Menopauze: de kleine en grote kwaaltjes op een rijtje
Vrouwen praten openlijk over kinderen krijgen, uitdijende vetrolletjes en de onbegrijpelijkheid van mannen. Maar één onderwerp blijft een beetje taboe: de menopauze. Gedaan daarmee, dacht onze Anne Davis!
Vanwaar toch die schroom om te praten over zo’n belangrijke fase in je leven? Is het omdat het nog altijd geassocieerd wordt met ouder worden, je charmes verliezen en onzichtbaar raken in het straatbeeld? Omdat er vaak beweerd wordt dat je samen met je slanke taille ook je libido verliest? Of omdat er weinig leuks te vertellen valt over opvliegers?
Weinig begrip
De menopauze is dus een weinig sexy onderwerp. Is dat dan de reden waarom er zo weinig over wordt gesproken? Griet Moerman, menopauzeconsulente, vertelt: “We leven nog steeds in een mannenmaatschappij en in de (professionele) omgeving is er vaak weinig begrip voor wat de menopauze met zich meebrengt. Veel vrouwen denken dat ze het maar moeten uitzitten. Sommigen zitten in die periode ook in een sandwichpositie, tussen kinderen, ouders en werk. Dat zijn drie grote energievreters die heel belastend zijn.
Vrouwen willen bewijzen dat ze hun mannetje kunnen staan: ze zwijgen en gaan door tot ze opgebrand zijn. Toch is het een fase die niet genegeerd mag worden. Tegenwoordig wordt de gemiddelde vrouw 84 jaar. Honderdvijftig jaar geleden was de leeftijdsverwachting 45 à 50 jaar. We worden ouder, maar het begin van de menopauze is niet mee verschoven. Daardoor zitten we dus gemiddeld dertig jaar in die menopauze. Bovendien is er een groep vrouwen die vervroegd in de menopauze komt, bijvoorbeeld door een behandeling voor borstkanker.”
Ine (58) had er geen idee van wat de menopauze kon teweegbrengen. “Het begon een jaar geleden, met duizeligheid, een opgejaagd gevoel en prikkelbaarheid, en ik dacht meteen aan een hersentumor. De dokter zei dat ik aan het hyperventileren was, en daar moest ik het dan maar mee doen.
Maar van de zomer begon het echt. Om het uur had ik opvliegers, en ik kreeg last van een puberale dwarsliggerij. Het was alsof mijn lichaam aan het vervellen was van binnen, ik voelde de hormonen door mijn lijf razen. Ik merkte dat ik onterecht kwaad kon worden op de hele wereld, en volgens mijn moeder deed het haar aan vroeger denken, als ik mijn menstruatie moest krijgen.
Ik zag dat ik ook twee lijnen naast mijn mond begon te krijgen, die naar beneden wezen. Nog zoiets: je verdroogt. In de medische teksten lees je over een droge vagina, maar alles wordt droog: je wordt ’s nachts wakker omdat je geen speeksel in je mond hebt, en je moet altijd een glas water bij je bed zetten. Je haar wordt dunner, net zoals je wenkbrauwen.
Ik ben wel rustiger geworden. Ik heb een paar kilo te veel, maar ik denk nu: het is wat het is, en ik ben gezond. Ik heb het gevoel dat ik ook assertiever geworden ben, de mensen moeten me maar nemen zoals ik ben. En al klinkt het raar: je voelt dat je leeft, want de menopauze hoort erbij.”
Het dikke klachtenboek
De een heeft meer klachten dan de ander, natuurlijk. Griet Moerman vertelt: “Een tekort aan oestrogenen kan diverse klachten geven. De menopauze is veel meer dan opvliegers, al staan die meestal bovenaan op de lijst. Die kunnen heel verlammend werken bij vrouwen die al dan niet professioneel actief zijn.
Ze gaan vaak gepaard met slaapproblemen, nachtzweten, hoofdpijn, gewrichtspijnen, vocht vasthouden, dikker worden, droge huid, pijn bij seks, libidoverlies, urineverlies, lage rugpijn, hartkloppingen, haarverlies, ongewenste haargroei, minderwaardigheidsgevoelens, stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en concentratieproblemen.”
