Niet zomaar wat hoofdpijn: wanneer kamp je met migraine (en wat doe je eraan)?

Met bonzende hoofdpijn je bed in, gordijnen dicht, medicijnen binnen handbereik. Maar liefst één vrouw op de vijf lijdt aan migraine, drie keer zoveel als mannen.

Wat is migraine?

Migraine is het herhaaldelijk optreden van eenzijdige hoofdpijn gedurende 4 tot 72 uur. De hoofdpijn is dikwijls pulserend of kloppend, kan variëren van matig tot zeer heftig qua intensiteit en verergert bij fysieke inspanning. De pijn gaat ook vaak gepaard met overgevoeligheid voor licht en geluid en misselijkheid, al dan niet met braken.

Bij een migraine-aanval kun je vier fases onderscheiden:

1. Tijdens de eerste fase kun je overgevoelig zijn voor geuren of aanraking, wazig zien, duizelig zijn, frequenter plassen of diarree krijgen, last hebben van stemmingsschommelingen, veranderingen in je eetpatroon opmerken of veel beginnen geeuwen.
2. Een tweede fase kan de aurafase zijn. Ongeveer twee derde van de migrainepatiënten heeft er geen last van, een derde dan weer wél. In dat geval heb je visuele klachten als zwarte vlekken, maar ook gevoelsstoornissen, spraakstoornissen, … die de hoofdpijn meestal voorafgaan.
3. Daarna volgt de eigenlijke hoofdpijnfase, die soms zo erg is dat enkel bedrust in stilte en in het donker mogelijk is.
4. En tenslotte zijn migrainepatiënten na de hoofdpijnaanval vaak erg moe en hebben ze behoefte aan meer slaap.

Een verzwegen aandoening

Migraine wordt door de omgeving vaak zwaar onderschat. Niet enkel de hoofdpijn zelf, maar ook wat eraan vooraf gaat én de vermoeidheid achteraf hebben een impact op iemands functioneren en welbevinden. Je kunt het zo zwaar te pakken hebben dat je zelfs niet kunt gaan werken, dat je levenskwaliteit erdoor achteruit gaat, je sociale leven er sterk door beïnvloed wordt en je er angst en depressie aan kunt overhouden.

De Wereldgezondheidsorganisatie plaatst migraine op de zesde plaats in de lijst van ziektes die de langst durende impact hebben op het leven van de patiënt, nog voor diabetes (op 7) en angststoornissen (op 9). Maar de drempel om erover te praten is heel hoog. 1 op de 5 Belgen heeft er in zijn leven minstens één keer last van, maar liefst de helft van de migrainelijders verbergt zijn of haar aandoening voor collega’s en werkgever (41% bij de vrouwen en 61% bij de mannen).

Waar komt het vandaan?

Migraine is een neurovasculaire aandoening. Dit wil zeggen dat de aders in je hersenen eerst samentrekken en daarna uitzetten. Migraine wordt dikwijls uitgelokt door bepaalde triggers, die bij iedereen anders zijn. De aard en de sterkte van de aanval zijn afhankelijk van persoon tot persoon en worden deels bepaald door de oorzaak. Deze kunnen alvast migraine uitlokken:

• Stress, en dan vooral na afloop, als de spanning afneemt
• Lichamelijke inspanning
• Onregelmatig eten
• Slaapgebrek of juist te veel slapen
• Veranderingen in levensritme
• Hormonale veranderingen: menstruatie, ‘stopweek’ van de anticonceptiepil, menopauze, …
• Weersveranderingen
• Roken
• Alcohol
• Koffie
• Bepaalde voedingsstoffen, zoals aspartaam (opgepast voor light-producten), tyramine (kaas, wijn, bananen, uien, noten), fenylethylamine (chocolade), glutamaten (Aziatisch eten, chips en veel kant-en-klaarmaaltijden) en nitraat (bijvoorbeeld in spinazie, sla, rode bieten en venkel).

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Neurologe en migraine-experte dr. Elizabet Boon: “Een huisarts kan perfect de diagnose stellen, er is geen specifiek technisch onderzoek nodig. Soms wordt er wel een scan genomen om andere oorzaken uit te sluiten. Als de aanvallen frequent blijven en niet opgelost kunnen worden met gewone pijnstillers, doe je er goed aan naar een neuroloog te gaan.”

Kunnen kinderen ook last hebben van migraine?

Migraine komt op elke leeftijd voor, ook bij kinderen. Er zijn zelfs al gevallen beschreven van migraine bij baby’s.

Dr. Elizabet Boon: “Ook bij hen is de oorzaak meestal erfelijk. Uitlokkers zijn dan meestal slaaptekort, stress (bijvoorbeeld schoolreisjes, verjaardagsfeestjes) of voedingsmiddelen. Bij kinderen uit het zich niet altijd in hoofdpijn maar soms enkel in buikpijn (abdominale migraine). Meestal gaat het ook sneller voorbij en volstaat het soms al om hen te laten rusten. Preventieve behandelingen worden soms gebruikt, waarbij gelijkaardige middelen voorgeschreven kunnen worden als bij volwassenen.”

