De 19 meestgestelde vragen aan de gynaecoloog
Hoe vaak kom ik best op controle? Wanneer is een uitstrijkje niet meer nodig? De gynaecoloog hoort zulke vragen elke dag. Vier van hen zetten de meestgestelde vragen op een rijtje en geven er een duidelijk antwoord op.
Dr. Firas Cha’ban
…is adjunct-diensthoofd gynaecologie-verloskunde-fertiliteit, verbonden aan het Sint-Vincentius ziekenhuis in Antwerpen en met privépraktijk in Antwerpen.
1. Hoe vaak en tot welke leeftijd moet ik een uitstrijkje laten nemen?
“Een uitstrijkje is een screeningsonderzoek om afwijkende cellen en infecties met het humaan papillomavirus (HPV) op te sporen, want dat kan op lange termijn tot baarmoederhalskanker leiden. Vroeger werd bij alle vrouwen elk jaar een uitstrijkje genomen vanaf het eerste seksuele contact, maar vandaag volstaat het om dit preventieve onderzoek één keer om de drie jaar te laten doen, en dit tussen 25 en 70 jaar. De meeste jonge meisjes worden tegenwoordig bovendien gevaccineerd tegen het HPV-virus. Wie een verhoogd risico heeft op baarmoederhalskanker, zal vaker opgeroepen worden.”
2. Ik ga elk jaar naar de gynaecoloog, is dat wel nodig?
“Je kunt elk jaar preventief op controle gaan, maar als je geen klachten hebt, is dat eigenlijk niet nodig. Eén keer om de drie jaar een uitstrijkje laten nemen en een preventief onderzoek van je eierstokken en borsten laten uitvoeren, is dan voldoende. Maar let op: als je vragen hebt rond anticonceptie of de menopauze, als je medische klachten hebt, zoals een pijnlijke menstruatie of vaginale jeuk bijvoorbeeld, ga je best sneller naar de gynaecoloog. Wie drager is van het HPV-virus of een moeder heeft met eierstok-, borst- of baarmoederhalskanker, heeft een risicoprofiel en moet wel vaker op controle.”
3. Intieme hygiëne, is dat nodig?
“Ik merk in mijn praktijk dat daar veel misverstanden over bestaan. Er worden veel producten verkocht die specifiek voor de intieme hygiëne van de vrouw bedoeld zijn, maar mijn advies is: blijf eraf. Vermijd die zeepproducten zoveel mogelijk, water is genoeg. Een vagina heeft in principe ook geen felle, abnormale geur. Ze ruikt misschien niet altijd even fris, maar dat is net zoals onze adem en hoeft geen probleem te zijn. Als je pijn hebt of echt een kwalijke, scherpe geur opmerkt, kun je wel best langs een arts gaan.”
4. Vanaf welke leeftijd moet ik een mammografie laten nemen?
“In België is de richtlijn: screening vanaf vijftig jaar, om de twee jaar. Meestal is dat rond het begin van de menopauze. Bij jongere vrouwen is zo’n screening niet zo zinvol. Het klierweefsel van een veertigjarige vrouw is immers nog veel ‘denser’ dan bij een iets oudere vrouw en dan zijn er betere onderzoeken dan een mammografie. Bij risicoprofielen zoals vrouwen die een geval van borstkanker in de familie hebben, moet zo’n onderzoek wel vaker en vroeger gebeuren.”
5. Ik vind een uitstrijkje vreselijk. Hoe wordt het minder pijnlijk?
“Een uitstrijkje gebeurt met een ‘ijzeren eendenbek’, aangepast aan de vrouw die het onderzoek laat uitvoeren. Voor een achttienjarig meisje let ik er dus op dat ik een ander instrument gebruik dan voor een vrouw die al drie keer bevallen is. Aangenaam zou ik het inderdaad niet noemen, maar bij een gezonde vrouw zonder infectie of beschadiging aan de vagina en zonder trauma’s, zou zo’n onderzoek van hooguit enkele seconden geen pijn mogen doen. Een duidelijke uitleg, constante geruststelling, een vlotte babbel en wat afleiding kunnen wonderen doen.”
6. Is het normaal dat ik ’s nachts drie keer moet opstaan om naar het toilet te gaan?
“Hier moet ik veel vrouwen in teleurstellen, maar ja, vanaf een bepaalde leeftijd is dat normaal. Met de jaren wordt je blaas gevoeliger voor die prikkeling. Maar het is niet omdat het normaal is, dat er niks aan te doen is. Er bestaat medicatie voor, maar je kunt ook je bekkenbodemspieren trainen bij de kinesist.”
7. Ik heb witverlies. Hoe komt dat en is het een probleem?
“Witverlies is een gevoelig onderwerp en een thema dat altijd een beetje moeizaam ter sprake komt in mijn praktijk, maar eigenlijk is het gewoon een onderdeel van je vagina, zoals speeksel in je mond. Het heeft trouwens een belangrijke functie: het reinigt je vagina en wast meteen alle bacteriën mee weg. Ik kan iedereen dus geruststellen: het is normaal en je hoeft er helemaal niks aan te doen.”
