Wat kan een menopauzeconsulent voor je betekenen?
Leen Steyaert was de allereerste menopauzeconsulent in ons land. Met vijftien jaar ervaring en zeven boeken op haar naam kun je haar gerust expert in haar vak noemen. “Je wilt niet weten hoeveel vrouwen na tien minuten bij de huisarts met een antidepressivum naar huis gestuurd worden.”
Op consult in de menopauze
Wie is Leen Steyaert?
Leen Steyaert studeerde af als verpleegkundige, deed ervaring op in artsenpraktijken en ging uiteindelijk aan de slag als zelfstandig gezondheidsadviseur. In haar praktijk kreeg ze heel wat vrouwen over de vloer met vragen rond de menopauze. En toen diende de overgang zich ook bij haar aan. Vroeg en onverwacht, halfweg de 40, terwijl ze nog studerende kinderen had. “Dat was toch even schrikken. Ik begon toen boeken te lezen, volgde lezingen en ben me gaan verdiepen in alles wat met de menopauze te maken heeft, als zelftherapie bijna. (lacht) De belangrijkste les die ik toen leerde: what’s in a name? De ene menopauze is de andere niet. En het is al helemaal niet het einde van je gloriejaren als vrouw. Integendeel!”
Na een tijd werd Leen gevraagd door het ziekenfonds om aan de slag te gaan als overgangsconsulente. In Nederland al jaar en dag ingeburgerd, bij ons nog een volslagen onbekend beroep. “Toen ik niet veel later ook gecontacteerd werd door een uitgeverij om een boek te schrijven én er een erkende opleiding kwam, ging de bal helemaal aan het rollen.”
De ene menopauze is de andere niet. En het betekent al zeker niet het einde van je gloriejaren!
Je werkt nu al vijftien jaar als menopauzeconsulente. Heb je in al die jaren veel zien veranderen in het leven van de vrouw?
Leen Steyaert: “Enorm veel. Binnen mijn generatie was het volstrekt normaal om parttime te werken, een periode thuis te blijven zodra er kinderen waren en met pensioen te gaan rond 55 à 60 jaar. Nu werken vrouwen veelal fulltime tot hun 67ste. Ze combineren ook vaker dan vroeger een hoge functie met een druk huishouden, al dan niet thuiswonende kinderen en zorg voor kleinkinderen of hulpbehoevende ouders. Bovendien hebben we nog nooit in de geschiedenis zo lang geleefd na de menopauze. Gemiddeld blijft de menstruatie definitief uit rond 51 jaar, terwijl de levensverwachting op 83 jaar ligt. Vrouwen brengen dus zowat een derde van hun leven door zonder broodnodige hormonen.”
De nood aan het beroep van menopauzeconsulente is dus hoog?
“Zeker. Als je weet dat oestrogeen meer dan 400 functies heeft in het lichaam, dan begrijp je dat het wegvallen ervan heel wat fysieke en mentale gevolgen met zich meebrengt. Gezondheidsrisico’s ook. Denk aan osteoporose, hart- en vaatziekten en bepaalde kankers. Het is als vrouw belangrijk om je hiervan bewust te zijn. Alleen komen heel wat vrouwen er door dat drukke leven nauwelijks aan toe om op zoek te gaan naar de juiste aanpak. Een menopauzeconsulent kan hierbij helpen. Daarnaast is er een grote groep vrouwen die al jong of voortijdig in de menopauze komt, door bijvoorbeeld een kankerbehandeling of auto-immuunziekte. Ook zij hebben baat bij de juiste begeleiding.”
Oestrogeen heeft meer dan 400 functies in het lichaam. Het wegvallen daarvan brengt dus heel wat met zich mee
Hoe word je menopauzeconsulent?
“Er bestaat momenteel één erkende opleiding: een postgraduaat aan de Hogeschool Vives in Kortrijk voor professionals in de gezondheidszorg. Zo’n vijftien jaar geleden behoorde ik tot de eerste lichting menopauzeconsulenten, maar het is intussen – gelukkig – een steeds groter wordende beroepsgroep.”
Waarin verschilt een menopauzeconsulente van een huisarts of gynaecoloog?
“Waar artsen algemene kennis hebben rond vrouwelijke gezondheid, specialiseert de menopauzeconsulent zich in één levensfase van de vrouw: de periode waarbij je van vruchtbaar naar onvruchtbaar gaat én nadien. Een consulent kent en herkent de specifieke klachten, onderliggende oorzaken en fysieke en mentale aspecten. Ze luistert en maakt hiervoor tijd. Als menopauzeconsulent mag je geen voorschriften of doktersbriefjes schrijven – eveneens een belangrijk verschil met artsen. Doorverwijzen kan wel, en is vaak cruciaal. Menopauzeconsulenten hebben dus een uitgebreid netwerk en werken nauw samen met artsen en specialisten.”
