Naar de tandarts!

Zuigelingen – een goede start

Een kind heeft nog maar nauwelijks tandjes of het kan er al last van krijgen. “Bij zuigelingen zien we vooral het probleem van zuigflescariës”, merkt dr. Daems op. “Dat is tandbederf, vrijwel onmiddellijk na het doorbreken van de tanden. De witte vlekjes op de tanden worden langzaam
groter, verkleuren en tasten het tandglazuur aan. Dat leidt tot tandbederf dat zich verder uitbreidt naarmate de andere tandjes uitkomen. Grijp je tijdig in, dan kun je dit met poetsen verhelpen. Maar laat je het gedijen, dan kan het zo ver gaan dat het tandbeen aangetast wordt.” Kinderen die vaak – en vooral ’s nachts – ‘zoet’ gehouden worden met een flesje, lopen het grootste risico. Doordat er continu voeding aangeboden wordt,
produceren de zuurstofvormende bacteriën veel zuur. En omdat er ’s nachts veel minder speeksel geproduceerd wordt, wordt dat zuur niet weggespoeld en kan het rustig zijn vernietigende gangetje gaan. Toch krijgen niet alle zoetgehouden baby’s het, ook aanleg speelt een rol. De tandjes na het eten poetsen met een fluoridehoudende peuterpasta helpt, want daardoor zijn ze beter bestand tegen zuuraanvallen. Verder
doe je er goed aan zoete drankjes te voorkomen en zeker de fopspeen níét te doppen in honing of stroop. “Witte vlekjes in de mond wijzen overigens niet altijd op cariës”, zegt de tandarts nog. “Het kan ook gaan om een banale tandverkleuring van binnenuit. De tandarts ziet meteen het verschil.”

Tot 12 jaar – Rrrrrambo

Typerend voor het gebit van lagereschoolkinderen zijn de wisseltanden. Tegen hun 12 jaar zijn normaal gezien alle tanden gewisseld. “Kinderen zien we vaak wegens wat we noemen de traumata, de accidentjes”, zegt dr. Luc Daems. “Bij peuters zijn de randen van het bad en de salontafel de boosdoeners. Soms verliezen ze daarbij melktandjes en dat is alleen erg voor op de foto’s, want zodra een kind 7 is, komen de definitieve voortanden er toch door.” Vallen als je ouder dan 7 bent, is een andere zaak, omdat je dan het risico loopt je definitieve tanden te beschadigen. Dr. Daems: “Meestal gaat het om schoolongevallen, waarbij ze schade oplopen aan hun voortanden. Is er een stukje af, dan kun je dat herstellen. Is de tand naar binnen geslagen, dan moet je hem een drietal maanden spalken, zodat hij weer vastgroeit. Maar ben je een tand kwijt, dan is het lastiger. Want je moet wachten tot de mond volgroeid is, rond 18 jaar, om een implantaat te plaatsen.” Wat moet je in de tussentijd? Heb je de tand, wortel en al, proper bewaard na de val, en beland je binnen het uur op de spoedgevallen, dan kan de tand vaak weer geïmplanteerd worden. Is dat niet het geval, dan wordt er tijdelijk een valse tand of een uitneembare prothese met één tandje geplaatst.

Puberteit – mee met de trend

Op de juiste manier tanden poetsen, het is je leven lang een opdracht, op elke leeftijd.  Maar pubers moeten blijkbaar extra aangespoord
worden. Want ook al is er door de sensibilisering beduidend minder tandbederf bij jonge tieners dan twintig jaar geleden, toch blijft het een probleem. “Pubers vinden het een straf om tanden te poetsen, het staat heel oncool”, zegt de tandarts. “Daarom zie je bij hen toch nog veel cariësproblemen, en die maken het recht zetten van tanden, dat toch vooral in deze fase gebeurt, lastiger.” Een nieuw mondprobleem bij jongeren zijn overigens de tongpiercings. Die kunnen namelijk schade aanrichten aan de tanden. “Jongeren spelen met hun piercing, bijten erop, ook onbewust in hun slaap”, zegt dr. Daems. “Door het harde plastic of metaal komen er stukjes van de tand af, chipping heet dat. Wat je eraan kunt doen? Simpel: de piercing verwijderen. Je kunt de tanden wel polieren en herstellen, maar dat is al te gek. Soms staan we echt te weinig stil bij de
gevolgen van zulke modetrends.”