Dr. Kristel Muyldermans
…is departementshoofd ‘Moeder en Kind’, verbonden aan het H. Hart Ziekenhuis in Mol en met een privépraktijk in Retie.
8. Ik kom stilaan in de menopauze, wat kan ik verwachten?
“Een vrouw die geen hormonen neemt en gedurende twaalf maanden geen bloedverlies meer heeft, komt wellicht in de menopauze. Gemiddeld gebeurt dit rond de leeftijd van 51 jaar. Jammer genoeg gaat dat bij veel vrouwen gepaard met typische klachten, zoals warmteopwellingen, slecht slapen, emotionele schommelingen, pijn in spieren en gewrichten, hartkloppingen en vaginale droogte. Veel vrouwen zitten rond die periode in de put, of hebben een neiging tot burn-out zonder dat ze de link leggen met de menopauze. Een correcte diagnose is dus belangrijk. Een grondig gesprek en eventueel bloedonderzoek kan duidelijkheid brengen.”
9. Ik verlies urine als ik hoest of nies: wat doe ik eraan?
“Het is belangrijk om via een klinisch onderzoek de oorzaak van het urineverlies te achterhalen: is er misschien sprake van een overactieve blaas, of een verzakking van de blaaswand of urineleider? In sommige gevallen kunnen bekkenbodem-spieroefeningen bij de kinesist al veel helpen, maar bij andere vrouwen zal een kleine, eenvoudige ingreep nodig zijn. Er wordt dan een steunbandje aan de uitgang van de urinebuis geplaatst. Goed om weten: de mutualiteit komt voor een groot deel tussen in de kosten.”
10. Wat kan ik doen om de klachten van de overgang te verminderen?
“Veel vrouwen komen al tientallen jaren bij mij in de praktijk, waardoor het makkelijker is om over overgangsklachten te praten. Zeker ook omdat ze rekenen op mijn eigen ervaring als iets oudere vrouw. (lacht) Om klachten van de overgang te verminderen, is het in de eerste plaats zinvol om in te zetten op een gezonde levensstijl: probeer de dagelijkse stress te beperken, vermijd nachtwerk, draag kledij in laagjes zodat je iets kunt uitdoen bij een warmteopwelling, vermijd alcohol en ga regelmatig wandelen of fietsen.
“Veel vrouwen komen al tientallen jaren bij mij in de praktijk, waardoor het makkelijker is om over overgangsklachten te praten. Zeker ook omdat ze rekenen op mijn eigen ervaring als iets oudere vrouw”
Daarnaast kan ook hormonale substitutietherapie een goede oplossing zijn: het is een vervanging van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron die vrouwen vóór de overgang in grotere hoeveelheden hebben. Ik merk dat veel vrouwen weerstand voelen tegen zo’n behandeling, maar dat is onterecht: mits correct voorgeschreven, is ze niet schadelijk voor de gezondheid en kan ze je levenskwaliteit een heel pak verbeteren.”
Dr. Evy Vervecken
is gespecialiseerd in algemene gynaecologie en verloskunde, verbonden aan het AZ Turnhout.
11. Welke anticonceptie gebruik ik het beste?
“Dat is bij uitstek de meestgestelde vraag in mijn praktijk, maar eigenlijk bestaat er niet zoiets als de beste anticonceptie, want dat hangt af van ieders medische voorgeschiedenis, behoeftes en persoonlijke factoren. Op je twintigste heb je nu eenmaal niet dezelfde behoeftes en voorkeuren als op je veertigste.
De meeste vrouwen starten met een soort combinatiepil (oestrogeen en progesteron) omdat dat regelmaat in de menstruatiecyclus brengt en je er ook je menstruatie mee kunt uitstellen. Maar je moet er dan wel elke dag aan denken en daar is niet iedereen even goed in. Ook voor vrouwen die borstvoeding geven, eerder al een trombose hadden, of een bypass, is de pil niet geschikt.
Gelukkig zijn er tal van alternatieven: de hormonale pleister, de vaginale ring, de minipil, de prikpil, het staafje, het koperspiraal of het hormoonspiraal… En vergeet ook het condoom of sterilisatie niet. Elk type anticonceptie heeft voor- en nadelen, je kunt dus best uitproberen wat het beste past bij jou, en dat kan variëren doorheen de jaren.”
12. Ik ben al een jaar in de menopauze, maar verloor onlangs wat bloed. Moet ik mij zorgen maken?
“Bloedverlies tijdens de menopauze kan onschuldig zijn, maar moet wel altijd goed nagekeken worden met een gynaecologisch onderzoek en echo; en soms ook met een biopsie. Het kan gaan om een wondje in de schaamstreek, of om een infectie, maar ook om een goedaardige poliep of gezwel in de baarmoeder. Het is dus belangrijk om uit te sluiten dat het om iets kwaadaardigs gaat.”