Hoe verloopt een eerste consult?
“Eerst brengen we je algemene gezondheidstoestand in kaart. We gaan bekijken waar je ergens in de overgang of postmenopauze zit. Ook je levensstijl wordt besproken. Hoe ziet je slaappatroon eruit? Wat eet je? Hoe zit het met stress? Hoeveel beweeg je? Maar ook: wat verwacht je van je traject bij de consulent? Nadien bekijken we de mogelijkheden om je klachten te ondersteunen. Denk aan voedingssupplementen, bio-identieke hormonen, aanpassingen op vlak van levensstijl, enzovoort. Zo’n eerste consult is heel uitgebreid. Het duurt één tot anderhalf uur. In latere consulten bespreken we andere facetten van je leven, zoals je job, de relatie met je partner, maar ook de toekomst. Hoe groot is bijvoorbeeld jouw risico op osteoporose? Waar nodig, word je dan doorverwezen naar specialisten, zoals de cardioloog of gynaecoloog.”
Bij een consult kijken we eerst naar je gezondheid. Hoe slaap je? Wat eet je? Heb je veel stress? Daarna kunnen we je klachten ondersteunen
Eigenlijk is zo’n eerste consult een algemene check-up van je gezondheid.
“Absoluut. Het is de laatste wake-upcall, zeg ik altijd. Als je 45 à 55 jaar bent, kun je nog veel goeds doen voor je lichaam. Daarmee wachten tot je zeventig bent, heeft geen zin. Hoe gezonder je bent, hoe meer kans op een gezonde postmenopauze.”
Bekijken jullie ook het mentale aspect?
“Dat komt zeker ook aan bod tijdens sessies. We coachen en ondersteunen waar het kan, maar vermoed ik dat er meer aan de hand is, dan verwijs ik door naar een psycholoog.”
Hoe zit het met kosten en terugbetalingen?
“Gemiddeld betaal je € 70 à 80 per uur voor een consult. Sinds kort kun je via het ziekenfonds rekenen op een terugbetaling van € 10 per sessie, met een maximum van vijf sessies.”
Geen taboe meer
Bekende ‘ambassadeurs’ van de menopauze zoals jijzelf, maar ook Gwendolyn Rutten, Evi Hanssen en binnenkort ook de reeks Menopauzia op VRT halen deze levensfase stilaan uit de taboesfeer. Hoe ervaar jij dat?
“Dat het taboe wegebt, klopt naar mijn gevoel wel. Ik merk het ook in de praktijk. Ik herinner me dat ik flyertjes uitdeelde aan mijn stand op de Boekenbeurs, ergens helemaal aan het begin van mijn carrière als menopauzeconsulent. Aan voorbijgangers vroeg ik: ‘Bent u in de menopauze?’ Ik kreeg toen heel wat boze blikken. Tot ik van tactiek veranderde en vroeg: ‘Kent u iemand die in de menopauze zit?’ Dat viel in betere aarde, want mijn flyers waren in geen tijd weg. (lacht) Vrouwen durven er intussen meer over te spreken, zowel onder elkaar als met hulpverleners.
Wél denk ik dat er nog heel veel misinformatie circuleert. Dat gebrek aan kennis zorgt voor stress en angst, en net dat kun je missen. Na de menopauze wordt het beetje progesteron in onze bijnieren namelijk meteen omgezet in cortisol als je stress hebt. En net dat progesteron hebben we broodnodig om ons rustig en evenwichtig te voelen. Stress en de menopauze gaan dus niet samen.”
Het taboe ebt misschien wel weg, maar ongetwijfeld zijn er nog grote uitdagingen in je vak.
“Wees maar zeker. Er wordt bijvoorbeeld nog heel meewarig gedaan over de menopauze. Alsof je als vrouw onderuitgaat zodra die zich aandient. Het begin van het einde. Dat is natuurlijk niet zo. De menopauze markeert de start van een nieuwe, evenwaardige levensfase die ongelofelijk boeiend kan zijn! Het is een kans om weer in contact te komen met je lichaam. Een periode waarin je voluit mag kiezen voor jezelf. Dat is niet egoïstisch. Integendeel: je lichaam vraagt op dat moment om aandacht, opdat je gezond en gelukkig ouder kunt worden. Het is trouwens ook een misvatting dat de overgang altijd gepaard gaat met allerlei klachten én dat die klachten blijven. Een derde van de vrouwen ervaart weinig tot amper klachten. Vergelijk dat met de puberteit: de ene tiener pubert wat zwaarder dan de ander, maar alles komt uiteindelijk weer in balans.”