Van 20 tot 40 jaar – hou ze in vorm

De leeftijd tussen 20 en 40 zou je de zorgeloze periode kunnen noemen. Aan je tanden verandert er niet veel, er is dus relatief weinig extra zorg nodig. “Dat klopt”, zegt dr. Daems. “Je bent als het ware te oud voor cariës en te jong voor paradontitis. Toch vind ik het gevaarlijk om te zeggen dat dit een ‘probleemloze’ leeftijd zou zijn. Want zo lijkt het wel of je je nergens om hoeft te bekommeren. Als je je mondhygiëne in deze levensfase verwaarloost, krijg je later zware problemen.” Juist omdat er weinig klachten zijn, is aandacht geven aan je mond niet vanzelfsprekend.
Zeker niet in deze drukke levensfase, waarin je gezin, werk, een huis en sociaal leven je tijd opeisen. Jongvolwassenen nemen vaak ook minder tijd om gezond te koken, ze slapen te weinig, drinken en roken ook misschien wat meer dan goed voor ze is. “Op zich heeft alcohol niet zo’n grote
invloed op je tanden”, zegt dr. Daems. “Wel vormen alcopops een probleem: door de alcohol, suiker en het zuur is dat een héél slechte cocktail. Dat geldt ook voor frisdranken, die catastrofaal zijn voor onze tanden. Het zuur van deze drankjes wordt gecamoufleerd door de karamel, die het zuur op de tanden plakt, waardoor het nog lange  kan inwerken. Ga daarom meteen je tanden poetsen of drink op z’n minst een glas water om je mond schoon te spoelen.

Van 40 tot 60 jaar – goed gewapend?

Zoals jongeren erg bezig zijn met een mooi gebit, zijn veertigplussers van nu dat ook. De esthetische zorg die er vroeger veel minder was, compenseren ze nu. “Zo zien we dat steeds meer 40-plussers kiezen voor een beugel”, merkt de tandarts op. “Heb je goede, maar niet echt mooie tanden, dan kunnen er ook porseleinen facetjes over geschoven worden, maar dat is wel een vrij dure ingreep. Ook kronen worden soms
puur esthetisch geplaatst, maar meestal is het uit noodzaak bij tandverlies. Soms is één tand al te vaak gevuld en is een nieuwe kroon aangeraden. Facetten en kronen sluiten niet uit dat je je tanden ook op die leeftijd heel goed moet verzorgen.”

Veel vrouwen binnen deze leeftijdsgroep krijgen last van terugwijkend tandvlees, met overgevoelige tandhalzen als gevolg. “Dit komt ironisch genoeg vaak door te veel maar foutief te poetsen”, signaleert de tandarts. “Veel mensen schuren hun tandenborstel horizontaal stevig heen en weer,
terwijl een goede poetsbeurt kleine cirkelvormige bewegingen per tand vraagt, waardoor het tandvlees gespaard wordt. Door dat overmatig poetsen, komt de tandhals bloot te liggen.” Wat je eraan kunt doen? Niet veel. Als het tandvlees eenmaal weg is, is het weg. Bij halserosie, waardoor de zenuw bloot komt te liggen, kan een tandpasta voor gevoelige tanden (bv. Sensodyne) helpen. Terugwijkend tandvlees kun
je alleen voorkomen door je tanden juist te poetsen. Een elektrische tandenborstel is wat dat betreft een handig hulpmiddel.

60+ – blijf stralen

Hoe ouder je wordt, hoe meer je lichaam tekenen van slijtage vertoont. Dat geldt ook voor de tanden, zelfs als je een uitstekende mondhygiëne hebt. Oudere mensen  hebben vooral last van loszittende tanden. “Vroeger werden zij geholpen met een ‘vals gebit’, maar nu zien we hen steeds vaker voor implantaten”, zegt dr. Luc Daems. “Dat is een titanium cilinder die in je bot geschroefd wordt. Daarop kan een porseleinen tand worden gezet. Een mond vol vaste implantaten zien we zelden, het kost ook te veel. Heb je geen of weinig tanden meer, dan worden er twee implantaten gezet en daarop een klikprothese met kunsttanden.” Wie ouder is dan 70 en een uitneembare prothese heeft, kan tegenwoordig voor
twee van die implantaten en een klikprothese vier vijfde terugbetaling krijgen van het ziekenfonds.