je voldoende gesteund door je omgeving?
We geven ook uitgebreid uitleg over eventuele complicaties of gevolgen waar je rekening mee moet houden. Een vermageringsoperatie is ingrijpend op veel vlakken. Niet alleen je zelfbeeld, maar ook hoe anderen naar jou kijken, verandert.
Welke ingreep voor iemand het meest geschikt is, hangt af van verschillende factoren: BMI, eetpatroon, eventuele andere chronische aandoeningen…
Zwaarlijvige mensen voelen zich soms sociaal geïsoleerd. Omdat ze door pijn of gezondheidsproblemen niet zomaar mee kunnen draaien in de maatschappij, maar ook omdat ze te maken krijgen met vooroordelen en discriminatie. Het kan confronterend zijn om te merken dat je na gewichtsverlies plots wél meer gezien of gewaardeerd wordt.”
Waar moet je op letten na een maagoperatie?
Alcoholmisbruik
Het is een minder bekend, maar wel belangrijk gevolg van een vermageringsoperatie: de verhoogde gevoeligheid voor alcohol.
Psychologe Stefanie Pinson: “Vooral na een gastric bypass is dat het geval. Doordat het spijsverteringsstelsel omgelegd wordt, komt de alcohol veel sneller in je bloed terecht. Wie één glas drinkt, voelt zich meteen alsof hij drie glazen heeft gedronken.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat daardoor het risico op een alcoholverslaving toeneemt. Zeker wie gevoelig is voor verslavingen of veel alcohol drinkt, moet hierop alert zijn. We raden aan om zo weinig mogelijk of liefst géén alcohol meer te gebruiken na een vermageringsoperatie.”
Vitaminetekort
Na een vermageringsoperatie neemt je lichaam niet alleen minder calorieën op, maar ook minder vitamines. Dr. Dillemans: “Het is essentieel om regelmatig je bloed te laten controleren. Supplementen voor vitamine B12, ijzer en vitamine D zijn sowieso aangeraden.”
Dumpings
Dumpings zijn een van de belangrijkste nevenwerkingen van een gastric bypass. Doordat je spijsverteringsstelsel veranderd is, komt wat je eet in grote, onverteerde stukken in je dunne darm terecht in plaats van fijngemalen en goed verteerd. Dat kan voor klachten zorgen zoals krampen, misselijkheid, overgeven of diarree.
Psychologe Stefanie Pinson: “Vooral wanneer je te veel suiker of vet eet, of te snel of te veel eet, kun je last krijgen van dumpings. Eigenlijk is het een soort waarschuwingssysteem van je lichaam. Dumpings zijn heel individueel. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld gerust nog een bolletje ijs eten, anderen niet. Zeker de eerste maanden na de operatie is het uitproberen wat je wel of niet kunt eten.” Bij een gastric sleeve heb je geen last van dumpings.
Nood aan nazorg
Ongeveer 20% van de mensen met een gastric bypass en 30% van de mensen met een sleeve komen na enkele jaren opnieuw bij.
Psychologe Pinson: “Sommige patiënten vervallen in hun oude gewoontes. Het is belangrijk om je aan het advies van zes kleine maaltijden per dag te houden. Een operatie is een hulpmiddel, geen wondermiddel. Je moet je blijven inzetten. Begeleiding door een diëtist, psycholoog en bewegingscoach na de operatie zou veel helpen, maar voorlopig zijn dat zaken waar de patiënt zelf het initiatief voor moet nemen.”
Uit: Libelle 09/2023
Lees ook:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!