Dit is de start van een nieuwe levensfase die ongelofelijk boeiend kan zijn. Het is een periode waarin je voluit mag kiezen voor jezelf
Investering in de toekomst
Met welke vragen komen vrouwen het vaakst bij jou terecht?
“In eerste instantie gaat het over typische klachten zoals opvliegers, neerslachtigheid en slecht slapen. Ook overgewicht komt vaak aan bod: het verlies van hun taille en soms een snelle gewichtstoename is voor veel vrouwen een groot verdriet. Daarnaast zijn er heel wat vragen over hormoontherapie, waar helaas nog steeds veel misvattingen rond bestaan. En tot slot zijn er vrouwen die preventief komen. Ze zitten nog niet of nog maar net in de overgang en willen weten hoe ze zich kunnen voorbereiden op de toekomst. Dat moedig ik alleen maar aan. Hoe beter je deze nieuwe levensfase begrijpt, hoe vlotter je ertegenaan kunt.”
Je komt ongetwijfeld in aanraking met een heel uiteenlopend publiek. Zijn er verhalen die meer bijblijven dan anderen?
“Wie me het meest raakt, zijn vrouwen die onnodig met hun klachten blijven rondlopen, simpelweg omdat ze niet erkend of herkend worden. Je wilt niet weten hoeveel vrouwen na tien minuten bij de huisarts met een antidepressivum of ander voorschrift naar huis gestuurd worden. Waarmee ik de huisartsen absoluut niets verwijt. Zij zijn helaas zodanig overbevraagd dat ze gewoonweg geen luisterend oor kúnnen bieden. Er is dus nog werk aan de winkel binnen onze gezondheidszorg. Hulpverleners moeten beter voorgelicht worden, zodat ze klachten sneller herkennen en begrijpen.”
Welke aspect van je job geeft je het meeste voldoening?
“Als ik na een traject een mail krijg van iemand die vertelt dat ik haar leven heb veranderd en dat ze eindelijk door het bos weer de bomen ziet, dan zit ik op de allerhoogste wolk. Met de juiste ondersteuning kan een vrouw zichzelf terugvinden, opnieuw gezond en goed in haar vel zitten. Ik kan niet hard genoeg benadrukken dat we nog nooit zo lang hebben geleefd na de menopauze. Krijg je geen gehoor en ondersteuning voor je klachten, dan zou je levenskwaliteit drastisch kunnen zakken, blijf je onnodig rondlopen met allerlei kwalen en loop je na een tijdje misschien verbitterd rond. Dat hoeft écht niet. Voor elke klacht is er een oplossing.”
Krijg je geen gehoor voor je klachten, dan blijf je onnodig rondlopen met allerlei kwalen en word je misschien verbitterd. Dat hoeft écht niet
Heb je na al die jaren een soort ‘succesrecept’ om vlot door de menopauze te gaan?
“Ik geloof heel sterk in de kracht van een gezonde levensstijl, al dan niet gecombineerd met bio-identieke hormoontherapie. Bio-identieke hormonen zijn gelijk aan de structuur van lichaamseigen hormonen, waardoor ze zich ook op dezelfde manier gedragen. Op die manier kun je tekorten – en bijbehorende klachten – gaan opvangen en ondersteunen.”
Tot slot: heb je nog een boodschap voor vrouwen die twijfelen om een menopauzeconsulent te contacteren?
“Doe het nu! (lacht) En beschouw het als een investering voor de toekomst. Je oudere zelf zal je dankbaar zijn.”
Meer info over Leen vind je op siris.be of via @sirisbyleensteyaert op Instagram.
‘Samen door de menopauze’: lees Libelle’s online special
Opvliegers, nachtelijk zweten en hormonale schommelingen zijn zowat de bekendste menopauzeklachten. 33 procent van de Belgische vrouwen (her)kent ze, blijkt uit onze grote gezondheidsenquête in samenwerking met Theramex. Daarom stelden we het online magazine ‘Samen door de menopauze’ samen, dat je hier kunt doorbladeren. Mét deskundig advies, boeiende weetjes en verhalen van vrouwen voor vrouwen. Samen zijn we sterker, ook tijdens de menopauze!
Kom je naar onze Menopauzedag?
Op zondag 29 september slaat het congrescentrum Lamot in Mechelen de deuren wijd open voor onze allereerste Libelle Menopauze Dag. Het wordt een dag waarop we de spotlight zetten op jouw gezondheid en welzijn. Samen met experts en enkele bekende gezichten willen we jou inspireren om deze nieuwe fase in je leven met open armen te ontvangen en hoe je jouw potentieel ten volle kunt ontplooien: met praktische tips, inspirerende verhalen, wetenschappelijk onderbouwde inzichten en een vleugje humor. Meer info vind je hier.
Lees ook:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!