13. Ik heb last van vaginale droogte: wat kan ik daaraan doen?
“Vaginale droogte komt vaak voor bij vrouwen in de menopauze en gaat dikwijls gepaard met pijn bij het vrijen, een branderig gevoel of jeuk. Naargelang de ernst van de klachten, kun je ze goed behandelen met een vochtinbrengende crème, lokale oestrogenen in de vorm van een crème of tabletje, een glijmiddel of lasertherapie.”
14. Ik heb last van vaginale jeuk. Wat kan ik eraan doen?
“Vaginale jeuk kan wijzen op een schimmelinfectie, maar dat is zeker niet de enige mogelijke oorzaak. Je kunt best langs de huisarts gaan voor een onderzoek en een test op infecties. Hij of zij kan indien nodig ook een behandeling opstarten of doorverwijzen naar de gynaecoloog. Maar jeuk kan ook wijzen op vaginale droogte, zeker bij vrouwen in de menopauze, of op een huidaandoening zoals eczeem. Elke oorzaak vraagt een andere aanpak. Als er geen oorzaak wordt gevonden, kun je je intieme zone best zoveel mogelijk wassen met water, en zeep vermijden. Draag ook niet dagelijks een inlegkruisje, want dat kan de huid irriteren. En probeer eens een hypoallergeen wasmiddel.”
15. Wat kan ik doen tegen felle buikpijn tijdens mijn menstruatie?
“Zeker jongere vrouwen spreken vaak over buikpijn tijdens hun menstruatie. Dat kan heel vervelend zijn, maar is zeker niet altijd problematisch of onrustwekkend. Een pijnstiller zoals Ibuprofen of Naproxen kan de pijn verlichten en bij jonge meisjes is het opstarten van anticonceptie ook vaak een goede oplossing. Er is tegenwoordig veel aandacht voor endometriose (slijmvlies in de baarmoeder dat op een andere plaats in de buikholte is gaan zitten), maar zeker niet elke buikpijn wijst op deze aandoening. Als je veel last ervaart en je zorgen maakt, kun je dit wel laten nakijken.”
Dr. Frederik Persyn
is gespecialiseerd in algemene gynaecologie-verloskunde, heeft een bijzondere expertise in prenatale echografie, is verbonden aan het AZ Sint-Maarten in Mechelen en met een privépraktijk in Sint-Katelijne-Waver.
“Je mag je pil jaren aan een stuk doornemen, op je bescherming tegen zwangerschap heeft dit geen effect”
16. Mag ik de pil doornemen?
“Dat is een vraag die jonge vrouwen mij vaak stellen, zeker met het oog op een zomerse vakantie. Ja, je mag de pil doorpakken, dat kan geen kwaad voor je gezondheid. Je mag je pil zelfs jaren aan een stuk doornemen. De meeste vrouwen krijgen na vier à vijf cyclussen wel doorbraakbloedingen. Af en toe een stopweek inlassen, kan een goed idee zijn om weer regelmaat in je bloedingen te krijgen. Op je bescherming tegen zwangerschap heeft dit geen effect. De pil doornemen, kan ook een goede oplossing zijn voor vrouwen die last hebben van te hevige bloedingen of van een pijnlijke menstruatie.”
17. Kan ik mijn hormoonspiraal laten zitten na de menopauze?
“Ja, dat kan zeker. Na de menopauze heeft je spiraal geen nut meer om niet in verwachting te geraken of bloedingen tegen te gaan, maar wie klachten ondervindt van de menopauze kan er wel gebaat mee zijn om haar hormoonspiraaltje (met progesteron) te laten zitten. Veel klachten worden immers behandeld met hormoonsubstitutietherapie, en wie zo’n spiraal heeft, hoeft enkel oestrogeen bij te nemen. Met een spiraal zal de behandeling dus zachter zijn.”
18. Kan ik een uitstrijkje laten nemen als ik ongesteld ben?
“Deze vraag krijg ik meermaals per week via telefoon, maar het antwoord is niet zwart-wit, want het hangt ervan af hoeveel bloedverlies je op het moment van de afspraak hebt. Als je hevig bloedt tijdens de eerste dagen van je menstruatie, kun je je afspraak voor een uitstrijkje inderdaad best even uitstellen. Een uitstrijkje heeft op dat moment eigenlijk geen zin, want dan nemen we vooral rode bloedcellen mee in plaats van eventueel afwijkende cellen. Maar bij een klein beetje bloedverlies kun je je afspraak wel gewoon laten doorgaan.”
19. Ik heb pijn tijdens het vrijen, wat doe ik eraan?
“Als je pijn hebt tijdens het vrijen, kan dat tal van oorzaken hebben. Je gaat in ieder geval altijd best naar de dokter. Tijdens de menopauze komt dat heel vaak voor omdat de vagina dan droger wordt. Een glijmiddel of een gel op basis van hyaluronzuur kan dan een goede oplossing zijn.”
Bron: Libelle 22/2022
Heb je deze artikels al gelezen?
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!