Tips om migraine-aanvallen te vermijden

Jammer genoeg is er geen eenduidig medicijn voor migraine, dus je zult vooral zelf moeten ondervinden welke middeltjes voor jou werken om een aanval te vermijden.

• Ga op zoek naar de triggers die bij jou een aanval uitlokken en probeer ze te vermijden. Zijn er bijvoorbeeld bepaalde voedingsmiddelen waar je migraine van lijkt te krijgen? Schrap ze dan van het menu.
• Migraine kan worden verholpen met pillen die gaan van gewone pijnstillers tot speciale antimigrainemiddelen, de zogenaamde triptanen: zij gaan de verwijding van de bloedvaten tegen, maar bestrijden ook misselijkheid en overgevoeligheid voor licht en lawaai. Gebruik ze niet als je een hartafwijking of hoge bloeddruk hebt.
• Belangrijk is om een opkomende aanval van migraine zo snel mogelijk te blokkeren, want hoe langer je wacht, hoe minder effectief de medicijnen zijn en hoe meer je geneigd zult zijn er meer te slikken. Er zijn speciale medicijnen die aanvallen voorkomen, andere die de aanval stoppen. Bij sommige mensen kan een gewone pijnstiller werken, op voorwaarde dat hij nog vóór de doorbraak van de aanval wordt ingenomen.
• Slaap voldoende en ontspan. Migrainepatiënten zijn vaak extra gevoelig aan vermoeidheid en stress. Hou er een gezond en regelmatig levenspatroon op na.
• Zorg voor een goede darmwerking. Je darmen maken een stof aan die helpen tegen migraine-aanvallen.
• Drink voldoende water: uitdroging kan de klachten verergeren.
• Hou je suikerspiegel stabiel: eet regelmatig, zodat er geen pieken in ontstaan.
• Vermijd roken en alcohol.
• Hou een hoofdpijndagboek bij. Schrijf op hoe vaak je aanvallen hebt, hoe lang ze duren, in welke mate je hoofdpijn hebt, enzovoort. Dit kan een duidelijk beeld scheppen van je klachten – iets waar een arts je misschien verder mee kan helpen.

Dit kun je doen tijdens een migraine-aanval

Kamp je met het migraine-monster? Deze tips kunnen misschien helpen om de pijn te verzachten.

• Neem zo snel mogelijk een anti-migrainemiddel: hoe sneller je erbij bent, hoe beter. Een gewone pijnstiller werkt vaak niet. Laat je adviseren door je dokter of apotheek en weet dat dagelijks pijnstillers slikken een averechts effect kan hebben.
• Neem eventueel ook een medicijn tegen de misselijkheid.
• Vermijd licht, scherpe kleuren, geuren en lawaai. Rust in een donkere en stille kamer en probeer te ontspannen.
• Leg een koud washandje op je hoofd en slapen om de pijn te verzachten, al is het maar voor eventjes.
• Vermijd fysieke inspanningen: dit kan de symptomen verergeren.
• Slapen helpt dikwijls ook tegen migraine. Bij heel wat patiënten verbetert de aanval na een goede nachtrust.
• Praat erover: als je uitlegt dat je last hebt van migraine, kun je dikwijls op veel begrijp rekenen. ‘Flink zijn’ en verder doen, maakt de klachten alleen maar erger.

PS Aarzel niet om een dokter te contacteren. Je bent absoluut niet de enige met migraine, dus hij/zij zal je graag verder helpen!

Libelle-lezers over het migraine-monster

Alixe vermijdt de triggers: “Voldoende rust en géén oude kaas!”

Alixe (21): “Ik heb altijd mijn best gedaan om medicatie zo veel mogelijk te mijden of te beperken. Daarom probeer ik nu vooral uitlokkende factoren te vermijden. Ik had als jong kind al migraine, meestal meteen echt heftige aanvallen. Het begon met een geur die me misselijk maakte en daarna volgde de hoofdpijn. Daardoor moest ik vaak van school, soms 2 à 3 keer per maand. Het enige wat echt hielp, was slapen en dat is nog steeds zo: eventueel een Dafalgan innemen en mijn bed in. Nu heb ik nog maar twee of drie keer per jaar een migraine-aanval. Ik studeer en heb zelf meer controle over mijn agenda: ik plan voldoende rust in. Oude kaas is ook een trigger, die komt niet op mijn bord!”

Gunther gaat gewoon door met werken: “Pijnstillers, en preventieve medicatie”

Gunther (50): “Ik kreeg mijn eerste aanval na een zonneslag op kamp, toen ik ongeveer 13 jaar was. Misselijk, ziek, hoofdpijn. Maar ik beet me erdoor, ik was immers op kamp. En die houding heb ik eigenlijk altijd blijven aannemen. Ik heb soms twee- of driemaal per maand migraine, soms maandenlang niets. Misselijk ben ik niet meer, wel heb ik hevig kloppende hoofdpijn die drie dagen lang aanhoudt.