God, dat klinkt allemaal vreselijk. Toch is het niet allemaal ellende. Er zijn er wel degelijk voordelen verbonden aan de menopauze. Niet meer ongesteld, dus ook geen gedoe met tampons en met het verpletterende dilemma: met of zonder vleugels? Niet meer zwanger kunnen worden, dus geen pil meer. Of tenminste, niet díé pil meer, want lang niet iedereen komt de menopauze door zonder deskundige hulp.
Clara (53) beleefde de menopauze in een heel ongelukkige periode in haar leven. “Mijn vader had net de diagnose Alzheimer gekregen en mijn dochter bleek anorexia te hebben. Ik werd steeds somberder en kon steeds minder goed functioneren. Op een bepaald moment liep ik met zelfmoordgedachten rond. Toen ik naar de dokter ging, schreef die antidepressiva voor. Pas toen mijn dochter begeleiding kreeg voor haar anorexia – wat betekende dat het hele gezin in therapie ging – begon ik te beseffen dat mijn menopauze een rol speelde.
“Er zijn vrouwen die door de menopauze huppelen, maar er zijn er ook die van binnen langzaam doodgaan.”
Ik ben weer naar de dokter gestapt, en kreeg hormonen voorgeschreven. Die hielpen wat, maar niet genoeg. Daarop heb ik een menopauzespecialist gezocht, en die heeft me wel enorm geholpen. Ik had voor het eerst het gevoel dat er naar mij werd geluisterd, en dan bedoel ik naar mij als persoon, niet gewoon naar een vrouw in de menopauze. Mijn dosissen oestrogeen en progesteron zijn aangepast; hormoontherapie op maat was voor mij de oplossing.
Na een zoektocht van bijna twee jaar kan ik het leven weer aan, maar ik zou het niet graag nog eens willen meemaken. Ik vind dat er véél meer over de menopauze gesproken moet worden, en over hoe belangrijk het is om je hormoonhuishouding weer in balans te krijgen. Er zijn vrouwen die door de menopauze huppelen, maar er zijn er ook die van binnen langzaam doodgaan. Zo was dat bij mij dus.”
Menopauzeconsulente
Ik hoor dat wel vaker de laatste jaren, dat je je kunt laten begeleiden door een menopauzeconsulente. Wanneer kies je daar eigenlijk voor? Griet Moerman: “Vrouwen komen voor een luisterend oor, en een verhelderend gesprek waarbij werkelijk alles bespreekbaar is. Iedere vrouw ervaart de menopauze op haar manier; een individuele aanpak is dan ook belangrijk.
Een menopauzeconsulente zal informatie geven, adviseren, begeleiden en eventueel doorverwijzen. Overgangsklachten worden soms geïsoleerd gezien en het gebeurt regelmatig dat er slaapmedicatie of antidepressiva worden voorgeschreven, terwijl er naar het grote geheel gekeken zou moeten worden. Wij schrijven geen medicijnen voor, maar bespreken de diverse opties: nemen we de natuurlijke weg? Is hormoonsuppletie of substitutietherapie (HST) een oplossing? En welke dan? Hoe kunnen we de klachten verlichten? Wat zijn de energievreters, wat zijn de energiegevers?
Ook omgaan met stress is belangrijk, omdat stress de klachten verergert. Daarnaast zijn er ook aandoeningen die pas op latere leeftijd tot uiting komen. Overgewicht, hart- en vaatziekten, dementie, osteoporose, vaginale klachten, incontinentie… Een menopauzeconsulente zal hier preventief naar kijken en indien nodig de levensstijl bespreken. We worden steeds ouder en willen onze autonomie zo lang mogelijk bewaren. Daar moeten we tijdig op inzetten.”
De grote schoonmaak
Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik opeens moest gaan bungeespringen, mijn man verlaten of een winkeltje in breiwol beginnen. Toch zie je wel dat vrouwen net in de menopauze het roer omgooien.
Lina (59) had altijd een goed huwelijk gehad, maar zo’n tien jaar geleden begon ze rusteloos te worden. “Ik had zo’n gevoel van: is dit het nu? Gaat het van nu af aan alleen nog maar kabbelen, in dezelfde routine, met een man aan wie ik niets meer te vertellen heb? Ik heb dat eigenlijk op geen moment met de menopauze in verband gebracht, maar ik voelde wel dat ik, en ook mijn lichaam, snakte naar iets anders.
