Geen baas in eigen buik: leven met het prikkelbaredarmsyndroom
Meer dan één op de tien mensen heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom. Dat is niet alleen pijnlijk, maar ook op sociaal vlak lang niet gemakkelijk. Professor dr. Heiko De Schepper en dr. Kathleen Van Malderen van de afdeling gastro-enterologie van het UZA geven advies.
Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)…
- is een chronische maag-darmaandoening die jaren kan aanslepen. Sommige mensen hebben hun hele leven PDS, bij anderen verdwijnen de klachten na een aantal jaar vanzelf.
- betekent dat je darmen te sterk op prikkels reageren. Dat kan zijn door bepaalde voeding, maar ook door stress. Daardoor voel je alles veel sneller en zijn bepaalde symptomen, die bij gezonde mensen niet pijnlijk zijn, dat voor jou wel.
- is een ziekte van alle leeftijden, hoewel het iets vaker voorkomt bij jongere dan bij oudere mensen.
- kan niet met een test worden vastgesteld. De diagnose van PDS wordt dan ook gesteld op basis van de klachten van de patiënt, in combinatie met enkele onderzoeken om andere ziektes uit te sluiten.
Help, heb ik een prikkelbare darm?
Om echt van prikkelbaredarmsyndroom te kunnen spreken, moeten de twee kernsymptomen samen aanwezig zijn: hevige buikpijn (minstens één keer per week) en stoelgangproblemen in de vorm van constipatie of diarree, of een combinatie van beide. Er moet een duidelijk verband bestaan tussen de klachten en voeding en/of stress en de symptomen mogen niet te wijten zijn aan een allergie of intolerantie.
Ongeveer tien tot vijftien procent van de bevolking heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom. In realiteit liggen de cijfers waarschijnlijk nog hoger, omdat nog steeds veel mensen niet naar de dokter durven te stappen.
Gebrekkige communicatie
Aan de basis van PDS ligt een verstoorde communicatie tussen de darmen en de hersenen. Veelal gaan de darmen pijnsignalen doorsturen, terwijl er geen pijn aanwezig is. De darmen zijn met andere woorden overgevoelig. Maar wat die verstoorde communicatie uitlokt, is nog steeds niet helemaal gekend. Feit is wel dat bij veel mensen de klachten beginnen na een darminfectie of in de nasleep van een traumatische gebeurtenis.
De ene PDS-patiënt is de andere niet
De klachten bij PDS zijn uiteenlopend. Vaak voorkomende symptomen zijn buikpijn, diarree of net constipatie, een opgezette buik, onverteerde voeding in de stoelgang, winderigheid, misselijkheid, vermoeidheid. Sommige mensen hebben weinig klachten en kunnen er goed mee leven, anderen hebben soms zo veel last dat ze hun dagelijkse bezigheden tijdelijk moeten onderbreken.
Twee op de drie PDS-patiënten zijn vrouwen. Daar is geen sluitende verklaring voor.
Heb je dit al geprobeerd?
Prikkelbaredarmsyndroom is niet echt te genezen, maar je ongemakken verlichten, kan wél. Daarbij is het belangrijk je persoonlijke triggers te ontdekken die de klachten uitlokken: bepaalde voedingsmiddelen, gebeurtenissen of medicatie. Niet iedereen is gebaat bij dezelfde behandeling en soms kan het even zoeken zijn om de beste aanpak te vinden.
Dit kan helpen
- Aanpassingen in je levensstijl: probeer regelmatig te bewegen, voldoende te slapen, niet te roken en genoeg water te drinken.
- Probeer je voeding aan te passen en zaken zoals kool, koffie, pikant eten, rauwe groenten, bruisende dranken, vet eten, alcohol, chocolade, tomaten en citrusvruchten te mijden. Een FODMAP- dieet kan ook uitsluitsel bieden over wat je wel en niet mag eten.
- Stress kan symptomen van PDS verergeren en, sterker nog, uitlokken. Met yoga, meditatie en mindfulness kun je stress reduceren of zelfs voorkomen.
- Ook medicatie die inwerkt op diarree, constipatie of pijn kan je klachten verlichten. Een andere veelgebruikte optie zijn antidepressiva. Niet omdat de klachten psychologisch zijn of in je hoofd zitten, maar omdat antidepressiva de pijnbanen tussen de darmen en de hersenen beïnvloeden. Dat zorgt ervoor dat pijnsignalen minder sterk worden doorgegeven. Bij PDS wordt sowieso een lagere dosis gegeven dan bij depressies, waardoor de medicatie geen antidepressief effect heeft.
Volg het FODMAP-dieet
FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden (lactose), Monosachariden (fructose) en Polyolen. Bij het FODMAP-dieet onderzoek je welke FODMAP-rijke voedingsmiddelen jouw darmen overmatig prikkelen. Op basis daarvan geef je je voedingspatroon op zo’n manier vorm dat je de kans op darmklachten beperkt. Schakel daarvoor zeker de hulp in van een diëtist.
Het FODMAP-dieet bestaat uit 3 fases
- Eliminatie: gedurende zes à acht weken worden alle FODMAP’s uit de voeding gehaald.
- Herintroductie: in de herintroductiefase achterhaal je welke FODMAP’s jouw klachten triggeren. Dat doe je door stap voor stap weer FODMAP-rijke voedingsmiddelen aan je voedingspatroon toe te voegen.
- Personalisatie: na de vorige fase weet je welke voedingsmiddelen je beter wel en niet kunt eten. Op basis daarvan creëer je een persoonlijk FODMAP-beperkt dieet dat volledig op jouw darmen is afgestemd.
Meer weten?
In zijn boek ‘Prikkelbare Darmen’ vertelt prof. dr. Heiko De Schepper je alles wat je over het prikkelbaredarmsyndroom moet weten – € 24,50
Liever luisteren? Check dan de podcastaflevering ‘Zit prikkelbaredarmsyndroom tussen de oren?’ van de reeks ‘Vraag het aan’ van Eos Wetenschap.
Prof. dr. De Schepper en dr. Kathleen Van Malderen hoor je aan het woord in aflevering 15 van de podcast ‘LifeMe’ en in ‘Er was eens… het prikkelbaredarmsyndroom’ van FWO Vlaanderen.
In het boek ‘FODMAP-arm koken’ van voedingsdeskundige Sandra Bekkari en diëtiste Sofie De Laet vind je tal van heerlijke recepten. Want ook als PDS-patiënt kun je wel degelijk lekker, gezond en gevarieerd eten – € 27,99
Met dank aan professor dr. Heiko De Schepper en dr. Kathleen Van Malderen. Beiden werken ze op de afdeling gastro-enterologie van het UZA en zijn ze oprichters van IBS Belgium, een platform met wetenschappelijk onderbouwde informatie voor patiënten met prikkelbaredarmsyndroom.
Bron: Libelle 3/2023 • Tekst: Maaike Clarysse
Heb je deze artikels al gelezen?
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!