In uitzonderlijke gevallen ga ik liggen en rusten, maar meestal ga ik gewoon door. Met een paar pijnstillers. Als de aanvallen te frequent worden, krijg ik van mijn huisarts een preventieve medicatiekuur voorgeschreven die ook helpt. Uitlokkende factor bij mij is rust: ontspanning na een periode van intense inspanning of gewoon te lang in bed blijven liggen. En er is duidelijk een genetische factor: mijn moeder, broer en zoon hebben er ook last van.”

Viktor had baat bij osteopathie: “Rust, oefeningen en zo weinig mogelijk suiker”

Dries, vader van Viktor (6): “Viktor was amper vijf toen hij om de haverklap begon te klagen over hoofdpijn. Hij voelde zich zo ellendig dat we hem naar zijn bed moesten dragen. Wij dachten dat hij het een beetje uithing, maar het begon ons op te vallen dat hij telkens na inspanningen of drukke momenten ziek werd. Hij verdroeg dan ook geen licht of geluid. Een dag rust hielp al, maar dag twee en drie was hij nog steeds fysiek erg zwak. En dat een paar keer per maand, te vaak dus. We gingen te rade bij een neurologe die Viktor een dagelijkse lage dosis bètablokkers voorschreef.

We waren daar niet erg gelukkig mee, hij zou die waarschijnlijk levenslang moeten nemen en wat doet zo’n medicijn eigenlijk met een kind? Maar als je je zoon op zijn eigen verjaardagsfeestje bleek in bed ziet liggen terwijl vriendjes leuk aan het spelen zijn, heb je geen keuze. Na een periode van drie, vier maanden vonden we dat er weinig verandering was.

Een therapeut raadde ons osteopathie aan. Twee keer behandelde de osteopaat mijn zoon: zijn nek losmaken, een beetje manipuleren, craniotherapie. En minderen met suiker. Viktor durfde wel eens klontjes hamsteren uit de suikerpot. We schrapten zo veel mogelijk suiker en lactose en we wisselen ondertussen ook brood af met havermout. En wonder boven wonder, Viktor heeft sindsdien nog maar een paar aanvallen gehad, minder heftig en minder lang dan gewoonlijk. Meer rust en het advies en werk van de osteopaat zijn voor ons goud waard geweest.”

Claire is ten einde raad: “De migraine maakt dat ik in een permanente staat van spanning leef”

Claire (44): “Migraine is voor mij als een terrorist. Het slaat plots, vaak en hard toe en heeft een serieuze impact op mijn leven. Het begon op mijn achttiende, een heftig jaar in mijn leven: begonnen met de pil (de hormonale component?), mijn ouders gingen uit elkaar… Tijdens de examens kreeg ik mijn eerste aanval. Meteen de beuk erin, alsof er een mes in mijn hoofd stak, mijn nek deed pijn, mijn zintuigen reageerden op het minste, mijn maag en darmen lagen overhoop, ik was misselijk en eigenlijk was ik te belabberd om nog iets te doen. Zo is het begonnen en zo is het gebleven.

In de loop der jaren heb ik letterlijk álles geprobeerd:van de meest klassieke neurologen en pijnstillers tot de meest alternatieve methodes, botox-inspuitingen, osteopathie, … Noem iets en ik heb het gedaan. Maar tot nog toe helpt er gewoon helemaal niets. Ik heb tot twee keer per maand echt zware aanvallen, dan zou ik in bed moeten blijven. Tussendoor krijg ik lichtere aanvallen. Wat wel verlichting brengt, is aanvalsmedicatie en soms gewoon ook een hoop pijnstillers. Maar ik besef dat dit niet gezond is en ik eigenlijk in een vicieuze cirkel zit.

Ik heb een leidinggevende functie en wil zo weinig mogelijk wegblijven van mijn werk. Maar mijn terrorist zorgt ervoor dat ik in een permanente staat van spanning leef: ik let op voeding en drank, ik reken de hele tijd uit hoeveel rust ik moet inbouwen, ik probeer me niet af te reageren op collega’s, kinderen en man… Maar heel vaak ben ik gewoon op. De dagen dat ik geen pijn heb, ben ik extreem gelukkig.”

Hilde kan op haar medicatie vertrouwen: “Zodra ik een aanval voel opkomen, neem ik een pilletje”

Hilde (49) “Mijn migraineaanvallen hangen overduidelijk samen met mijn menstruatiecyclus. Eerst had ik een dag per maand last, daarna drie dagen lang. De hoofdpijn en reacties op licht waren zo erg dat ik ging werken met een zonnebril op. Maar als je klanten te woord moest staan, is dat geen gezicht. Ondertussen baten mijn man en ik een eigen zaak uit en zijn mijn aanvallen sterk verminderd. Eerst heb ik dat geprobeerd met verschillende soorten van de pil, maar dat hielp niet.

Later ben ik gezwicht voor medicatie en die werkt prima. Zodra ik een aanval voel opkomen, knabbel ik een pilletje op en we kunnen weer verder. Ik heb ook geen nevenwerkingen, dus op dit moment is het allemaal heel leefbaar. Hopen maar dat het zo blijft!”

Lees ook:

• Vaak last van migraine? Probeer dit drankje!
• Verrassend: pijnstillers kunnen hoofdpijn veroorzaken
• 11x onverwachte triggers die hoofdpijn veroorzaken

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!