Ik ben dan een relatie begonnen met een totaal ongeschikte man – als er al zoiets bestaat als een geschikte man in een buitenechtelijke situatie. Zes maanden lang had ik het gevoel dat ik weer leefde, dat ik weer gezien en begeerd werd. Toen was het afgelopen en bleef ik alleen achter, want mijn man en ik waren intussen al uit elkaar. Ik heb toen een heel zware tijd gehad, waarin ik helemaal opnieuw moest beginnen. Weer fulltime gaan werken, een eigen woning zoeken, nieuwe vrienden maken. Heel wat gemeenschappelijke vrienden hadden me immers laten vallen.
Pas later, toen het leven weer kalmer was, heb ik begrepen dat de menopauze een rol heeft gespeeld. Ik heb nu een goed leven opgebouwd. Als mensen me vragen: als je de klok kon terugdraaien, zou je het dan anders doen? Eerlijk gezegd: ik denk het niet. Ik heb spijt dat ik mensen verdriet heb gedaan, maar in de afgelopen tien jaar heb ik zoveel bijgeleerd, vooral over mezelf. Ik mag nu zijn wie ik ben, ik hoef mezelf niet meer te bewijzen. Ik heb ook mijn oude hobby weer opgenomen: schilderen. Ik heb ergens gelezen dat vrouwen hun grootste meesterwerken pas na de menopauze maken, dus ik ben benieuwd…”
Griet Moerman vertelt: “De menopauze is een wake-upcall. Er zijn vrouwen die in een bepaalde routine vastgeroest zitten en zich afvragen: hoe zit het nu met mij, en met het traject dat ik afgelegd heb in mijn werk, mijn leven, mijn relatie? Wat heb ik bereikt? Wat wil ik nog? Wat wil ik anders? De menopauze is het moment van de grote schoonmaak. Er zijn vrouwen die dan gaan scheiden, of ze stoppen met werken, veranderen van job of bekijken hoe ze op een andere manier een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan de wereld.”
En wat met de man?
Het probleem is ook dat de premenopauze al begint als we nog gewoon menstrueren. Dus net op het moment dat je helemaal met jezelf in de knoop begint te raken, heb je misschien een tiener in huis die ook last heeft van hormonen.
Jan (50) vertelt: “Mijn vriendin is vroeg in de menopauze gekomen. Ze heeft enorme stemmingswisselingen, en er zijn dagen dat ik echt helemaal niets goed kan doen. Ik herken haar soms niet meer: om het minste geringste wordt ze kwaad of barst ze in tranen uit. Seks is ook een probleem geworden. Het ergste is dat ze helemaal niet wil praten over hoe ze zich voelt.
Daarbij komt dat onze dochter van dertien ontzettend aan het puberen is, en die twee clashen zo’n beetje elke dag. Er zijn momenten geweest dat ik dacht: dit trek ik niet meer, ik ga alleen wonen. Het probleem is ook dat mijn vriendin heel erg tégen enige medische hulp is. Ze slikt wat producten uit de natuurwinkel, maar ik zie geen verschil. Ik weet niet hoe dit moet aflopen… Daar lees je nooit iets over: wat de menopauze van de partner met een man doet.”
Griet Moerman herkent het probleem, en legt uit: “Het is belangrijk dat we niet alleen de vrouw, maar ook haar partner zien. Er zijn dingen die vrouwen liever in vertrouwen bespreken, maar af en toe vraag ik ook de partner mee op het consult. Deze nieuwe levensfase vraagt om een aanpassing, ook binnen de relatie.”
Meer info over menopauzeconculente Griet Moerman vind je op menogo.be
MEER WETEN OVER DE MENOPAUZE? LEES ER ALLES OVER IN LIBELLE’S MENOPAUZEDOSSIER, MET O.A.:
- Menopauze: wat zijn de symptomen (en hoe verzacht je ze)?
- Seks na de menopauze: zo wordt vrijen weer fijn
- 7x fabels over de menopauze
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!